Kızamıkçık Aşısı: Bilmeniz Gereken Her Şey

Kızamıkçık, yetişkinlerde ve çocuklarda hafif derecede ortaya çıkan, viral kaynaklı bir hastalıktır. Yine de buna karşı aşı olmak gerekir. Maalesef hamile kadınların karınlarındaki bebekler enfekte olduklarında ciddi tehlike altında olurlar.

Kızamıkçık aşısı, satın alma ve uygulanması için piyasada satışta bulunmasının yanı sıra, ücretsiz uygulama için de birçok ülkenin resmi takvimlerinin bir parçası olarak mevcuttur. Ne kadar önemli bir aşı olduğu tartışılamaz bir gerçektir ve bu nedenle halk sağlığı yaklaşımlarının anahtarıdır.

Kızamıkçık, Matonaviridae familyasına ait bir patojen olan kızamıkçık virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), epidemiyolojik önemi nedeniyle, sadece Amerika’da 250 milyondan fazla insanın bu hastalığa karşı aşılandığını tahmin etmektedir.

Genellikle çocuklarda ve yetişkinlerde hafif görülen bir enfeksiyon olmasına rağmen, hamilelik bireyde görüldüğünde bebeğin anne rahmine tutunamaması, annenin düşük yapması ve bebeğin  ölümü için önemli bir risk oluşturmaktadır. Bu nedenle, bu yazımızda size kızamıkçık aşısının ne olduğunu ve ne zaman uygulanması gerektiğini anlatıyoruz.

Kızamıkçık nedir?

Daha önce de söylediğimiz gibi kızamıkçık viral enfeksiyon kaynaklı bulaşıcı bir hastalıktır. Birkaç çalışma bize hastalığın klinik önemini gösteren verileri göstermektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• 1964 ile 1965 arası yaşanan salgında, Amerika Birleşik Devletlerinde kızamıkçık kaynaklı doğum kusurlarıyla 20.000’den fazla çocuk doğdu.
• Aynı dönemde, enfekte olan annelerde ise 10.000’den fazla düşük meydana geldi.
• Bu nedenle DSÖ, bu hastalığı aşı ile önlenebilen çocukluk çağı ve doğum kaynaklı kusurların ilk nedeni olarak kabul etmektedir.

Mayo Clinic’e göre, kızamıkçık belirtileri ve semptomlarının hafif olması nedeniyle teşhis edilmesi zordur. Hastada düşük ateş, kızarıklık, bulantı ve hafif konjunktivit görülebilir ancak enfekte olanların bazılarında belirti bile oluşmaz.

Yetişkinler ve bebekler arasındaki bulaş riski, enfekte kişinin mukoza zarları veya balgamıyla doğrudan temas yoluyla olur. Diğer taraftan, anneden çocuğa transplasental olarak – kan dolaşımı yoluyla- bulaşır.

Bu hastalıkla başa çıkmak için hangi aşılar bulunmaktadır?

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) bize söylediği gibi, kızamıkçık aşısı genellikle MMR adı verilen bir karma aşının parçası olarak verilir. Bu üçlü viral form (MMR veya SRP), zayıflatılmış üç viral bileşenden oluşan bir karışımdır.

Bu şekilde bağışıklık sisteminin kızamık, kabakulak ve kızamıkçıklara karşı etkin bir şekilde kendini hazırlamasına ve hareket etmesine izin verilir. Birden fazla enjeksiyonla sonuçlanacak kombine bir uygulama ile bağışıklık sisteminin sorunu çözülür.

Diğer taraftan, tek dozlu aşılar da vardır yani bu aşılar kızamıkçık için vazgeçilmez bir yöntemdir. Ne şekilde yapılırsa yapılsın, tek dozdan sonra %95’lik bir etkinlik ile ciddi bir yan etki göstermeyen bir aşıdır.

Peki kızamıkçık aşısını kim vurdurmalıdır?

HealthyChildren derneği bize kızamıkçık aşısının çocuklukta yapılması gerektiğini söylemektedir. Mümkün olan en yüksek bağışıklık derecesi için dozunun iki şekilde dağıtılması gerekir. Bunlar aşağıdaki gibidir:

1. İlk doz: 12 ile 15 aylıkken.
2. İkinci doz: 4-6 yaş arasında.

İdeal olanı bu şekildedir. Ancak sağlık sistemi altyapısının yetersiz olduğu ülkelerde, genellikle 40 yaşın altındaki tüm kişileri aşılamak için birincil çaba gösterilir. Bu mümkün değilse, çocuk doğurma çağındaki kadınlara öncelik verilmelidir.

Dünya Sağlık Örgütünün edindiği verilere göre, aşılanamayanların dolaylı olarak korunabilmesi için nüfusun en az %80’inin kızamıkçığa karşı bağışıklık kazanması gerekiyor. Bu yöntem hastalığa karşı yüksek duyarlılığı olmayan bir grup oluşturur.

Kimler vurdurmamalıdır?

Her şeyden önce, aşılamayı her sağlıklı vatandaşın yaptırmakla yükümlülüğü olduğunu vurgulamak gerekir. Bu bir seçim değil, sorumluluktur.

Ne yazık ki, hala toplumda kızamıkçığa karşı aşılanamayan belirli bir kesim vardır. Yukarıda belirtilen durumlar aşağıdaki istisnaları oluşturmaktadır:

• MMR’ye karşı şiddetli alerjik reaksiyon öyküsü olan kişilerde aşının kullanımından kaçınılmalıdır.
• Hamile kadınlara kızamıkçık aşısı vurulamaz. Bu aşı, anne doğum yaptıktan sonra uygulanacaktır.
• HIV gibi enfeksiyonlardan veya kemoterapi gibi tedavilerden sonra bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler bu tür aşılardan kaçınmalıdır.

Başka istisnaları olmakla beraber bunlar durumdan duruma değişiklik gösterir ve genellikle doğası gereği geçicidir. Bir tıp doktoru aksini söylemediği müddetçe herhangi bir hastalığa karşı aşı olmak her zaman en iyi seçenektir.

Olası yan etkileri

İspanyol Pediatri Birliğine (AEP) göre, yan etkilerine az rastlanır ve hafiftir. Aşılama uygulandıktan 5 ile 15 gün sonra hafif ateş veya kızamık görünebilir ancak bu klinik tablo kendiliğinden düzelir.

Hastada kan pıhtılaşma bozuklukları veya bir miktar şişlik de ortaya çıkar. Ancak bunlar çok nadir rastlanan yan etkilerdir.

Hamileleri korumak için kızamıkçık aşısı

Gördüğümüz gibi bebeğin veya yetişkinin sağlığı izin verdiğinde MMR aşısının uygulanması şarttır. Bu sayede aşının genel olarak uygulandığı toplumlarda kızamık gibi hastalıkların görülme sıklığı %1’e düşmüştür.

Kızamıkçık çocuklarda ve yetişkinlerde görülen hafif bir enfeksiyon olsa da, anne rahmindeki bebek virüse maruz kalırsa ciddi tehlike altındadır. Bu nedenle, kızamığın toplumda yayılımını azaltmak için bu aşıyı yaptırmamız hepimizin vatandaş olarak sorumluluğundadır.