Avitaminoz: Vitamin Eksikliği

Avitaminoz, vücudun düzgün bir şekilde çalışması için ihtiyaç duyduğu vitamin miktarını karşılayamamasıdır. Peki bu sorun neden kaynaklanıyor? Bu durum sağlığınızı nasıl etkiler? Daha fazlasını öğrenmek için okumaya devam edin!

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Marta Guzmán.

Son Güncelleme: 09 Ağustos, 2022

Kısaca avitaminoz vücutta bulunan vitamin miktarının eksik olmasıdır. Örneğin hypovitaminosis (D vitamini eksikliği) insanlarda yaygın görülür. Vitaminler vücut için hayati bir öneme sahiptir. Ancak gün içinde almanız gereken vitamin miktarını vücudunuza sağlamanız sandığınız kadar kolay değildir. Eğer tüm yiyecek gruplarının dahil olduğu bir diyetiniz yoksa, ihtiyaç duyduğunuz tüm vitaminleri vücudunuza sağlayamazsınız. Böyle bir durumda avitaminoz sağlığınızı etkileyebilir.

Avitaminoz: Nedenleri

Her şeyden öte, eğer protein ve karbonhidrat ihtiyacımızla karşılaştırırsak, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu vitamin miktarı aslında son derece azdır. Ancak çoğu insan ihtiyacı olan vitaminleri vücuduna sağlayamaz. 

Önemli besin maddelerinin dahil olmadığı kısıtlı diyetler, avitaminoza neden olabilir. Bu tür diyetler, vücudunuza almanız gereken minimum vitamin miktarını sağlayamaz. Sadece kilo vermek amaçlı uygulanan bilinçli diyetlerden bahsetmiyoruz. Kıtlık, kuraklık, askeri görevler veya göç hareketleri sonucu insanlar ihtiyaç duydukları besinleri elde edemeyebilir.

Ancak bu yazıda bahsettiğimiz vitamin eksikliği, daha yaygın olarak kişinin kendi kısıtlamaları sonucu meydana gelir; örneğin bir profesyonelden yardım almadan, önemli besin gruplarını saf dışı bırakarak oluşturulmuş kısıtlı diyetler buna örnek olarak gösterilebilir. Bunların yanında, uzun süre boyunca bilinçli olarak devam eden yetersiz beslenme alışkanlıkları da vitamin eksiklikleri ile sonuçlanır.

Avitaminoz ve besin ihtiyacında artış

Örneğin emzirme nedeniyle kişinin vücudunda besin ve vitamin eksikliği ortaya çıkabilir. Ayrıca hızlı bir fiziksel gelişim aşamasından geçmek veya çok yoğun fiziksel egzersiz ve aktivitede bulunmak da bu duruma neden olabilir. Böyle bir durumda eskisi kadar beslenseniz bile, vitamin ve besin eksikliği yaşayabilirsiniz. Çünkü bazı durumlarda her zamankinden daha yüksek miktarlarda vitamin ve besin almanız gerekebilir. 

Artan vitamin kayıpları

Uzun süre boyunca vücudunuza almanız gerekenden daha az vitamin alırsanız, bu bir sorun haline gelebilir. Ayrıca, çölyak hastalığı, iltihaplı bağırsak hastalıkları veya gıda intoleransı gibi kronik ishalin eşlik ettiği sağlık durumlarında vitamin kaybı oldukça yaygındır.

Sigara içmek

Amerikan Halk Sağlığı Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmaya göre, sigara içmek vücutta bulunan C vitamini miktarını azaltıyor. Bu yüzden eğer sigara içiyorsanız C vitamini tüketiminizi artırın.

Avitaminoz ve alkol bağımlılığı

Uluslararası Vitamin ve Besin Araştırması Dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, kronik alkol problemi olan hastalar yetersiz besleniyor. Bu durumu iki ana nedeninden behsediliyor. Öncelikle bu tür bağımlı kişiler yeteri kadar beslenmiyor ve hayati besinlerden mahrum kalıyorlar. Diğer taraftan, alkol tüketimi sindirim sisteminin düzgün bir şekilde çalışmasına engel oluyor ve vitaminler vücut tarafından emilemiyor. 

Vitaminler

Genel olarak, 13 temel vitamini iki ayrı gruba ayırabiliriz:

• Suda çözünen vitaminler: Neredeyse hemen tükettiğiniz için vücudunuza her gün almanız gereken vitaminlerdir.
• Suda çözünmeyen veya yağda çözünen vitaminler: Vücudunuzun haftalarca veya aylarca depoladığı, suda çözünmeyen veya yağda çözünen vitaminlerdir.

Bu vitamin türlerini daha iyi anlamanız için, her bir vitamin türünün eksikliğinde nelerin meydana gelebileceğine kısaca göz atacağız.

Suda çözünen vitaminlerin eksikliği

• Askorbik asit veya C vitamini eksikliği, deri, ağız ve saç sağlığınızda değişikliklere (saç kırıklarının artması) neden olabilir. Tüm bunlara ek olarak, C vitamini eksikliği iskorbüt hastalığına neden olabilir.
• Tiazin veya B1 vitamini eksikliği, herhangi bir sağlık sorununa neden olabilir. Örneğin, nörolojik, kardiyovasküler (kalp ve damar) veya psikiyatrik bozukluklar ortaya çıkabilir. Ayrıca, Wernicke ensefalopatisi ve Korsakoff sendromu, tiazin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklardandır.
• Riboflavin veya B2 vitamini eksikliği, özellikle ağız ve gözde bulunan mukoza zarına etki eder. Bu vitaminin eksikliği dil şişmesine, göz kuruluğuna ve sürekli yaşarmaya neden olabilir.
• Niyasin veya B3 vitamini eksikliği, daha çok sindirim sisteminize ve cildinize etki eder. Dahası, bu vitaminin eksikliği bunamaya neden olabilir ve pelegra adı verilen bir cilt hastalığına yol açabilir.
• Pantotenik asit veya B5 vitamini eksikliği, deride, sindirim sisteminde ve sinir sisteminde problemlere neden olabilir.
• Piridoksin veya B6 vitamini eksikliği, anemiye, nörolojik problemlere, sinir ve sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir.
• Folik asit veya B9 vitamini eksikliği de vücutta çeşitli sorunlara neden olabilir. Bu vitaminin eksikliği megaloblastik anemiye yol açabilir. Ayrıca B9 vitamini eksikliği, fetüsün düzgün bir şekilde gelişimesi için son derece gereklidir.
• Biyotin veya B8 vitamini eksikliği kasılma nöbetlerine, kelliğe, egzamaya ve psikomotor gelişimin gecikmesine neden olabilir.
• Kobalamin veya B12 vitamini eksikliği, pernisiyöz anemiye, sinir ve kas sistemi sorunlarına veya kanla bağlantılı problemlere neden olabilir.

Yağda çözünen vitaminlerin eksiklikleri

• A vitamini görme duyunuz için son derece önemlidir. Bu yüzden A vitamini eksikliği gece körlüğüne neden olabilir. Aynı zamanda bu vitaminin eksikliği bağışıklık sisteminizi zayıflamasına da yol açabilir.
• D vitamini kemiklerinizin sağlığı için çok önemlidir ve sakatlanma riskini azaltır. D vitamin eksikliği, en yaygın görülen vitamin eksikliğidir.
• K vitamini eksikliği, yeni doğan bebeklerde hemorajik hastalıklara neden olabilir.
• E vitamini eksikliği emolitik anemiye ve nörolojik sorunlara yol açabilir.

Eğer yukarıda bahsettiğimiz eksikliklerden herhangi birini yaşıyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Vitamin eksikliğini gidermek için, içinde tüm yiyecek gruplarının olduğu sağlıklı ve dengeli bir diyeti benimsemeniz gerekiyor. Tüm bunlara ek olarak, eğer vücudunuzun ihtiyaç duyduğu vitamin miktarını yiyeceklerle sağlayamıyorsanız, dışardan takviye vitamin almayı düşünebilirsiniz. Sizin için en iyi olan seçeneği öğrenmek için mutlaka doktorunuza başvurun.