"Mutfakta ne yapacaktım?" "Ne diyeceğimi unuttum." "Anahtarlarım nerede?" Bu tip hafıza kayıpları hamilelik sırasında ve sonrasında normaldir. Peki "hamile unutkanlığı" tam olarak ne demektir?
Birçok kadın hamile kaldıklarında yaşadıkları hafıza kaybından şikayet ederler. Ancak, “hamile unutkanlığı” (yeni anne olan kadınları etkileyen bir amnezi tipi) bir mit midir, yoksa bir gerçeklik mi?
Anne olmak üzere olan kadınların beyinlerinde değişiklikler olduğuna işaret eden çeşitli yayınlanmış çalışmalar vardır. Bu tekrar yapılandırma hamilelik sırasında başlar ve doğumdan iki yıl sonra hala devam etmektedir.
Ancak, hamile unutkanlığı diye bir şey gerçekten var mıdır?
Hadi bu soruya bir cevap bulalım.
Hamile Unutkanlığı Bir Gerçek
Hamile kadınların büyük bir çoğunluğu normalden daha unutkan olduklarını söylerler. Bu kadınların hamileliklerinin ikinci ve üçüncü üç aylık dönemlerinde “sık gördüklerini” işaret ettikleri belirli durumlar vardır. Bu durumların arasında, örneğin, cep telefonlarını veya anahtarlarını kaybetmek, bazı şeyleri almayı unutmak, pişen yemeği unutmak, randevuları olduğunu unutmak ve benzeri şeyler vardır.
Peki, ancak bu herkesin başına gelebilir, değil mi? Bu, bazı hafıza kayıplarının hamilelik ile ilgili olduğunu nasıl kanıtlayabilir?
Eh, hamile unutkanlığı terimi bilim tarafından oluşturulmadı, ancak annelerin aktif olduğu çevrelerde son derece yaygın bir şekilde kullanılmakta.
Ayrıca, bazı doktorlar da hamilelik sırası ve sonrasında geçici olarak hafıza kayıpları yaşayan bazı kadınlar olduğunu kabul ediyor. Bu, bu kadınların vücutlarında gerçekleşen hormonal değişiklikler ile ilgili olabilir. Belki de sadece hamilelikleri ile ilgili her şey onları endişelendiriyor olabilir, böylece tüm küçük problemler zihinlerinin gerisinde kalabilir.
Ayrıca, yeni anne olmuş kadınların bitkinlik seviyesi de postpartum unutkanlığı ile ilgili olabilir.
Avustralya’daki Deakin Üniversitesinde yapılan, Avustralya Tıp Dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre hamilelik sırasında kesinlikle bir bilişsel bozukluk gerçekleşiyor. Araştırmacılar 709 hamile kadın ile 521 hamile olmayan kadının bilişsel fonksiyonlarını karşılaştıran 20 çalışmayı incelediler. Bu şekilde hamile olan kadınların bilişsel fonksiyonlarının ve hafızalarının hamile olmayan kadınlardan daha zayıf olduğu sonucuna ulaştılar.
Yine de, hamile unutkanlığı konseptini destekleyen bilimsel kaynaklar olduğunu söyleyebilmemizden önce yapılması gereken çok daha fazla araştırma var.
Yeni Annelerde Hamile Unutkanlığı
Bir annenin beyni bebeğinin ihtiyaçlarına cevap verebilmek üzere adapte olur.
Hamile unutkanlığının varlığını inkar veya kabul etmek için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulsa da 2010’da yapılmış bir araştırma yeni bir annenin hafızasındaki gerilemenin sorumlusunun hormonal değişiklikler olabileceğini söyler.
Bu hormonal değişiklikler annenin çocuğunu hayatta ve sağlıklı tutması için yapması gereken şeylere adapte olabilmesine yardımcı olmaktadır. Beyin en zayıf olan bağlantıları seçer ve bu bağlantıları ortadan kaldırır ki gerçekten önemli olan şeye odaklanabilsin: bebeğinin ihtiyaçlarına olan duygusal bağlantısı ve tepkileri.
Yeni annelerde amnezinin tekrarlanma sıklığı konusunda sonuca ulaşabilmiş bir veri yoktur ancak bu annelerin çoğu hamile unutkanlığı yaşadıklarını söylemiştir.
Sizin de görebileceğiniz gibi, genel bir kural olarak hamile kadınların ve yeni annelerin hafızasında bir gerileme olduğunu gösteren bilimsel bir veri yoktur. Ancak, çoğu kadın bunu yaşadıklarını söylerler.
Başka bir çalışmadan edinilen veriler hamileliğin bir kadının belirli şeyleri yapabilme becerisini etkilediği hipotezini destekler… Bu şeyler özellikle uzamsal hafıza ile ilgili olan şeylerdir. Bu tip bir unutkanlık anne olacak bir kadının vücudundaki yüksek seviyelerdeki prolaktin ve progesteron seviyeleri ile ilgili olabilir.
Hadi hamile unutkanlığı yaşayan kadınlara genelde olan bazı yaygın durumlara bir göz atalım. Bu durumlar yukarıda bahsetmiş olduğumuz uzamsal hafıza zorlukları ile alakalı olabilir:
Kapıyı açıp anahtarlarını dışarıda, kilidin üzerinde unutabilirler.
Markete gidip oraya ulaştıklarında ne almak istediklerini hatırlamayabilirler.
Aynı şekilde, fırında pişmekte olan bir yemekleri olduğunu unutabilirler… tabii yanık kokusu üzücü bir hatırlatma yapana kadar!
Bir şey yapmak için ayağa kalkıp sonrasında yapacakları şeyi unutabilirler.
Yeni Annelerde Hamile Unutkanlığıyla Nasıl Başa Çıkılır
Eğer hamile kaldığınızdan beri daha unutkan olduğunuzu hissediyorsanız, endişelenmeyin! Hamile unutkanlığı birçok kadının başına gelir. Bu durumun miktarını azaltmak için şunları yapmanızı tavsiye ediyoruz:
Bir yapılacaklar listesi yazın ve bu listeyi almadan alışverişe gitmeyin.
Dinlenmeye çalışın (bu evde bir bebeğiniz olduğunda yapılması zor hale gelebilir). Hatırlayın ki sağlığınız temiz bir eve sahip olmaktan daha önemlidir. Eğer yapabiliyorsanız bebeğiniz uyuduğunda siz de uyuyun.
Kendiniz için zaman ayırın. Partnerinizden, bir arkadaşınızdan veya ailenizden birinden mümkün olduğunda bebeğiniz ile ilgilenmelerini rica edin ki siz rahatlayabilesiniz. Sadece kendi keyfiniz için bir şeyler yapmak için de zaman ayırın.
Egzersiz yapın.
Puzzle’lar yapın veya hafıza oyunları oynayın.
Dengeli bir şekilde beslenin. Beyninizin olması gerektiği gibi çalışması için tüm gerekli besin maddelerine ihtiyacı vardır.
Yukarıda verdiğimiz örneklerden herhangi biri ile özdeşleştiğinizi hissediyor musunuz?
Eğer cevabınız evetse, büyük ihtimalle sizde de hamile unutkanlığı var! Bilim bu terimi henüz onaylamamış, veriler ise bir sonuca ulaşamamış olabilir. Ancak bu hala birçok kadın için bir gerçekliktir ve bu kadınlar bunu savunmaktadır.
Sasha J Davies, Jarrad AG Lum, Helen Skouteris, Linda K Byrne and Melissa J Hayden. (2018).
Cognitive impairment during pregnancy: a meta-analysis. https://www.mja.com.au/journal/2018/208/1/cognitive-impairment-during-pregnancy-meta-analysis
ScienceDirect. (2010). Giving birth to a new brain: Hormone exposures of pregnancy influence human memory. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306453010000314
Shin, N.-Y., Bak, Y., Nah, Y., Han, S., Kim, D. J., Kim, S. J., … Lee, S.-K. (2018). Disturbed retrieval network and prospective memory decline in postpartum women. Scientific Reports, 8(1), 5476. https://doi.org/10.1038/s41598-018-23875-5
Endocrine Abstracts. (2010). Pregnancy adversely affects ability to recall previously seen spatial locations. https://www.endocrine-abstracts.org/ea/0021/ea0021p325.htm
Hamile kadınların hepsi, bebeklerini hamileliğin sonuna kadar taşıyabileceklerini umarlar. Hatta erken doğum, gelecekte ebeveyn olacak bir anne adayının başlıca korkularından…
Ebeveynler olarak, mutluluklarını arttırmak için psikolojik sağlamlık ve umudu çocuklarımıza öğretmek bizim sorumluluğumuzdur. Psikolojik sağlamlık (resilience) İngilizce sözlükte iki farklı…
Ergenlik döneminde, arkadaşlar çocuğumuzun rol modeli haline gelir. Ergenler sıklıkla ebeveynlerini gözlemlemeyi bırakırlar ve nasıl giyineceklerine, konuşacaklarına ve davranacaklarına karar…