A Vitamini: Ne İşe Yarar, Nasıl Çalışır?

A vitamini, balıkta, sütte ve turuncu renkli meyve ve sebzelerde bulunur. Görüşünüzü ve bağışıklık sisteminizi sürdürür ve güçlendirir. Daha sağlıklı bir cilde sahip olmanızı destekler. Sağlık açısından faydalarını ve nelerde bulunduğunu öğrenmek için yazımızı okuyun. 

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Anna Vilarrasa.

Son Güncelleme: 25 Ağustos, 2022

A vitamini, belli yiyeceklerde doğal olarak bulunan yağda çözülebilir bir vitamindir. Hayvansal ürünlerde retinol olarak kendini gösterir. Meyvelerde ve sebzelerde ise provitamin A formundadır. İnsanlar, tüm vitaminlere olduğu gibi A vitaminine de küçük miktarlarda ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle onu günlük beslenme programımıza eklemeliyiz.

Peki, A vitamini ne yapar?

A vitamini: Fonksiyonları ve sağlık açısından faydaları

A vitamini, belli vücut fonksiyonlarının gelişimi için gereklidir. Bu nedenle birden çok sistem üzerinde çeşitli etkileri vardır.

Bağışıklık sistemi işlevleri

Öncelikle bu vitamin, bağışıklık sisteminin normal fonksiyon göstermesi için anahtar görevi olduğundan anti-enfektiftir. Enfeksiyonları, özellikle de solunum sistemi enfeksiyonlarını önler. Boğaz enfeksiyonları, farenjit, sinüzit, bronşit vb. buna dahildir.

Çoğalma ve gelişim

A vitamini, embriyonik gelişmede önemli bir role sahiptir. Bu, bilimin onunla ilgili bulduğu ilk fonksiyonlardan biridir. Hamilelik süresince A vitamini eksikliği idrar yollarının, diyaframın ve embriyonun böbreklerinin oluşumunda sorunlara yol açabilir.

Ayrıca bilimsel çalışmalar, A vitaminin, her iki cinste de düzgün çoğalma için gerekli olduğunu ortaya koyar.

Gözlerin korunması

A vitamini, sağlıklı görüş için gereklidir. Yeterli seviyeler ışığın, beynin yorumlayabileceği elektrik sinyallere dönüşmesini sağlar. Ayrıca görüşü geliştirir ve gece görüşünü (düşük ışık koşulları altında görüşün azalması) engeller.

Bir de antioksidan etkileri sayesinde presbiyopi, makula dejenerasyonu, katarakt, glokom, ileri görüşlülük, miyop ve retina dekolmanı gibi bazı göz hastalıklarını önlemeye yardımcı olur.

Antioksidan

Ayrıca A vitamini harika bir antioksidandır. Alzheimer, koroner kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı gibi belli dejeneratif hastalıkların gelişimini önler. Bazı bilim adamları, kanser gibi bulaşıcı olmayan diğer hastalıkların gelişimine karşı koruma sağlıyor olabileceğine de inanırlar.

Cilt ve mukoza zarları

Bu vitamin cildin onarılmasına yardımcı olur. Ayrıca mukoza zarlarının, özellikle de sindirim ve solunum yollarının korunmasında harikadır.

Ayrıca vücudumuz doku rejenerasyonu için ona ihtiyaç duyar. Yani ülser ve divertikülozis gibi sindirim yolundaki yaraları iyileştirmek için iyi bir ilaçtır.

Pek çok kozmetik şirketi A vitaminini ürünlerine ekliyorlar. Bu, akne tedavisinde pozitif sonuçlar verdi. Kırışıklık görünümünü azaltmada ve cildin yaşlanmasını önlemede etkili oldu.

A vitaminini nereden alabilirsiniz?

Vücudumuzun önemli fonksiyonlarını tamamlamak için bu vitamin türüne ihtiyaç duyduğunu gördük. İnsanlar onu sentezleyemezler. Bu nedenle onu yenilebilir kaynaklardan almalıyız.

İki farklı şekli vardır:

1. Önceden oluşmuş A vitamini

Bu, hayvansal yiyeceklerde bulunur. Vücut kolayca emebilir, depolar ve retinol formuna hidrolize eder. Aşağıdakiler bu grup içinde öne çıkan yiyeceklerdir:

• Dana ciğeri
• Balık yağı
• Yumurtanın sarısı
• Tereyağı ve tam yağlı süt
• Sardalya, ringa balığı, çiroz, ton balığı ve somon gibi sarı kanatlılar

2. Provitamin A (A vitamini öncülleri)

Bazı bitki karotenoidleri, A vitamini öncülleridir. Bağırsaktaki enzimatik hareket aracılığıyla retinole dönüşen beta-karoten böyledir.

Karotenoidler özellikle sarı ve turuncu sebzelerde bulunurlar ancak aynı zamanda bazı yeşil yapraklı sebzelerde, özellikle koyu yeşil olanlarda da onları bulmak mümkündür. Sarı ve turuncu karotenoid pigmentleri, klorofilin renginin altında gizlidir. En iyi karoten kaynakları şöyledir:

• Kırmızı biber, tatlı patates, bal kabağı ve havuç
• Kantalup kavunu, mango. Şeftali ve nektarinde de bulunur ancak daha küçük miktarda.
• Ispanak, brokoli, pazı ve kara lahana

Daha iyi emebilmek için sebzeleri pişirmeli ve biraz zeytinyağı ile karıştırmalısınız.

Bu vitaminin eksikliğinin sağlık açısından etkileri

Bu vitaminin eksikliği genellikle uzun süreli kötü beslenme nedeniyle ortaya çıkar. Gelişmiş ülkelerde yaygın değildir ancak Afrika’nın ve Kuzeydoğu Asya’nın bazı kısımlarında görülür. Bunun temel nedeni, A vitamini açısından zengin yiyeceklerin orada çok az bulunmasıdır.

Ayrıca yağların bağırsağa emilimini etkileyen belli bozukluklar da A vitamini eksikliği riskini artırabilir. Spesifik olarak belirtmek gerekirse, kronik ishal, çölyak hastalığı, bazı pankreatik sorunlar ve safra kanalı tıkanması, bunların hepsi bunda rol oynar.

A vitamini eksikliğinin bazı işaretleri şöyledir:

• Aşırı kuru cilt, isilik, pullu görünüm ve kırışıklıklar
• Kırılgan tırnaklar
• Zayıf görüş, gece körlüğü, kayganlığın az olması nedeniyle çok kuru gözler
• İştah ve koku azlığı
• Enfeksiyonlar

Doktorlar, semptomların değerlendirmesine ve kan testinin sonuçlarına dayanarak tanı koyarlar. Takviyeler durumu tersine çevirmek için iyi bir yöntemdir ancak onları her zaman doktorunuzun tavsiyesine ve yönlendirmelerine göre alın. Böylece sizin durumunuza göre, ihtiyaç duyduğunuz miktarın ne olduğunu reçeteye yazabilirler.

Aşırıya kaçmaktan sakının

A vitamininin aşırı alınması zehirli olabilir. Hatta bu durum hipervitaminoz A olarak bilinir. Tahminler tavsiye edilen günlük miktarın 10 katı fazlasının tüketilmesinin tehlikeli olabileceğini gösterir.

Genel olarak, yiyecekler aracılığıyla yüksek miktarda alınması zordur. Bu nedenle zehirlenmeler, özellikle, bir kişi yüksek miktarda A vitamini aldığında gerçekleşir. Bu nedenle her zaman sağlık profesyonelinin tavsiyesini takip edin.

Kapsamlı şekilde bakılacak olursa, sonbaharda tabağınızı yeşil, turuncu ve sarı sebzelerle doldurmanız kolaydır. Bunlara bir de süt, balık ve yumurtayı eklerseniz, A vitamini eksikliğinden korunmak için gereken her şeye sahip olmuş olacaksınız.