Bir Alışkanlık Nasıl Oluşur
Birçok insan nasıl bir alışkanlık oluşturacaklarını bilmezler. Bundan dolayı; sağlığınızı iyileştirmeyi, bir kariyer hedefine ulaşmayı, yeni bir dil öğrenmeyi ve bunlara benzer şeyler yapmayı istemiş olsanız da büyük ihtimalle bu hedeflerinize hiç ulaşamadınız.
Alışkanlıklar, arzuladığınız şeylerin hepsini başarmak için önemlidir. Ancak, problem, “Zamanım yok”, “Motivasyon eksikliğim var”, “Henüz hazır hissetmiyorum” ve benzeri bahaneler üretmiş olmanızdır.
Alışkanlık Nedir?
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere alışkanlıklar çok önemlidir çünkü başarınızı garantileyebilirler ve sizi istediğiniz hedeflere ulaşmanız konusunda yönlendirebilirler. Bazı çalışmalar alışkanlık hakkında şunları söylüyor:
“İnsanların sahip oldukları, kendilerini doğadan farklı bir şekilde düzenleme yetisi.”
Ek olarak şunu da işaret ediyorlar:
“Psikolojide, bir alışkanlık deneyim ile kazanılan ve düzenli ve otomatik bir şekilde gerçekleştirilen bir eylemdir.”
Alışkanlık ve gelenek arasındaki ayrımı yapmak gereklidir, çünkü bu terimler aynı şeye işaret etmezler. Bu bağlamda, bir gelenek gönüllü ya da bilinçli olması şart olmayan eylemlerin tekrarıdır, bir alışkanlık ise bu alışkanlığı öğrenmeye karar veren insanın bir karar vermesini gerektirir.
Diğer bir deyişle, alışkanlık seçerek edinilen bir şeydir ve bilinçli bir şekilde yapılır. Bundan dolayı güncel teoriler alışkanlıklar ile ilgili şunu vurgular: Alışkanlıklar…
“…bağlama dayanan otomatik tepkilerdir”.
Son tanım, insanların bir alışkanlığı hafızanın ilişkilendirerek öğrenme yolu ile önemli bir rol oynadığı bir süreç dolayısıyla öğrendiğini ima etmektedir.
Bu yazımız ilginizi çekebilir: Büyük Başarılar Hedeflediğinizin 7 Göstergesi
Bir Alışkanlık Nasıl Oluşturulur
Bazı uzmanlara göre insanın alışkanlıklarını ailesinden edinmesinin bunları hayatı boyunca yapma ihtimalini daha yüksek hale getirdiği bahsetmeye değer bir durumdur.
Bazı vakalarda, çocuklar sağlıklı alışkanlıklar edinmeye etraflarındaki daha yaşlı insanların davranışlarını taklit ederek başlarlar.
Ancak, insanlar alışkanlıkları öğrendiklerinden dolayı, herhangi bir noktada bir alışkanlık edinmek mümkündür. Aşağıda, bir alışkanlık oluşturmanız konusunda size yardımcı olabilecek bazı ipuçlarından bahsedeceğiz.
1. Başarmak istediğiniz bir şeyi düşünün
Birden fazla durumda hayatınızın bir açısını iyileştirmek istemiş olabilirsiniz; bu daha sağlıklı yemek, bağımlılıklarınızı bırakmak ve rutininize daha erken başlamak gibi bir şey olabilir.
2. İlk adımı atarak başlayın
Büyük değişiklikleri bir gün içerisinde yapmanıza gerek yoktur. Örneğin, eğer hedefiniz her sabah koşuya çıkmaya başlamak ise ilk gün beş ya da on dakika koşun. Kendinizi aşırı bir miktarda yormayın. Hedefinizi aşamalı bir şekilde başaracaksınız.
3. Alışkanlıklarınızı iyi planlayın
Bunu muğlak bir şekilde yapmaktan kaçının. Örneğin, “Yarın koşacağım”, demek yerine “Yarın sabah 6’da uyanacağım ve beş dakika boyunca koşacağım” diyin. Konu alışkanlıklarınızı planlamak olduğunda spesifik olun.
4. Bir plan tasarlayın
Hatırlayın ki, bir alışkanlık oluşturmak istediğinizde eski davranışlarınıza dönmek istemenize yol açabilecek bazı bahaneler aklınıza gelebilir, bunlar şu türde şeyler olabilir: “Bugün yapmasam da fark etmez”, “Sonra yaparım”, “Bugün çok tembel hissediyorum” ve benzerleri. Bundan kaçınmak için bir plan tasarlayın ve bahaneler zihninizi ele geçirdiğinde her şeyiniz hazır olsun.
Örneğin, eğer meditasyonun yararlarının keyfini çıkarmak istiyorsanız matınızı önceki günden hazırlayıp odayı hazır bir biçimde bırakabilirsiniz. Eğer koşmak istiyorsanız giyeceklerinizi önceki geceden hazır edebilirsiniz. Eğer gerekli olursa telefonunuzu sessize alın ve dikkat dağınıklıklarından kaçının ki daha çok odaklanabilesiniz.
Bu yazımızı kaçırmak istemezsiniz: Anksiyete için Beş Farkındalık Egzersizi
5. Telefonunuza alarm kurun
Bu alarmlar spesifik bir görev içermeli. Eğer alarmınız sabah 6’da çalacaksa, bu alarmın sizi koşuya çıkma zamanınızın geldiği hakkında bilgilendirdiğinden emin olun. Evinizin stratejik noktalarında kendinize notlar da bırakabilirsiniz, bu yerler aynalar ya da yemek odanız olabilir ve kendinize bu görevleri bu şekilde hatırlatabilirsiniz.
6. Kayıt tutun ve gözlem yapın
Planınızı kurmuş bir şekilde yeni bir alışkanlık öğrenirken başardığınız şeylerin ne kadar iyi hissettirdiğini göreceksiniz. Bu da motivasyon seviyelerinizi yüksekte tutacak.
Sonuç Olarak
Hatırlayın ki, eski alışkanlıkları değiştirmek ya da basitçe yeni alışkanlıklar edinmek bazı sınırlayıcı inançları değiştirerek başlar. Bazı insanlar “ben böyleyim” gibi şeyler düşünerek ve söyleyerek kendilerini engellerler. Bu inanç son derece sınırlayıcıdır ve sizi büyük hedeflerinize ulaşmaktan alıkoyabilir. Belki de inanç sisteminizi kontrol etmeye başlamanız gerekiyordur.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Suhail Velazquez Cortes. (2009). Hábitos y estilos de vida saludable. Programa Institucional Actividades de Educación Para Una Vida Saludables.
- Vidal, G. (1988). Promoción de la salud. Acta Psiquiatrica y Psicologica de America Latina. https://doi.org/10.1016/b978-84-458-2404-7.00001-5
- Arlinghaus, K. R., & Johnston, C. A. (2018). The Importance of Creating Habits and Routine. American Journal of Lifestyle Medicine, 13(2), 142–144. https://doi.org/10.1177/1559827618818044
- David T. Neal, Wendy Wood, and Jeffrey M. Quinn. 2006. Habits—A Repeat Performance. CURRENT DIRECTIONS IN PSYCHOLOGICAL SCIENCE. http://web.archive.org/web/20110526144503/http:/dornsife.usc.edu/wendywood/research/documents/Neal.Wood.Quinn.2006.pdf
- Eppinger Ben, Walter Maik, Heekeren Hauke, Li Shu-Chen. 2013.
Of goals and habits: age-related and individual differences in goal-directed decision-making.
Frontiers in Neuroscience. https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fnins.2013.00253