Folik Asit ve Folat Arasındaki Farklar Nelerdir?
Aynı şekilde görünmelerine ve benzer isimlere sahip olmalarına rağmen folik asit ve folat arasında farklılıklar vardır. İkisi arasındaki temel fark, folatın B9 vitamininin doğal formu olmasından, folik asitin ise yapay versiyon olmasından kaynaklanır.
Pek çok yeşil yapraklı sebzede folatı bulabilirsiniz. Ancak folik asit bazı besinsel takviyelerde kullanılır. Ayrıca yapay özellikleri nedeniyle belli yiyecekleri zenginleştirmek için de kullanılır.
Okuyun: Avitaminoz: Vitamin Eksikliği
B9 vitamini nedir?
Folik asit ve folat, B9 vitamini olarak da adlandırılabilirler. B9 suda çözünebilen bir vitamindir. Bir başka deyişle suyun içinde dağılır. ‘Folik asit’ ismi, yaprak anlamına gelen latin kökenli ‘folium’ kelimesinden gelir. Folik asit veya B9 içeren temel yiyecek kaynakları şöyledir:
- Ispanak, yenilebilir turp yaprakları, lahana ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler
- Turunçgiller, kavun veya muz gibi bazı meyveler
- Baklagiller
- Et – özellikle ciğer ve böbrekler
- Tam tahıllılar
- Süt ve yumurta
- Bazı kuru yemişler
B9 vitamini, hamileliğin erken dönemlerinde çok önemlidir ve takviye olarak kullanılır. Bunun nedeni doğuştan gelen bozuklukları önlemeye ve potansiyel riskleri azaltmaya yardımcı olmasıdır.
İspanyol Obstetrik ve Jinekoloji Birliği (SEGO), hamilelikten önce, hamilelik esnasında ve hamilelik sonrasında tüketilmesi gereken B9 vitamini veya folat miktarının önemiyle ilgili farkındalık kampanyaları düzenler.
B9 vitamini, nükleik asitlerin (DNA ve RNA) formasyonu için gereklidir. Bunlar genetik bilgi taşıyıcılarıdır. B12 vitamini ile birlikte, B9 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin oluşumunda rol oynar ve sinir sisteminin gelişimine dahil olur.
Folik asit ile folat arasındaki farklar
Vücudunuz folatı özümsemeye hazırdır. Küçük bağırsakta bulunan mukoza aracılığıyla doğal olarak bunu yapar. Sindirim sistemi folatın tüm formlarını 5-MTHF’ye dönüştürme becerisine sahiptir. 5-MTHF kana geçen moleküldür.
Öte yandan folik asit, sentetik bir moleküldür. Folatın aksine sindirim sistemi tarafından dönüştürülmez. Çeşitli enzimatik ve metabolik reaksiyonlara yol açarak karaciğerde metabolize edilmesi gerekir.
Bu süreç aşırı miktarda özümsenmemiş folik asite yol açabilir. Bu da bir risk oluşturabilir. Kanda folik asitin yüksek seviyede bulunması çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilir.
Vücut, sindirimden birkaç dakika sonra, folatı hemen metabolize eder. Ancak folik asitin metabolize edilmesi saatler hatta günler sürebilir. Kısa süre için folik asitin seviyesinin yüksek olması risk oluşturmaz. Ancak kronik olarak yüksek seviyede folik asit sahibi olmayı sürdürmenin zararlı etkileri vardır.
Kanınızdaki folik asitin seviyesi yüksek olursa şu iki sonuç ortaya çıkabilir:
- B12 eksiklikliği gibi görünebilir. Kandaki folik asit seviyesinin yüksek olması B12 testinin pozitif çıkmasına neden olabilir.
- Kanser riskinde artış olabilir. Dünya çapında yapılan farklı çalışmalar, kandaki folik asit seviyesinin yüksek olmasıyla, kolon kanserine yakalanma riski arasında istatistik bir korelasyon olduğunu gösterir.
Neden B9 vitaminine ihtiyacınız var?
Sağlıklı kalmak için, hamile olup olmadığınıza, yaşınıza, kilonuza ve cinsiyetinize bağlı olarak vücudunuz farklı miktarlarda folata ihtiyaç duyar. Sizin durumunuzu özel olarak değerlendirebilmeleri ve gerekli tavsiyeleri yapabilmeleri için doktorunuza danışmanız tavsiye edilir.
Folik asit ve folat aşağıdaki fonksiyonların doğru bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için önemlidir:
- Proteinlerin parçalanması ve besinlerin emilmesi
- Beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin oluşturulması
- Genetik bilginin aktarılması için DNA’nın oluşumuna yardım edilmesi
- Hamile kadınlarda, doğuştan gelen sorunlarla ilgili riskin önlenmesi
- Kardiyovasküler sistemin doğru işlemesine katkı sağlanması
- Bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasına katkı sağlanması
- Bitkinliğin ve yorgunluğun azaltılmasına yardımcı olunması
Bunu da okuyun: B6 Vitamininin Faydaları
Sonuç
Uygun B9 seviyesinin sürdürülmesi için tüm kaynaklar iyidir. Ancak en iyi yol bu vitamini yeşil yapraklı sebzeleri tüketerek almanızdır.
Belli durumlarda insanların folik asit takviyesi almaları gerekebilir. Sağlık profesyonelleri, özellikle hamileyseniz ne zaman almanız gerektiğini söylemeyi bileceklerdir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Iskandar BJ., Nelson A., Resnick D., Skene JH., et al., Folic acid supplementation enhances repair of the adult central nervous system. Ann Neurol, 2004. 56 (2): 221-7.
- Koren G., Moser SS., Does high dose gestational folic acid increase the risk for autism? The birth order hypothesis. Med Hypotheses, 2019.
- Franco A., Solis Herruzo JA., Colorectal cancer: influence of diet and lifestlye. Revista Española de Enfermedades Digestivas, 2015.
