Tanoreksiya: Bronzlaşmaya Bağımlı Olmak

Tanoreksiya ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen psikolojik bir problemdir. Bronzlaşma bağımlılığı olarak tanımlanır.

Tanoreksiya bronz bir tene sahip olmayı takıntı haline getirmeye denir. Uzun süredir insanlar bunun sadece garip bir davranış şekli olduğunu düşünüyordu. Hatta bir bağımlılık ya da bozukluk olarak sınıflandırılma düşüncesi bile ortada yoktu. Ancak 2005 yılında bir grup dermatoloğun yaptığı bir araştırma sonucunda bu görüş değişti.

Bugün tanoreksiyanın bağımlılık olarak tanımlanmak için gereken tüm kriterleri karşılamasıyla uzmanların yaklaşımı da bu yönde değişti. 2005 yılındaki araştırma, bu davranışa sahip insanların çoğunlukla alkolizm gibi davranışsal bağımlılık modellerini gösterdiğini ortaya çıkardı.

Daha sonra yapılan araştırmalar ise bu görüşü benimseyerek tanoreksiyanın olası sebeplerini belirlemeye yönelik çalışmalar yapmak üzerindeydi. Böylece bronz bir tene sahip olma takıntısının, daha önceden sandığımız gibi bir trend ya da estetik bir kaygı olmadığında fikir ortaklığına varıldı. İşin iç yüzünde daha farklı şeyler olduğu görüldü.

Tanoreksiya nedir?

Bronzlaşma bağımlılığı olarak tanımlanan tanoreksiyadan muzdarip kişiler, daha koyu bir tene sahip olmayı saplantı haline getirir. Hep daha bronz bir ten için güneş altında ya da solaryumda çok fazla vakit geçirme eğilimi gösterirler. Ancak ulaştıkları ten renginden de hiçbir zaman memnun olmazlar.

Uzmanlar, bunun kendi içinde bir psikiyatrik bozukluk mu yoksa bir çeşit beden dismorfik bozukluğu (BDB) mu olduğu konusunda tamamen hemfikir olabilmiş değil. Ayrıca, bu problemle ilgili bazı açılardan yeteri kadar bilimsel bulgu edinilemediği için bunun bir sendrom olarak kabul edilmesi gerektiğini savunanlar da var.

Ayrıca bu problemden muzdarip kişiler güneşin ya da UV ışınlarının sonuçlarını hesaba katmazlar. Potansiyel sağlık riskleri bile onları ten rengini koyulaştırmaya yönelik takıntılarından vazgeçirmeye yetmez.

Tanoreksiya: semptomları ve sebepleri

Feldman ve diğerleri tarafından 2004’te yapılan bir araştırmaya göre, devamlı olarak güneşlenmek ya da güneşin UV ışınlarına maruz kalmak gevşememizi sağlar. Bunun sebebi ise UV ışınlarına maruz kalmanın vücuttaki endorfin ve opioid salınımını arttırmasıdır.

Endorfin, beyinin salgıladığı ağrı kesici ve iyi hissettiren bir kimyasaldır. Vücudumuz bunu hipotalamus ve hipofiz bezinden doğal yolla salgılar. Fakat bu sadece duygusal ya da fiziksel stres altındayken gerçekleşir. Örneğin; acı ya da yoğun efor, heyecan ve orgazm gibi durumlarda da salgılanır.

Bu mutluluk hissine bağımlılık başladığında ise tanoreksiyası olan bir kişi, bronzlaşamadığı zaman yoksunluk sendromu yaşar. Tanoreksiyası olan kişilerin bronzlaşmayı seven kişilerden farkı şunlardır:

• Bronzlaşmayı saplantı haline getirmek. Bunun yanı sıra, yeterince bronzlaşmadıkları zaman mutsuz hissederler.
• Ten renginin olduğundan çok daha açık olduğu inancına sahip olmak.
• Sahip oldukları ten rengini kaybetme hissinin getirdiği üzüntü. 
• Ciltte erken yaşlanma.
• Makyajla kapatmaya çalıştıkları güneş yanıkları.
• Tedirgin davranışlar.

Tanoreksiyanın etkileri

Güneşe makul oranda maruz kalmanın depresyon üstünde pozitif etkileri vardır. Buna ek olarak, D vitamini almaya da yardımcı olur. Ancak, güneş ışığına gereğinden fazla maruz kalmak çeşitli sağlık problemlerine yol açabilir.

Öncelikle ciltte bıraktığı etkilerden bahsedecek olursak, erken yaşlanma ve kuruluk gibi problemler bunların en başında gelir. Ayrıca yanıklar ve çeşitli kanser türlerinin de oluşmasından sorumludur. Güneşe fazla maruz kalmanın; gözlere olan zararı, immünolojik bozukluklara yol açması, DNA’ya verdiği hasar, serbest radikallerin oluşması gibi daha birçok zararından söz edebiliriz.

Psikolojik açıdan bakacak olursak, bağımlılığın kendine güven ve bağımsızlık hislerini baltalaması büyük bir problemdir. Anksiyeteyi arttırır, toleransı azaltır ve ilişkilere zarar verir.

Ne yapmalı

Tanoreksiya hastaları genellikle bir problemi olduğunu düşünmez. Doktora güneş yanıkları ya da diğer sağlık problemleri hakkında danışırken bunun bronzlaşmadan kaynaklandığını reddederler.

Hatta bu problem anoreksiyaya birçok yönden oldukça benzer. Anoreksiya problemi olan bir kişi aynaya baktığında, ne kadar zayıf olursa olsun kendini kilolu görürken; tanoreksiyası olan bir kişi de ne kadar bronz olursa olsun (hatta güneş yanıkları bile olsa) kendini daha açık tenli görür.

Bu problemi olan kişiler, bu davranışı tetikleyen sebeplerle ilgili psikolojik danışmanlık almalıdır. Tanoreksiya davranışının altında yatan sorun çoğunlukla kişinin kendini olduğu gibi kabullenememesidir, fakat bunu ancak bir uzman desteğiyle aşabilmek mümkündür.