Kronik Hastalıklarla İlgili Bilmeniz Gerekenler

Kronik hastalıklar, dünya çapında büyük bir halk sağlığı problemidir. Yaşlanan popülasyon temel sebeplerden biridir. Bugünkü yazımızda şu andaki durumdan ve bu hastalıkları nasıl önleyebileceğinizden bahsedeceğiz. 

Kronik hastalıklar, vücudu önemli ölçüde uzun bir dönem boyunca etkileyen hastalıklardır. 6 ayı aşan semptomları içerirler.

Genel olarak bu hastalıklar yavaş yavaş evrim geçirirler. Bu nedenle çeşitli vücut sistemlerini ve organları bozma gücüne sahiptirler. Ayrıca bir kronik hastalığın bir başka kronik hastalıkla ilişkili olması da yaygın görülen bir şeydir.

Hatta arteryel hiper tansiyonda durum böyledir. Bu hastalık genellikle diyabetle birlikte görülür. Ayrıca hipotiroidizm de sıklıkla çeşitli hormonel durumlarla ilişkilendirilir.

Tahminlere göre kronik hastalıklar dünya çapındaki ölümlerin yaklaşık yüzde 75’ine yol açar. Kalp sorunları, kanserler, diyabetler ve solunum sorunları ölümlerin yüzde 60’ından fazlasından sorumludurlar. Kapsamlı şekilde bakılacak olursa, 60 yaşın altındaki insanların üçte biri kronik sorunlardan ölürler.

Ancak bu, özellikle yaşlıları etkileyen bir sorun değildir. Aslında bu yaş grubunun çok daha ötesine geçer.

Söz konusu diyabet olduğunda ise obeziteyle ilişkisi alarma geçiricidir. Diyabet, dünya çapında kilolu kişilerin yaygınlaşmasıyla daha sık görülür hale geldi. Tahminlere göre 10 yıl içinde pek çok ülkede, diyabetli kişilerin sayısı iki katına çıkacak.

En yaygın kronik hastalıklar

Pek çok yaygın kronik hastalık vardır ve en fazla ölüme yol açan sebepler bu hastalıklardır. Ancak bu grupta öne çıkan dört hastalık şöyledir:

• Tüm formlarıyla kanser. Bu hastalık, genel popülasyonu etkileyen önemli ve ciddi sağlık sorunlarını temsil eder.
• Akut miyokart infarktüsü, kalp yetmezliği ve inmeler yalnızca ölüme yol açmakla kalmayan aynı zamanda bozucu fonksiyonu da olan kronik kalp hastalıklarına örneklerdir. Bu durumlardan doğan çeşitli engellilik dereceleri tüm aileyi etkiler.
• KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) astımı, kronik bronşiti, amfizemi ve atelektaziyi içerir. Sigara içmek bunlarla ilişkili en yaygın risk faktörüdür.
• Son olarak hem çocuklarda oluşan hali – tip 1 diyabet – hem de yetişkinlerde oluşan hali -tip 2 diyabet- ile diyabeti görmezlikten gelmek zordur. Bunun nedeni maalesef günümüzde yükselişte olmasıdır.

Yoksulluk sorunu

Kronik hastalıkların birinci dünya ülkelerinde sorun olduğuna dair yaygın bir inanış vardır. Ancak bu bir efsanedir. Çünkü istatistiklere göre kronik hastalıklardan en çok etkilenenler fakir ülkelerdir.

Kapsamlı şekilde bakılacak olursa biraz önce bahsettiğimiz hastalıklar nedeniyle gerçekleşen ölümlerin yaklaşık yüzde 80’i üçüncü dünya ülkelerinde meydana gelir. Geri kalan yüzde 20’lik kısım ise daha varlıklı ülkelerde gerçekleşir.

Ayrıca bu ölümlerin yarısı 70 yaşın altındaki kişilerde görülür. Bu nedenle insanlar olması gerektiğinden daha genç bir yaşta ölürler ve daha fakir ülkelerdeki kişiler genellikle hastalanır ve yine zamanı gelmeden önce ölürler.

Kronik hastalıklarda risk faktörleri

Kronik hastalıklardan önce gelen pek çok risk faktörü vardır. Bunlar sıklıkla çevrenin veya kişinin benzersiz özellikleridir. Bu özellikler onları hastalığa daha yatkın hale getirirler. 

Çoğu zaman risk faktörleri iyi bilinir ve sağlık organizasyonları onların bir tehlike oluşturmaması için pek çok şey yaparlar. Ancak risk faktörlerini kontrol edebilseydik yüzde 80’e varan oranda daha az kalp hastalığı ve diyabet ve yüzde 40 daha az oranda kanser olurdu.

En önde gelen risk faktörlerinden bazıları şöyledir:

• Alkol. Bu maddenin tüketilmesi dünya çapında yaklaşık üç milyon ölüme yol açar. Alkol, karaciğer kanserinden, sirozdan, travmadan ve pek çok kazadan sorumludur.
• Aşırı kilo ve obezite. Bu durumlar da yılda yaklaşık üç milyon ölüme yol açarlar. Kapsamlı şekilde bakılacak olursa, kötü beslenme ve uyuşuk yaşam tarzı nedeniyle oluşurlar. Obez bir kişide engelleyici, uzun süreli kronik hastalık gelişme riski çok daha yüksektir.
• Sigara. Sigara içmek, hem içenleri hem de içenlerin etrafındakileri etkiler. Tahminlere göre alkolle ilişkili vakalara kıyasla sigarayla ilişkili vakalardan ölen insan sayısı iki kat yüksektir. Yıllık yaklaşık 6 milyondur.
• Beslenme. Kötü beslenmenin tek sonucu aşırı kilo ve obezite değildir. Uygunsuz beslenmede aşırı tuz, kanserojen bileşenler veya yetersiz lif de olabilir. Arteryel hipertansiyonun ve huzursuz bağırsak sendromunun arkasında genellikle bu diyetler vardır.
• Uyuşuk yaşam tarzı. Fiziksel hareketsizlik obeziteye yol açar ve kronik hastalıkların gelişimine katkı sağlar.

Elinizdeki risk faktörlerini kontrol etmek

Gördüğünüz gibi bu faktörlerin tümü, kronik hastalık gelişimi riskini önemli ölçüde artırabilir. Ancak neyse ki bunları kontrol etmek tamamen sizin elinizdedir. Sağlıklı alışkanlıklar edinerek ve risk faktörlerini yok ederek, kronik hastalık gelişimi riskinizi kısıtlayabilir ve dünyanın daha sağlıklı bir yer haline gelmesine yardımcı olabilirsiniz.