Kök Hücre Tedavileri Ne İçin Kullanılır?

Kök hücre tedavisi tıbba yerleşmiş olan bir trenddir. Bazıları harika sonuçlar verirken diğerlerinin üzerinde daha fazla deney yapılmasına ihtiyaç vardır. Durum ne olursa olsun, bu tedavilerin geleceği umut vadedicidir.

Kök hücre tedavileri hakkında bir şeyler duydunuz mu? Son zamanlarda, bu tedaviler bir insanın yaşayabileceği her türlü sağlık probleminin çözümü olabilirmiş gibi görünüyorlar. Ancak, hala farkındayız ki bu tedavileri gerçekten etkili hale getirebilmek için daha yapılması gereken çok iş var.

Kök hücreler, potansiyellerinin keşfedilebilmesi için yoğun bir şekilde araştırılmaya devam ediyorlar. Şimdiye kadar bilim insanları bu tedavi tipinin birçok faydasını çoktan keşfetmiş durumdalar.

Kök Hücreler Nelerdir?

Kök hücreler, insan vücudunda bulunan diğer hücre tiplerini yaratabilen hücrelerdir. Pluripotansiyel hücreler olarak bilinirler çünkü her türlü dokudaki hücreleri tekrar üretebilme potansiyelleri vardır. Bir kök hücre yavaş yavaş bir kas hücresi, bir kemik doku hücresi ya da bir sinir doku hücresi haline gelebilir. Bundan dolayı, vücuttaki her organı yeniden üretebilirler.

Bu spesifik hücreler benzersiz bir işleve sahiptir ve tipik olarak embriyoniktir. Bundan dolayı, embriyonun oluşup gelişebilir hale gelmesi onların sayesinde gerçekleşir.

Bu kök hücreler blastosist adı verilen yeni oluşturulmuş embriyolarda bulunur. Ancak, biz de yetişkinler olarak özellikle de kemik iliğimizde bu hücrelerin küçük bir kalıntısını taşırız. Yetişkin dokuların normal hücrelerini kök hücrelere dönüştürerek deneyler yapan bir laboratuvar tekniği vardır. Araştırmacılar bunu genetik mekanizmaları kullanarak tetikler ve hücresel işlevleri yeniden programlar.

Buna rağmen, bu hücreler embriyonik hücreler ile aynı pluripotansiyel kapasiteye sahip değildir. Bu hücreler ayrıca perinatal dokuların da birer parçasıdır, ki bunlar da göbek bağı ve hamilelik sırasında fetüsü çevreleyen amniyotik sıvıda bulunurlar.

Kök Hücre Tedavileri Nasıl Çalışır?

Temelde, kök hücre tedavilerinin ana amacı hasar görmüş dokuları tamir etmektir.

Araştırmacılar bu hücrelerin sahip olabileceği rejenerasyon kapasitesinden faydalanarak bunları organ nakilleri için bir alternatif olarak araştırmaktadırlar. Sadece hayal edin: nakledecek bir organ bulmak yerine kök hücre tedavileri kullanarak yeni bir organ yapabilir hale gelebiliriz.

Amaç, bu hücreleri hasar görmüş dokuya yerleştirmek ve hücrelerin dokuyu yeni elementler kullanarak yeniden yaratmasını teşvik etmektir. Hatta bu hücreler insan vücudunun tamamını bile tamir edebilirler. Bunu yapabilmek için bilim insanları bu hücrelerin spesifik vücut parçalarını nasıl oluşturduğunu araştırmalıdır, ki bu da şu an laboratuvarlarda araştırmakta oldukları şeydir.

Örneğin, kök hücre tedavileri hasar görmüş bir kalbi, siroz nedeniyle yaralanmış bir karaciğeri ve hatta travma dolayısıyla kırılmış olan kemikleri onarabilir. Bu hücrelerin tıp alanında kullanım olanakları neredeyse sınırsızdır. Ayrıca birçok insan bu hücrelerin şu an tedavi edilemeyen, ya da başa çıkılması zor olan durumları iyileştirebilecek potansiyele de sahip olduklarına inanır. Örneğin, kanser hastası olan insanlar için var olan prognoz hatırı sayılır ölçüde iyileşebilir.

Tedavideki Problemler

Ne yazık ki, pazarlama kök hücrelerin henüz mümkün olmayan bazı yararlarını yanlış bir şekilde yaymıştır. Hükumet nakil ajansları bu tip tedaviler alan kişilerin tedaviye başlamadan önce riskler hakkında uygun bilgileri almaları gerektiği konusunda uyarılarda bulunmaktadır.

Araştırmacılar kök hücreleri belirli bir dokunun oluşturulması adına yönlendirmenin o kadar da kolay olmadığını anlamışlardır. Bu yönlendirme bazı deneylerde işe yaramamış ve farklı bir doku oluşturmuştur. Hayal edebileceğiniz üzere bu da büyük bir risktir.

Ayrıca, alıcının vücudu, tıpkı vücuda giren diğer herhangi bir yabancı objenin reddedilmesi gibi, vücuda yerleştirilen bu kök hücreleri de reddedebilir. Yani, bağışıklık sistemi tanımadığı herhangi bir şeyi vücuttan atmaya çalışır. Bu reaksiyonlar da bir nakil söz konusu olduğunda oldukça ciddi olabilir.

Kök Hücre Tedavisi Örnekleri

Olası yan etkiler ve mevcut olan sınırlamalara rağmen halihazırda kök hücreler ile yapılmış olan bazı başarılı tedaviler olmuştur. Hatta, 1970’lerden beri lenfomanın belirli tipleri için kemik iliği kök hücresi nakilleri bulunmaktadır.

Ayrıca farklı başarılı terapiler de bulunmaktadır:

• Büyük yanıklarda deri büyütme otuz yılı aşkın bir süredir yapılmaktadır. Ancak, cilt kusurlu görünür (çünkü bezleri yoktur). Buna rağmen, geniş yanıklarda çok yardımcıdır. Doktorlar bu tekniği çok sık kullanmazlar çünkü her tıbbi ekip bu tedaviyi uygulayamaz.
• Göbek bağı kök hücreleri lösemili çocuklara yardımcı olabilir. Ancak, bu yetişkinlerde o kadar etkili değildir.
• Yeni kornea dokusu oluşturabilen kornea limbus kök hücreleri de vardır. Örneğin, kişi bir yaralanma dolayısıyla korneasının bir kısmını kaybederse kaybı kişinin tekrar tam bir şekilde görebilmesini sağlayabilecek şekilde tamir edebilecek yeni parçalar üretmek mümkündür.

Kısaca, kök hücre tedavileri söz konusu olduğunda daha araştırılması gereken çok şey vardır. Buna rağmen, birçok bulgu bu tedavinin yakın zamanda birçok ciddi hastalık için umut vadedici bir tedavi olabileceğini göstermektedir.