Çatlak ve Burkulma: Fark Nedir?
Travmatolojide en yaygın iki incinme vardır: burkulma ve çatlak oluşmasıdır. Hepimiz bu iki durumdan birini yaşamış birini tanıyoruz veya belki de onları kendimiz deneyimledik.
Çok yaygın incinmeler oldukları için, kafa karışıklığına yol açmaları doğaldır. Bir uzuvda şişme ve güçsüzlük oluşturan bir travma ile karşılaştığımızda, bir çatlak mı yoksa burkulma ile mi karşı karşıya olduğumuzu merak etmemiz doğaldır.
İşin aslı bu incinmeler aynı şey değildir ve sonuçları aynı da değildir. Eklemleri riske atan gerçekten ciddi burkulmalar olsa da, çatlaklar daha ciddidir. Bunlar bir kişinin işini, atletik yeteneklerini ve yaşam tarzını olumsuz etkileyebilir.
Öncelikle bir burkulmanın tipik olarak bir bağ incinmesi olduğunu netleştirmeliyiz. Bu durumda ilgili bağlar olması gerekenden daha fazla gerilir ve doğal pozisyonlarına dönemezler. Aşırı durumlarda, bir burkulma yırtılmış bir bağ içerebilir.
Öte yandan, çatlak bir kemik incinmesidir. Yani kemik dokusu kesintiye uğrar, kesilir veya derinden yaralanır.
İlginizi çekebilir: Kemik Sağlığı: Kalsiyum ve D Vitamini İçeren Yiyecekler
Bir burkulmadan çatlağa
Bir çatlak veya burkulma geçirmiş olma şüphesi geçerli olsa da, birçok kişi birincisinin ikincisine kötü muamelenin bir sonucu olduğuna inanır. Ama bu doğru değildir. Çatlak ve burkulma aynı incinme sürecinin parçası olmayan ayrı varlıklardır.
Bunun yerine, bu incinmelerin dereceleri olduğunu söyleyebiliriz ve bu anlamda en hafif burkulmadan çatlağa kadar bir derece işaretleyebiliriz. Tekrar ediyoruz, bunun yapılmasının nedeni biri diğerine yol açtığı için değil, farklı ciddiyetleri nedeniyle.
- Birinci derece burkulma: Bu en hafif olanıdır. Bağlar biraz gerilir ve ağrıya neden olur. Etkilenen eklemde bir miktar şişlik ve sıvı birikimi (ödem) olabilir. Dinlenerek ve iltihap önleyici ilaç alarak tedavi yeterlidir.
- İkinci derece burkulma: Burada, bağ gerginliği önceki dereceden biraz daha fazladır. Ayrıca liflerde bazı küçük kırılmalar vardır. Kinesiyoloji seansları iyileşme için gereklidir.
- Üçüncü derece burkulma: Bu, burkulmanın en şiddetli şeklidir. Bağlar sadece gerilmez, kopar. Sıkı dinlenme, destek korsesi ile hareketler ve ara sıra fizyoterapi egzersizleri ile daha yoğun tedavi gerektirir.
- Basit çatlak: Vücut içinde kalan kemiğin kırılmasıdır. Çatlağa neden olan aynı travma nedeniyle yakında bir burkulma da olabilir.
- Açık kırık: Kemik dokusu kırılır ve bir kısmı ciltteki bir yara yoluyla vücudun dışında açığa çıkar. Kemik dış çevre ile temas halindedir.
İki incinmenin arasındaki farklar
Çatlak ve burkulmayı ayırt etmek için semptomları, travmanın nasıl oluştuğunu ve etkilenen bölgenin travmadan sonra nasıl kaldığını dikkate almamız gerekir. İncinme meydana geldikten sonra yapılabilen hareketler genellikle şiddetin göstergesidir.
Bununla birlikte, incinme meydana geldiği anda ortak semptomlar olduğu için kolayca karıştırılabilirler. Her iki vaka da şiddetli ağrı ve şişlik ile başlar. İçeri doğru esneyen ve kırılan yapılar nedeniyle sıvı birikmesiyle bölge iltihaplanır.
Daha fazlasını öğrenin: Diz Burkulması: Nedenleri, Semptomları ve Öneriler
Hematomlarda durum daha karmaşıktır. Genel olarak, çatlaklarda hematom vardır ve çoğu burkulmada yoktur. Ancak şiddetli burkulmalarda morarma olur ve cilt yüzeyinde morluk göstermeyen bir çatlak da olabilir.
Önemli bir çatlak belirtisi, incinen bölgenin belirgin deformitesidir. Çatlayan kemik, fonksiyonel güçsüzlüğe neden olan cilt yükselmelerine neden olur. ÇAtlak veya kırık bir kemiği hareket ettirmek çok zordur.
Çatlak veya burkulma için ilk yardım
İncinmenin burkulma olduğu belirlendikten sonra, olay yerinde ilk yardım sağlamak için izlenecek adımlar şunlardır:
- İmmobilizasyon: Burkulan eklem hareketsiz tutulmalıdır.
- Lokalize soğuk: Ekleme soğuk uygulamak iltihabı azaltır ve böylece ağrıyı azaltır.
- Bandajlama: Sıkı veya sıkıştırıcı bandaj burkulmalarda çok faydalıdır. Bandaj, immobilizasyonu desteklemenin yanı sıra iltihabı da kontrol eder.
- Ekstremitenin kaldırılması: Hasarlı eklemde daha fazla sıvı birikmesini istemediğimiz için eklemi yükselterek fazla ödemi boşaltması gerekir.
Öte yandan, incinme bir kırık veya çatlak olarak tanımlanırsa, ilk yardım şu şekilde olacaktır:
- Mümkün olduğunca az dokunun: Bu bir burkulma ile aynı şey değildir ve çatlak bir kemiği dikkatsizce manipüle edemezsiniz. Bunun yerine, temastan kaçınarak incinme alanını izole etmelisiniz.
- Dolaşımı teşvik edin: İncinen kişi bir ekstremitede kırık yaşadıysa ve kan akışını kesebilecek bir nesneye sahipse, onu çıkarmaya çalışın. Örneğin, kişinin bileği kırıksa ve saat takıyorsa, etkilenen bölgeye mümkün olduğunca az dokunarak saati çıkarmaya çalışmalıdır.
- Kanamayı kontrol altına almak: Kırığın yanında kanama varsa, doktorun kanın çıktığı noktayı sıkıştırması gerekir. Büyük ve açıkta kalan kırıklar, bir uzvun iyileşmesini tehlikeye atabilecek ani kan kaybına neden olabilir.
Gördüğünüz gibi, benzer başlangıç semptomları gösterseler de, çatlak ve burkulma arasında birçok fark vardır. Tedavi buna bağlı olduğundan, bir doktordan doğru bir teşhis almak önemlidir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Arana Bilbao, José Luis, and Javier Jesús González Martínez. Mecánica de fractura. Servicio Editorial de la EHU-UPV, 2002.
- Barrois, B., P. Ribinik, and B. Davenne. “Esguinces de tobillo.” EMC-Kinesiterapia-Medicina Física 23.4 (2002): 1-9.
- PIERA, MERCÈ. “Esguinces y torceduras.” Farmacia Profesional 19.1 (2005).