Olaparib: Tanımı ve Özellikleri
Olaparib, ileri evrelerdeki farklı kanserlerin tedavisi için kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Orijinal olarak bir ilaç şirketi olan AstraZeneca tarafından geliştirilen ilacın marka adı Lynparza’dır.
Olaparib’in farklı farmasötik biçimleri vardır ve doktorlar hastalığa ve evresine bağlı olarak aralarından birini reçete eder. Örneğin tablet formatı, yüksek dereceli epitelyal yumurtalık ve fallop tüpü kanseri olan yetişkin hastaların tedavisi için bir tür monoterapidir. Ayrıca platin bazlı tedavi gören, nüksetmiş hastalarda da çalışır.
Ayrıca, olaparib kapsülleri, BRCA adında mutasyona uğramış bir gene sahip kanserlerin tedavisi için de kullanılır. Bu gen, özellikle meme ve yumurtalık kanseri gelişiminde önemli bir rol oynar.
Her formülasyonun dozaj ve biyo-yararlanımdaki farklılıkları nedeniyle olaparib kapsülleri ve tabletlerinin birbirinin yerine kullanılamayacağını unutmayın. Ayrıca, bu formülasyonların, onları alan hastalarda neden olabileceği yan etkiler şunlardır:
- Mide bulantısı
- İshal
- Yorgunluk
- Nötropeni
- Trombositopeni
- Baş dönmesi
Bu yazımızı da okuyun: Kanserli Hücreler: Bilmeniz Gereken Her Şey
Olaparib ve etki mekanizması
Bu ilaç, PARP adındaki, doğru DNA onarımından sorumlu insan enzimlerini inhibe eder.
In vitro örnekler, seçilen tümör hücre dizilerinin ve ayrıca tümörün büyümesini engellediğini gösterdi. Hem monoterapi olarak hem de önceden belirlenmiş kemoterapilerle kombinasyon halinde kullanılabilir.
Olaparib DNA ile ilişkili bu enzimlere bağlandığında, bir dizi reaksiyon yoluyla DNA onarımını önler. Sağlıklı hücrelerde bu onarım, BRCA-1 ve BCRA-2 genlerine sahip olanların düzgün çalışmasını gerektirir. Alternatif hataya meyilli onarım yolları etkinleştirilmeye başlar ve bu da bu proteinlerde işlev bozukluğu olan tümör hücrelerinde artan genomik işlev bozukluğuna yol açar.
Genomik dengesizlik, bu tümör hücrelerinin birkaç kez replikasyonundan sonra dayanılmaz seviyelere ulaşabilir. Sonuç olarak kanser hücreleri ölür. Bunun nedeni normal hücrelere göre yüksek miktarda DNA hasarı göstermeleridir.
Platin tedavisinden sonra olaparib uygulamasının, BRCA mutasyonu olan ve bu nedenle işleyen bir BRCA proteini olmayan hastalarda yapılan çalışmalarda faydalı olduğu kanıtlanmıştır. Sonuç, tümörün ilerlemesinde bir gecikme ve tek başına platin tedavisine kıyasla genel sağkalımda bir artış olarak görülmüştür.
Olaparib ve BRCA
Yukarıda belirttiğimiz gibi, olaparib diğer kanserlerin tedavisi için de kullanılabilmesine rağmen, esas olarak meme kanseri tedavisinde kullanılır. Bu, özellikle ilerlemiş neoplazmalar veya metastatik yumurtalık kanseri varsa geçerlidir.
Meme kanserine gelince, üçlü negatif meme tümörlerinde en sık görülen moleküler olaylardan biri BRCA proteininin işlevinin değişmesidir. Bu onkolojik çeşitlilik, kadınlar için en agresif olanlardan biridir.
BRCA-1 geninde mutasyon olan hastaların %80’inden fazlasında üçlü negatif meme kanseri vardır. Ayrıca yumurtalık kanserli hastaların yaklaşık %15’i ve meme, pankreas veya prostat kanseri olanların %5’i kalıtsal BRCA-1 veya BRCA-2 mutasyonlarına sahiptir.
Olaparib, hasarlı DNA’nın onarılmasına yardımcı olan proteinler olan PARP için bir inhibitördür. BRCA mutasyonları DNA onarımını da engelleyebildiğinden, bu işlemin olaparib ile benzer bir şekilde engellenmesi kanser hücresi ölümüne yol açabilir.
Araştırmacılar, farklı faz II klinik çalışmalarda monoterapide ve diğer kemoterapi ilaçlarıyla kombinasyon halinde olaparib’in etkinliğini değerlendirdi. Ayrıca, yoğun bir şekilde ön tedavi görmüş ileri meme kanseri hastalarında monoterapideki etkinliği, daha yüksek bir objektif yanıt oranına sahipti.
İlginizi çekebilir: Kriyoablasyon: Meme Kanseri için Yeni Bir Tedavi
Sonuç
Son olarak, olaparib, PARP inhibisyonu yoluyla bir antineoplastik tedavi olarak yeni bir yaklaşımı temsil eder. Aslında, BRCA ile ilişkili kanserli hastalarda karşılanmamış bir ihtiyacı çözebilir.
Tedavisi kolay değildir çünkü bu neoplastik hastalıklar oldukça ilerlemiş durumdadır. Tedavilerin bir kombinasyonunu ve hastanın uygun takibini gerektirirler. İdeal olarak, hastanın gereksinimlerine her zaman özen gösteren ve tüm faktörleri göz önünde bulunduran bir danışman onkoloji grubu olmalıdır.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Robson, M., Im, S. A., Senkus, E., Xu, B., Domchek, S. M., Masuda, N., … Conte, P. (2017). Olaparib for metastatic breast cancer in patients with a germline BRCA mutation. New England Journal of Medicine. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1706450
- Ledermann, J., Harter, P., Gourley, C., Friedlander, M., Vergote, I., Rustin, G., … Matulonis, U. (2012). Olaparib maintenance therapy in platinum-sensitive relapsed ovarian cancer. New England Journal of Medicine. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1105535
- Oza, A. M., Cibula, D., Benzaquen, A. O., Poole, C., Mathijssen, R. H. J., Sonke, G. S., … Friedlander, M. (2015). Olaparib combined with chemotherapy for recurrent platinum-sensitive ovarian cancer: A randomised phase 2 trial. The Lancet Oncology. https://doi.org/10.1016/S1470-2045(14)71135-0
