Epilepsi Türleri: Bilmeniz Gereken Her Şey
Epilepsi, beynin bazı bölgelerindeki nöronların elektriksel aktivitesindeki dengesizlik nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Pek çok insanın bilmediği şey şudur: Farklı epilepsi türleri vardır.
‘Epilepsiye Karşı Uluslararası Birliğin Sınıflandırma ve Terminolojiyle İlişkili Komisyonu’na’ göre, epilepsi, tekrarlayan nöbetlerin ortaya çıkmasıyla karakterize bir hastalıktır. Bu nöbetlerin hem nörobiyolojik hem bilişsel hem de psikolojik etkileri vardır.
Tarihteki en eski hastalıklardan biri olmasına rağmen, dinamiklerinin çoğu bilinmemektedir. Bu nedenle çeşitli araştırma bulguları, bu patolojinin önemini vurgulamaktadır.
Sonuçta tıp dünyası, onunla etkili bir şekilde başa çıkmak için epilepsinin kendini gösterdiği türleri ve kalıpları sınıflandırmayı gerekli bulmuştur.
Bunu da okuyun: Epileptik Nöbetler: Ne Yapmalısınız?
Epilepsinin epidemolojisi
Bu hastalık söz konusu olduğunda, üç çok önemli şey vardır. Öncelikle bu hastalığa neyin sebep olduğunu ve onu nasıl tedavi edebileceğimizi öğrenmeliyiz. İkincisi dünyanın her tarafına nasıl dağıldığını bilmek hayati önem taşır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) küresel düzeyde epilepsiyle ilgili bazı istatistikler açıkladı. Gelin bunlara bir göz atalım:
- Dünyada herhangi bir zamanda 50 milyondan fazla insana epilepsi teşhisi konulduğu tahmin edilmektedir.
- Hastaların yaşına ve çalışmanın yapıldığı coğrafi alana bağlı olarak, görülme sıklığı 1000 kişide 4 -10 arasında değişmektedir. Bu rakamların yoksul ülkelerde iki katına çıktığını not etmemiz önemlidir.
- Epilepsi hastalarının yaklaşık yüzde 80’i ekonominin hala gelişmekte olduğu yerlerde yaşamaktadır.
- Epilepsisi olan bireylerin yüzde 70’i hastalık düzgün bir şekilde tedavi edilirse nöbet geçirmeden yaşayabilir. Ne yazık ki dünyanın bazı bölgelerinde, hastaların dörtte üçü hayatları boyunca tedavi edilmeden yaşarlar.
- Bu nedenle epilepsisi olan kişilerin, genel nüfusa kıyasla ölme olasılıkları üç kat daha fazla yüksektir.
Bu verilerin çarpıcı ve üzücü olduğunu söyleyebiliriz. Epilepsi, ilaçlarla tedavi edilebilir ancak birçok kişi onları alıp hastalıklarını hafifletme imkanına sahip değildir. Tüm bu nedenlerden dolayı, epilepsiyi nasıl tanımlamak gerektiğini bilmek ve etkileri hakkında genel nüfusu eğitmek çok önemlidir.
Epilepsi türleri
Endülüs Epilepsi Derneği ve Uluslararası Epilepsi Karşıtı Birliğe (ILAE) göre bu patolojinin iki ana çeşidi vardır. Bunlardan biri genel karakteri ile tanımlanır, diğerinin ise daha fokal (odaksal) bir doğası vardır.
Genelleştirilmiş kriz
Aşağıda genelleştirilmiş epilepsinin farklı türlerini özetleyeceğiz:
- Genelleştirilmiş tonik-klonik nöbet. Temel özelliği ani bilinç kaybıdır. Başlangıçta genel vücut sertliğine neden olur (tonik faz) ve daha sonra ritmik hareketlere (klonik faz) yol açar. Bu krizler sırasında dili ısırma, idrar kaçırma veya yere düşerken yaralanma gibi başka belirtiler de görülebilir. Hastalığın en belirgin ve en ciddi varyasyonudur.
- Absans: Birkaç saniye süren sabit bakışlar ve hareketsizlikle birlikte gelen bilinç kaybı ile karakterize bir türdür. Kolayca tolere edilir ancak günde birden çok kez olabilir.
- Miyoklonik: Tüm vücutta veya vücudun bir kısmında (özellikle kolların ve bacakların üst kısımlarında) gerçekleşen ani bir spazma dayanır. Bireyin düşmesine neden olur.
- Atonik: Kas tonusu kaybı, düşme ve bir anlık bilinç yokluğu yaşanır.
Tonik-klonik varyant dışında kalan genelleştirilmiş nöbetler, hızlı iyileşmeler sayesinde anlıktır. Tehlikenin büyük kısmı, kişinin atak sırasında yaptığı aktivitenin ne olduğuyla ilişkilidir.
Fokal epileptik ataklar
Bu varyantlar, beyinde, nöronal elektriksel dengesizliğin oluştuğu alana bağlıdır. Bunların ortaya çıkış şeklinde göre farklı türleri vardır.
- Bilinç bozukluğu olmadan (basit kısmi nöbetler). Vücudun bir parçası saniyeler veya dakikalar boyunca titremeye başlar. Yoğun karıncalanma, garip düşünceler ya da görüş alanında ışıkların ortaya çıkması ile birlikte oluşabilirler.
- Değişmiş bilinç (kompleks kısmi nöbetler) ile. Bu, bir önceki türe benzer. Ancak bu durumda bilinç kaybı vardır. Genelleştirilmiş nöbetlerden farkı, kas tonusu kaybı olmadığı için kişinin yere düşmemesidir. Yine de gerçeklikten yoğun bir şekilde koptuklarını hissederler.
- Çift yönlü nöbet. Odaklanmış bir epileptik etkinlik, odak noktasından beynin yüzeyinin tamamına yayıldığında oluşur.
Nedenleri ve tedavisi
Epilepsinin birden fazla nedeni vardır. Birçok çalışmada, bilimin, bu patolojinin eylem mekanizmalarını ve altında yatan nedenleri anlamada son yıllarda kaydettiği ilerlemeler bir araya getirilir. Dünya Sağlık Örgütü, en yaygın nedenlerden bazılarının listesini oluşturdu. Gelin bunların neler olduğuna bir bakalım:
- Doğum öncesi yaralanmalarda veya doğum sırasında oluşan beyin hasarı
- Nörolojik veya genetik düzeyde konjenital malformasyonlar
- Kafa yaralanmaları
- Beyinde gerekli miktarda oksijen bulunmasını sınırlayan inmeler (kan dolaşımının)
- Kistikerkoz (nöronlar arasında kistler oluşturan Taenia solium larvalarının invazyonu) gibi beyin enfeksiyonları
- Beyin tümörleri
Epilepsi Tedavisi El Kitabı’na göre, tüm hastaların temel medikasyonu, antiepileptik ilaçların (AED) kullanılmasına dayanmaktadır. Bu ilaçlar, en az sayıda yan etkiyle nöbetlerin ortaya çıkmasını engellemeye çalışırlar.
Ayrıca bu ilaçlar oldukça ucuzdur. Bazıları yıllık 5 doları bile geçmez. Buna rağmen, gelişmekte olan ülkelerdeki pek çok kişi maddi yetersizlik nedeniyle bu ilaçları satın alamaz. Bunun yanında büyük komplikasyonlar olmadan verilmeleri kolaydır. Elbette bu, yaklaşımı kolaylaştırır.
Epilepsi türleri: Neleri unutmamalısınız?
Epilepsi beynin genelinde veya odaksal bir alanında elektriksel aktivite artışı oluşması anlamına gelir. Epileptik hastaların geçirdikleri nöbetler sırasında yaşadıkları etkilere göre yapılan sınıflandırmaların yanında doğalarına göre de çeşitli türlere ayrılmışlardır.
Bir şekilde, uygun fiyatlı tedaviye erişim bu patolojiyi etkiler. Ne yazık ki nüfusun önemli bir bölümü tedaviye erişememektedir. Kısacası bu hastaların yaşam kalitesini artırmak için epilepsi türleri hakkında bildiklerini artırmak inanılmaz derecede önemlidir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Banerjee, P. N., Filippi, D., & Hauser, W. A. (2009). The descriptive epidemiology of epilepsy—a review. Epilepsy research, 85(1), 31-45.
- Epilepsia, Organización mundial de la salud (OMS). Recogido a 16 de julio en https://www.who.int/es/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy
- Commission on Classification and Terminology of the International League Against Epilepsy. Proposal for revised clinical and electroencephalographic classification of epileptic seizures. Epilepsia 22:489-501, 1981. Recogido a 16 de julio en https://web.archive.org/web/20090218004720/http://ilae-epilepsy.org/ctf/over_frame.html
- Tipos de epilepsia, ApIce. Recogido a 16 de julio en https://www.apiceepilepsia.org/que-es-la-epilepsia/diferentes-tipos-de-crisis-epilepticas/
- Engel Jr, J. (2006). ILAE classification of epilepsy syndromes. Epilepsy research, 70, 5-10.
- Moshé, S. L., Perucca, E., Ryvlin, P., & Tomson, T. (2015). Epilepsy: new advances. The Lancet, 385(9971), 884-898.
- Shorvon, S. (2010). Handbook of epilepsy treatment. John Wiley & Sons.
- Carrera-García, Laura. “Ausencias sintomáticas, la etiología menos conocida de las crisis de ausencia.” Revista de Neurología 65.6 (2017): 263-267.
- LUCCI, RODRÍGUEZ, Matías Alet, and Sebastián F. Ameriso. “Epilepsia asociada al accidente cerebrovascular.” MEDICINA (Buenos Aires) 78.2 (2018).
