İşlevlerine Göre Ayrılmış Besin Grupları

Besin maddeleri vücutta yürütülmesi gereken fonksiyonlar için çok önemlidir. Bunları vücudumuza sağlayan besin grupları, doku yapımı ve organ onarımı gibi birçok şeyi mümkün kılar.

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Florencia Villafañe.

Son Güncelleme: 09 Ağustos, 2022

Fonksiyonlarına göre ayrılmış resmi besin grupları nedir, biliyor musunuz? Elbette besinlerdeki maddelerin hepsi vücutta farklı işlevleri yerine getirir. Bunun hakkında daha fazlasını öğrenmek istiyorsanız bu yazımız tam da size göre!

Besin grupları nedir?

Her besin şu değerlerden bir ya da birkaç tanesini içerir: karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineraller. Buna ek olarak, vücut için mecburi olan suyu da önemli miktarda karşılayabilirler.

Bazı bileşenlerin bazı besinlerde daha az ya da fazla olması sebebiyle uluslararası ve ulusal besin rehberi şu besin grupları çerçevesinde belirlendi:

• Süt, yoğurt ve peynir
• Etler ve yumurta
• Meyve ve sebzeler
• Sıvı yağlar, kabuklu yemişler ve tohumlar
• Baklagiller, tahıllar, patates, ekmek ve makarna
• Tatlılar ve yağlar

Besinlerin fonksiyonu nedir?

Birçok araştırma beslenmemizi oluşturan besin maddelerinin enerji verme, yapılandırma ve onarma fonksiyonları olduğunu gösteriyor. Ayrıca, ideal beslenme için bol çeşitli bir diyet uygulamamız gerektiğini de ekliyor. Aşağıda, farklı besin grupları hakkında daha fazla detay öğreneceksiniz.

Enerji veren besinler

Enerji vücudun hayatta kalmak için kullandığı yakıttır. Tüm metabolik süreçler için gerekli bir şeydir. Hatta yürümek, hareket etmek ve nefes almak gibi günlük yaptığınız eylemlerin hepsi için gereklidir.

Elbette enerji veren besinleri mutlaka tüketmemiz gerektiği aşikar. Enerji veren besinler özellikle baklagiller, tahıllar, patates, makarna ve tatlı gibi karbonhidrat içeren besinlerdir. Bunları tükettiğimizde vücudumuz karbonhidratları glikoz halinde absorbe eder ve esas yakıt kaynağımız da budur.

Yağlar da aynı etkiye sahiptir çünkü karbonhidratlardan iki kat daha fazla kalori içerirler. Buna ek olarak; yağlar, kuruyemişler, yumurta sarısı ve tohumlar da enerji veren besinlerdir. Tohumlar öğütüldüğünde ya da yağ haline getirildiğinde içeriğindeki yağ asitlerini dışarı bırakırlar.

Vücuttaki hücreleri yapılandıran ve koruyan besinler

Bu besinler hücresel yapıları ve dokuları yapılandırır. Bu işlevi destekleyen besinler et, süt ürünleri ve yumurtanın beyazı gibi protein içeren besinlerdir.

Bu besin maddesi amino asitler bakımından zengindir, hatta bazıları vücutta üretilmediği için uzmanlar tüketilmesini mecburi olarak görüyor. Yapısal sentezde zaruri olmasının yanı sıra başka fonksiyonlara da sahiptir.

Hayvansal besinler protein içeriği bakımından öne çıkar. Ancak, bu proteini sebzelerden de alamayacağınız anlamına gelmez. Hatta tahıllar, bakliyat ve yemişler de proteini önemli miktarda içerdiği bilimsel olarak kanıtlanmış besinlerdir.

Vegan ya da vejetaryen diyetini benimseyenler, beslenmelerinde tüketmeleri gereken protein oranına ulaşabilmek için bu konuda uzman bir profesyonelin yardımını alabilir.

Doku oluşumu da göz ardı edilmemesi gereken hayati bir işlemdir. Hayvansal ürün tüketilmeyen kısıtlayıcı diyetlerde bile bu fonksiyonun doğru işleyebilmesi için yeterli miktarda besin maddesini almanız gerekir.

Düzenleyici ya da koruyucu fonksiyon

Vitamin, mineral, anti-enflamatuvar maddeler ve fitokimyasal bileşenler (bitkilerin ürettiği aktif bileşenler) bu fonksiyonu gerçekleştirmeye yarar. Bunları içeren besinler meyve ve sebzelerdir.

Ancak bunları et ve bakliyattaki demir ile süt ürünlerindeki A ve D vitaminleri sağlayan başka kaynaklarda da bulabilirsiniz. Günlük tüketimesi gereken miktarının diğer besin maddelerine oranla daha düşük olması daha önemsiz oldukları anlamına gelmiyor.

Kısacası, bahsettiğimiz maddenin vücuttaki rolünün önemi farklı metabolik işlemlerdeki görevlerinden gelir. Yani, bazıları hücre oksidasyonunu önler ve cildi onarır (C ve E vitaminleri); bazıları ise doku oluşumunda rol alır (kemik ve dişler için kalsiyum) ve diğerleri de hücresel reaksiyonları destekler (çinko ve magnezyum).

Besin maddelerini fonksiyonlarına göre gruplandırırken nelere dikkat etmeli

Farklı besin gruplarının dengeli bir kombinasyonunu tüketerek ihtiyacınız olan her şeyi alabilirsiniz. Çeşitli ve dengeli; protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineraller bakımından zengin bir beslenme uygularsanız genel olarak sağlığınıza büyük katkı sağlar.

Sağlıklı alışkanlıklar edinmenin yanı sıra alkol ve sigara gibi toksik maddelerden de kaçınmanız önerilir. Aynı şekilde aktif ve hareketli bir hayat benimsemek de beslenmenizdeki besin maddelerine vücudunuzda yürüttüğü işlevlerde eşlik eder.