Neden Öksürürüz? Nedenleri ve Önlemler
İnanması zor olsa da, öksürmek tüm memelilerde görülen genel bir semptomdur. Herkes mutlaka daha önce öksürmüştür. Hatta, sigara içmeseler bile, insanların %23’ü sabah kalktıklarında öksürürler. Aynı şekilde, yetişkinlerin senede iki ila üç sefer soğuk algınlığına yakalandığını ve vakaların %75’inde öksürme görüldüğünü biliyoruz. İstatistikler, soğuk algınlığına yakalanmamış olsa da insanların %13’ünün kronik olarak öksürdüğünü göstermektedir.
Öksürmek, çoğu zaman öyle olmasa da bir hastalığın işareti olabilir. Öksürmek, temel olarak solunum sistemindeki rahatsızlığa neden olan partiküllerin atılması için devreye giren bir mekanizmadır. Bu yazımızda, bu ilginç vücut tepkisini inceleyeceğiz.
Neden Öksürürüz?
İlk olarak öksürmenin, vücudumuzun zararlı olabilecek harici maddelere karşı tetiklenen defans mekanizmalarından biri olduğunu açıklığa kavuşturalım.Solunum yolumuzu temizlemek ve, yabancı maddeleri ve partikülleri dışarı atmak için öksürürüz.
Öksürmek, ani ve patlayıcı bir harekettir. Bu hareket üç hızlı aşamada gerçekleşir. İlk aşamada nefes alırken glotis (nefes borusu ağzı) açılır. Ardından ikinci aşamada, solunum yolu kasları kasılır. Ve son olarak üçüncü aşamada, ciğerlerimizde biriken havayı, glotisin ani bir şekilde açılmasıyla dışarı atarız.
Öksürük reseptörleri temel olarak larinks, trakea ve bronşları içeren alt solunum yolunda bulunur. Ayrıca burun sinüslerinde, kulak kanallarında, akciğer zarında, diyaframda, midede ve hatta kalp zarında da öksürük reseptörleri vardır.
Öksürük Türleri
Birkaç farklı öksürük türü vardır ancak bunlarda sadece birkaçı için tıbbi yardım almamızı gerektirir. Öksürük türleri ilk olarak prodüktif ve nonprodüktif olarak ikiye ayrılır.
Prodüktif öksürük, balgam veya mukus attığımız öksürük türüdür ve tıbbi müdahale gerektirir. Öte yandan, nonprodüktif öksürük, balgam veya mukus atılmayan, kuru bir öksürüktür. Kaşıntıya, iritasyona ve genelde boğaz ağrısına neden olur. Bir de üçüncü bir ara tür vardır, buna da “sahte kuru öksürük” denir. Sahte kuru öksürükte balgam ve mukus olsa da bunları tamamen vücuttan atmayı başaramayız.
Ayrıca, bir öksürük ne kadar sürdüğüne bağlı olarak akut veya kronik olarak sınıflandırılabilir. Akut öksürük, 3 haftadan kısa sürer. Kronik ise, 3 ila 4 haftadan daha uzun sürer. Genelde kronik öksürük durumunda trakea ve larinkste iritasyon görülür.
Son olarak, bir de boğmaca ve psikojen (ruhsal kökenli) öksürükler vardır. Boğmaca, zorlu, aşırı bulaşıcı ve 6 aylıktan küçük bebekler için çok tehlikelidir. Psikojen ökdürük ise, psikomatik bir öksürük türüdür ve genelde kişi çok gerildiğinde ortaya çıkar.
Öksürmek, pek çok farklı nedeni olabilen, yaygın bir semptomdur. Çoğu zaman ciddi bir rahatsızlık değildir ve kendiliğinden geçer. Ancak, eğer öksürüğünüz çok şiddetliyse veya başka semptomlar da varsa, bir doktora danışmalısınız.
Şimdi size öksürmemizin ana nedenlerinden bahsedeceğiz.
Keşfedin: Boğaz Ağrısını Dindiren Seçenekler
Çevresel uyaranlar
Aşırı miktarda duman, toz veya partikül içeren bir ortam, öksürük krizlerine neden olabilir. Mevsimsel veya kalıcı bir şekilde süre geliyorsa, alerji olma ihtimali vardır. Ayrıca, ani sıcaklık değişimleri de öksürüğe neden olabilir.
Enflamatuar süreçler
Solunum yolları enfekte olduğunda, hava geçişini engellerler ve bu da öksürüğe ve ağrıya neden olabilir. Bu genelde soğuk algınlığı ve grip durumlarında ortaya çıkar. Ayrıca, bronşit, zatürre, fibröz, astım ve akciğer kanseri gibi hastalıklarda da öksürük görülür.
Bronşit, astım ve diğer solunum yolu rahatsızlıkları, öksürüğün ana nedenleri arasındadır.
Öksürmemizin Diğer Nedenleri
Burun, boğaz, kulak ve kulak kanalı veya gastroözofageal reflü rahatsızlıkları da öksürmemize neden olabilir. Uyku vakti kötüleşen bir öksürük, kronik kalp yetmezliği belirtisi olabilir.
İlaçlar
Ayrıca, öksürük anjiotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri olarak da bilinen ACEI gibi hipertansiyon ilaçlarının bir yan etkisi olabilir.
Bunu da okuyun: Kuru Öksürük İçin Doğal Çözümler
Sigara
Son olarak, sigara içen kişilerde genelde tekrarlayan bir öksürük görülür. Bu öksürüğün, sürekli olmasının yanı sıra sağlıksız bir öksürük olduğunu unutmayın. Eğer uzun süredir öksürüyorsanız, mutlaka doktorunuza danışın.
Ayrıca, öksürmenin anksiyete ve gerginlik gibi nedenleri de olabileceğini unutmayın.
Aklınıza takılan şeyleri mutlaka doktorunuza danışın.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Chung, K. F., & Pavord, I. D. (2008). Prevalence, pathogenesis, and causes of chronic cough. The Lancet. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60595-4
- Dicpinigaitis, P. V., Colice, G. L., Goolsby, M. J., Rogg, G. I., Spector, S. L., & Winther, B. (2009). Acute cough: A diagnostic and therapeutic challenge. Cough. https://doi.org/10.1186/1745-9974-5-11
- Martin, M. J., & Harrison, T. W. (2015, September 1). Causes of chronic productive cough: An approach to management. Respiratory Medicine. W.B. Saunders Ltd. https://doi.org/10.1016/j.rmed.2015.05.020
- Holmes, R. L., & Fadden, C. T. (2004, May 1). Evaluation of the Patient with Chronic Cough. American Family Physician.
- Kwon, N. H., Oh, M. J., Min, T. H., Lee, B. J., & Choi, D. C. (2006). Causes and clinical features of subacute cough. Chest, 129(5), 1142–1147. https://doi.org/10.1378/chest.129.5.1142