Beynin Ödül Sistemi: Nasıl Çalışır?
Ödül sistemi beynin bir başka ilginç ve karmaşık yönüdür. İnsanların belirli durumları zevkle ilişkilendirmelerini sağlayan bir mekanizmadır. Gerçekte, hayatta kalma dürtüsünün bir uyarlaması ve bu dürtüyü iyileştirmenin bir yoludur.
Çünkü hoş bir duyguyu bir eylemle ilişkilendirdiğinizde öğrenmeyi teşvik edersiniz. Örneğin, ödül sistemi cinsel zevk sisteminin bir parçasıdır, bu da insanların tekrar yapmak istemesine neden olmaktadır. Böylece türlerin hayatta kalması sağlanır.
Birçok beyin bölgesi bu devrede yer alır. Bu nedenle, onu incelemek oldukça karmaşık ve çok faktörlüdür. Ek olarak, beynin ödül sistemi sadece yemek veya cinsel ilişki gibi temel etkinliklerle çalışmaz.
Aslında, oldukça önemli. Hatta uyuşturucu bağımlılığı veya spor yapma gibi ödüllendirici aktivitelere bile müdahale eder. Önemi nedeniyle, beynin ödül sisteminin temellerini bu makalede açıklamaya karar verdik.
Beynin ödül sisteminde yer alan yapılar
Ödül sistemi beyinde bulunur. Aslında, beynin belirli bir bölgesinde yer almaz. İşlevlerinin çoğu gibi, birbirine bağlı farklı alanlara dağılır ve bir devre oluşturur.
Bu alanların bilgisi karmaşıktır, çünkü beynimiz analiz etmesi ve çalışması zor bir organdır. Ancak uzmanlar, bazı alanların bu ödül sistemine katıldığını biliyorlar:
- Ventral tegmental bölge
- Çekirdek, bazal gangliyonun bir parçası olan accumbens
- Hipotalamus ve hipokampus
- Amigdala
- Prefrontal korteks
- Globus pallidus
- Hipofiz bezi
Kısaca özetlemek gerekirse, ödül sisteminin çoğunun mezolimbik yol adı verilen bir devrede bulunduğunu söyleyebiliriz. Dopamin, bu devrenin aktive olmasına izin veren maddedir.
Ödül sistemini hangi durumlar etkinleştirir?
Daha önce de belirttiğimiz gibi, ödül sistemi aslında uyarlanabilir bir işlevdir. Dolayısıyla, bireysel olarak ve bir tür olarak hayatta kalmamızı sağlayan temel ihtiyaçlarla ilgilidir.
İlk olarak, yemek, içmek veya cinsel ilişkiye girmek gibi konulardan sorumludur. Yiyeceklerin tadı, susadığınızda içme suyu veya cinsel aktivitede yer almak bize zevk verir. Böylece, bu eylemlerin öğrenilmesini ve tekrarlanmasını teşvik eder.
Ancak, bu sistemi motive eden tek işlevler bunlar değildir. Örneğin, oyunlar, spor ve tabii ki uyuşturuculardan zevk alabilirsiniz. Birçok çalışma, diğer maddelerin yanı sıra kokainin de bu devreyi aktive ettiğini göstermiştir.
Kaçınılmaz olarak, bu, beynin ödül sisteminin riskleri hakkında düşünmenizi sağlayabilir. Bağımlılıklar, bu harika adaptasyon mekanizmasının olumsuz kısmıdır.
Uyuşturucular beynin bu sisteminde nasıl çalışır?
Her şeyden önce, kokain veya eroin gibi bir uyuşturucuyu kullanma eylemi isteğe bağlıdır. Normalde, merak veya toplumun bir madde üzerinde yarattığı imajın sonucudur. Bununla birlikte, bir uyuşturucuyu sadece bir kez kullanmak beynin ödül sistemini etkinleştirir. Bu istemsizce uyuşturucuyu tekrar kullanmak istemenize neden olan yoğun bir zevk hissi yaratır.
Ayrıca bakınız: Sigarayı Bırakmak İçin Bir Beyin Mekanizmasını Tanımlandı
Güçlü bağımlılık durumunda, ödül sistemi değiştirilebilir. Örneğin, eroine bağımlı olan insanlar, bu maddeyi almak dışındaki diğer aktivitelerden neredeyse hiç zevk almazlar. Başka bir deyişle, pek çok şey artık onları tatmin etmez hale gelir.
Bununla birlikte, sadece maddelerin buna neden olmadığını bilmek önemlidir. Kompulsif kumar gibi birçok bağımsız bağımlılık da mevcuttur. Sonunda, sonuç neredeyse aynı.
Sonuç
Beynin ödül sistemi son derece karmaşık bir mekanizmadır. Bireylerin uyumuna, bir tür olarak uyum sağlamamıza ve hayatta kalmamıza bu mekanizma olanak sağladı. Bununla birlikte, diğer şeylerin yanı sıra bağımlılık gibi olumsuz yönleri de olduğu akılda tutmakta da her zaman fayda var.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
-
Urigüen, L., & Callado, L. F. (2010). Cocaína y cerebro. Trastornos Adictivos, 12(4), 129-134.
-
Razón Hernández, K. C., Rodríguez Serrano, L. M., & León Jacinto, U. (2018). Neurobiología del sistema de recompensa en las conductas adictivas: consumo de alcohol. Revista Electrónica de Psicología Iztacala, 20(4).
-
Méndez Díaz, M., Ruiz Contreras, A. E., Gómez, B. P., Romano, A., Caynas, S., & Prospéro García, O. (2010). El cerebro y las drogas, sus mecanismos neurobiológicos. Salud mental, 33(5), 451-456.
