Nano İlaç: İlerlemeler ve Sağladığı Katkılar

Nano ilaçta ilerleme kaydedilmesini nanoteknolojiyle ilgili güncel bilgi birikimimize borçluyuz. Nanoteknoloji, sağlıklı kısımlara zarar vermeden tedaviyi doğrudan hastalıklı dokuya uygular. 

Bugünlerde nano ilaç alanındaki ilerlemeler, nüfusun üzerinde büyük etkiye sahip hastalıkların önlenmesi, tanısı ve tedavisine odaklanan sağlık bilimine katkı sağlıyor. İlaç alanındaki bu dalda, sağlıklı dokulara zarar vermeden hastalıklı dokuları hedefleyen tedavilerle nanoteknoloji ile ilgili bilgi birikimi kullanılıyor.

Nanoteknoloji temel olarak 1 mikrondan küçük ölçekteki maddeyi kontrol etmek ve manipüle etmek için kullanılıyor. Böylece herhangi bir fonksiyonu gerçekleştirebilen benzersiz özelliklere sahip sistemler ve malzemeler yaratıyor.

Nano ilacın farklı alanları

Kapsamlı olarak bakılacak olursa, ilaçla ilgili bu dal 3 alandan oluşuyor:

1. Tanı koymada nano gelişmeler

Bu, nano cihazların ve karşılaştırmalı sistemlerin kullanımına dayanıyor. Böylece doktorlar, başlangıç aşamasındaki hastalıklara hassasiyetle, hızlı ve eksiksiz bir şekilde tanı koyabiliyorlar. Nano tanı cihazları canlı içi veya canlı dışı olabiliyor.

2. Nanoterapi veya kontrollü ilaç salgılanması

Nano ilacın bu alanında, bir aktif maddenin, özellikle hastalıklı hücrede kontrollü olarak salgılanmasına ve birikmesine izin veren nano yapılar kullanılır.

Kapsamlı olarak bakılacak olursa, nano yapılar:

• Biyo-uyumlu olmalıdırlar.
• Doğru dozda ilacı taşıyabilmelidirler.
• Hedef dokuya ulaşana kadar stabil kalabilmelidirler.

3. Rejeneratif nano ilaç ile ilgili gelişmeler

Doktorlar, nanoteknolojiye başvurarak hasar görmüş dokuları ve organları bile onarabilir veya yerlerine yenilerini yerleştirebilirler. Sonuç olarak artık insan vücudundaki onarım mekanizmalarını uyarmak mümkündür.

Bugünlerde araştırmacılar nano-yapı temelli teranostik sistemler geliştiriyorlar. Bunlar, hastalığın taranması ve lokal tedavisi için aynı nano parçacık içinde elementleri bir araya getiriyorlar. Benzer şekilde bu sistemler, yapılan tedavinin etkinliğinin ve kinetiğinin değerlendirilmesine ve görselleştirilmesine de izin veriyorlar.

Onkoloji alanında nano ilaç ile ilgili ilerlemeler

Onkoloji alanında nano ilaç kullanımı temel olarak her kanser tipinde ortak olan iki soruna odaklanıyor: Tanı ve kemoterapinin yan etkileri.

Kansere erken aşamada tanı konması tedavi şansını büyük ölçüde artırır. Nano ilacın bu alandaki en temel yararlarından biri, tümör hücrelerini hastalığın erken aşamalarında tarama olasılığıdır.

Bu açıdan, hayvan modelleri üzerinde yapılan çalışmalar tümör belirteçleriyle ilişkili manyetik nano parçacıkların kanserin doğru bir şekilde taranmasına izin verdiğini ortaya çıkarmıştır. Bugün kullanılan yöntemlerle bu, bu belirteçlerin seviyesi, taranabilir seviyenin oldukça altında olduğunda bile gerçekleşebilir.

Kemoterapinin yan etkilerini önlemede nano ilaç

Kemoterapi oldukça agresif bir tedavidir. Kanser hücrelerinin imha edilmesini kapsar ve aynı zamanda sağlıklı hücreleri de yok ettiği için çok çeşitli yan etkileri vardır. Kanser tedavisinde nano teknoloji sayesinde, doktorlar, kemoterapide kapsüllü ilaçlar kullanabilirler. Böylece, hastanın organizmasındaki toksisite azalırken kemoterapinin etkinliği artar.

Yakın bir zamanda, bir grup Avrupalı araştırmacı yalnızca kanser hücrelerine girebilen nano küreler yarattılar. Bu sayede kemoterapinin negatif sonuçları geçmişte kalabilir. Mide bulantısı, fiziksel halsizlik ve saç dökülmesi bu yan etkilerden bazılarıdır.

Kardiyovasküler hastalıklarda nano ilaçla ilgili ilerlemeler

Söz konusu kardiyovasküler hastalıklar olduğunda da nano ilacın pek çok faydası vardır. Kapsamlı olarak bakılacak olursa, en önemli sonuçlardan biri erken aşamalarda arter lezyonlarının hızla tanımlanması olasılığıdır.

Ayrıca araştırmacılar, belli nano parçacıkların, ilaçların uygulanmasında güvenli vasıta olarak hizmet vereceği çalışmalar yapmaktalar. Böylece onları gereken bölgelerden doğrudan alabilirler.

Nörodejeneratif hastalıklar

Ayrıca doktorlar artık Parkinson, Alzheimer ve hatta artrit gibi hastalıkları daha etkili bir şekilde tedavi edebiliyorlar. Aynı şekilde nano parçacıklar beynin ve/veya dokuların belli bölgelerini hedef alıyorlar.

Örneğin, nöronların günden güne ölmesi Alzheimer hastalığının karakteristik özelliklerinden biri. Bu nedenle bilim adamları yakında, büyüme faktörleri aracılığıyla beyinde var olan kök hücreleri kullanarak nöron üretme imkanına kavuşacaklar.

Sonuç

Kapsamlı olarak bakıldığında, yakında, nano ilacın hastalıklara en erken ve en iyi şekilde tanı konmasını sağlayacağını söyleyebiliriz. Ayrıca bilim adamları lokal ve kişiselleştirilmiş tedaviler geliştiriyorlar. Böylece hastalığın geçirdiği evrimin takibini eksiksiz bir şekilde yapmak mümkün olacak.