Aşırı Hijyen ve Antibiyotik Direnci

Güncel bir çalışmada, aşırı hijyen ile ilaçlara viral ve bakteriyel direncin artışı birbirleriyle ilişkilendirildi. Aşırı hijyen ve antibiyotik direnci hakkında her şeyi bugünkü yazımızda bulabilirsiniz! 

Antibiyotik direnci nedeniyle ciddi bir şekilde hastalanan ve hatta ölen insanların sayısının tüm dünyada her yıl arttığını biliyor muydunuz? Bu yazıda aşırı hijyenin bu sorunu nasıl etkilediğinden bahsedeceğiz.

Aşırı hijyen ve antibiyotik direnci

Doğrudan bu konuya girmeden önce, aşırı hijyenin tam olarak ne olduğunu açıklamamız önemli. Gerçek şu ki bu terimi tanımlamak biraz zordur. Ancak genel olarak aşağıdaki gibi kişisel hijyen alışkanlıkları aşırı olarak kabul edilir:

• Ellerinizi sürekli yıkamanız
• Günde birkaç kez nedensiz şekilde duş almanız

Bu, bağışıklık sisteminizin işlevselliğini kaybetmesine yol açabilir. Bir başka deyişle, cildiniz, koruyucu bariyerini kaybedebilir ve her türlü bakteriye maruz kalabilir.

Peki, ev hijyeniyle ilgili aşırılıklar da bağışıklık sistemini etkileyebilir mi? Sürekli aynı ürünlerle temizlik yapılması, patojenlerin onlara alışmasına neden olabilir. Sonuç olarak o ürünlere karşı bir direnç geliştirebilirler.

Antibiyotik direnci nedir?

Antibiyotik direnci, bu ilaçların mikroorganizmalara karşı savaşmayı bırakmasıyla ortaya çıkar. Bir başka deyişle, patojenler, antibiyotiklere “alışırlar”.

Bu durum genellikle antibiyotiklerin rutin olarak kullanılması (ve hatta istismar edilmesi) nedeniyle oluşur. Bakteriler bir şekilde duyarlılıklarını kaybederler. Böylece onlarla mücadele etmek için, giderek daha agresif maddelere başvurulması gerekli hale gelir.

Son yıllarda antibiyotiklere karşı giderek daha dirençli mikroorganizma mutasyonları ortaya çıkmaya başlamıştır. Örneğin, 2016 yılında El País gazetesinde, ABD’de şimdiye kadarki en güçlü antibiyotiğe direnen bir idrar yolu enfeksiyonu olan kadının hikayesi yayınlandı.

Birleşik Krallıktaki Sağlık ve Sosyal Bakım Bakanlığı antibiyotik direnciyle ilgili bir analiz yaptırdı. “Antimikrobiyal Direnç İncelemesi” olarak bilinen bu analiz iki yılda tamamlandı. İşte orada yer alan ilginç verilerden birkaçı:

1. Öncelikle ilaca dirençli enfeksiyonlar günden güne artıyor.
2. Avrupa’da ve Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl yaklaşık 50.000 kişi antibiyotiğe dirençli enfeksiyonlar nedeniyle ölüyor.
3. Bakteriyel enfeksiyonlar, sıtma, HIV/AIDS veya tüberküloz gibi hastalıklarda, her yıl en az 700.000 kişi ilaç direnci nedeniyle hayatını kaybediyor.
4. Son olarak, bu sorun, uzun vadede rutin ameliyatları ve minör enfeksiyonları karmaşık hale getirecek.

Şimdiye kadar antibiyotik direncinin çok endişe verici bir halk sağlığı sorunu olduğundan bahsettik. Peki, bunun, aşırı hijyen ile ilişkisi nedir?

Antibiyotik direnciyle aşırı hijyen arasındaki ilişki

Avusturya’da, Graz Teknoloji Üniversitesinde yapılan bir çalışmada, Graz Üniversitesi Hastanesi Yoğun Bakım Ünitesinde bulunan mikroorganizmalar ve antibiyotik direnci birbirleriyle kıyaslandı. Sonuçlar çarpıcıydı:

• Hijyen düzeyi yüksek bölgelerde, mikrobiyal çeşitlilik azalırken, direnç çeşitliliği artıyordu.

Basitçe ifade etmek gerekirse, aşırı hijyen ters etki yapıyor olabilir. Yukarıda bahsedilen çalışma, direnç çeşitliliğinin yayılmasını önlemek için klinik alanlarda dengeli bir mikrobiyal çeşitlilik olması gerektiğini savunur. Peki, bu denge nasıl sağlanabilir?

Uzmanlar, çok fazla temizlik maddesi kullanmak yerine, kapalı mekanlarda bitkiler bulundurmanın iyi bir fikir olduğunu öne sürüyorlar. Ayrıca mekanların düzenli olarak havalandırılmasını öneriyorlar. Çünkü bu, bir yandan temizlik ürünlerine karşı direnç gelişimini önlerken bir yandan da bakteri çeşitliliğini artıracaktır.

Antibiyotikler ile ilgili olarak, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bir doktor tarafından verilmeyen ilaçların kullanılmamasını ve insanların gerek olmadığı halde ilaç talebinde bulunmamalarını öneriyor. Diğer taraftan enfeksiyonları önlemek için ana yöntem olarak el yıkamayı tavsiye ediyorlar.

Ancak koruyucu cilt bariyerlerini yok etmemek ve kendinizi daha savunmasız hale getirmekten kaçınmak için ellerinizi aşırı şekilde yıkamamanız gerektiğini de belirtmeliyiz. Aynı şey ev temizliği için de geçerlidir.

Kısacası evinizi temiz tutun ama aşırıya da kaçmayın! Bazı bakterilerin varlığı, uzun vadede bağışıklık sisteminizi güçlü ve sağlıklı tutmanıza yardımcı olur.