Katkı Maddeleri: Alerjiler, Belirtiler ve Tedaviler

Elimizde hâlâ yeterli veri bulunmasa da, gıdalardaki katkı maddelerinden kaynaklanan pek çok alerji olduğunu biliyoruz. Bunlar basit intoleranslar olmamakla birlikte, yaşamınızı tehlikeye atan bağışıklık sistemi reaksiyonlarına da yol açabilirler.

İnsanlar bunları sıklıkla gıda intoleransları ile karıştırdığı için katkı maddeleri içeren yiyecekler tüketmekten kaynaklı alerjiler genellikle fark edilmez. Fakat esasında b enzer bir noktadan çıkmalarına ve yakın belirtiler göstermelerine rağmen bu ikisi farklı şeylerdir.

Gıda intoleransı kişinin bir gıda ya da katkı maddesini sindirmekte zorlanmasından ötürü hassasiyet göstermesi durumudur. Katkı maddeleri ve genel olarak gıdalardan kaynaklanan alerjiler ise bağışıklık sisteminin orantısız bir şekilde tepki verdiği vakalardır. Bu durum kimi zaman kişinin hayatını tehlikeye atabilir.

Toplum genelde gıda intoleransları ya da gıda alerjilerine, katkı maddelerinden kaynaklanan alerjilere kıyasla daha duyarlıdır. Bunun nedeni katkı maddelerinin işlenmiş gıdaların çoğunda bulunması ve bunları tüketen kişilerin bu gıdaların zararlı yönlerini göz ardı etmeleridir.

Katkı Maddeleri

Katkı maddeleri gıdaların işlenme sürecinde eklenen maddelerdir. Bu maddeler gıdaların tat, doku, renk aroma, raf ömrü gibi özelliklerini değiştirirler. Üreticiler katkı maddelerini sağlık bakanlığı ya da bu gibi sağlık kuruluşlarının onayıyla gıdalara eklerler ve bunlara genellikle ürün etiketlerinde yer verirler.

Vücut katkı maddelerini son derece tehlikeli bir birim olarak algıladığı zaman alerjik reaksiyon gösterir. Bundan dolayı da, bu maddelere karşı bağışıklığa yönelik hafif ya da yoğun şiddetli tepkiler verir.

Katkı Maddelerinden Kaynaklanan Alerjilerin Belirtileri

Katkı maddelerinden kaynaklanan alerji belirtileri kendini solunum sisteminde ya da ciltte gösterir. Daha yoğun vakalarda ise anafilaksi denen ciddi reaksiyonlar görülebilir.

Katkı maddelerine olan alerjinin belirtileri çeşitlilik gösterir. Fakat çoğunlukla astım, rinit gibi solunum sorunları ile birlikte cilt rahatsızlıkları görülür. Bu belirtilerin ciltteki yansıması genellikle kurdeşen ya da dermatittir.

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere belirtiler anafilaksi gibi hayati risk taşıyan şekilde kendini gösterebilir. Anafilaksi, histamin ve diğer maddelerin yoğun salınımı neticesinde son derece hızlı ve zarar verici bir biçimde gerçekleşir. Bunun yanı sıra solunum yollarını tıkayarak ölüme sebebiyet verebilir.

Araştırmacılar, kronik kurdeşen vakalarının yaklaşık %5 ila %10’unun nedeninin katkı maddelerinden kaynaklı alerjiler olduğunun altını çizmektedir. Hatta bu hastalığın teşhisinde belirli kısıtlamalar bulunmaktadır. Fakat genel olarak belirli gıdalara karşı gösterilen intolerans alerji uzmanlarının şüphe duyması gereken sinyaller olarak düşünülebilir.

Bazı Katkı Maddelerinin Potansiyel Riskleri

Bütün katkı maddeleri farklı farklı alerjik reaksiyonlara yol açabilir fakat bazıları daha fazla risk teşkil ederler. Bu bahsettiğimiz katkı maddelerinden bazıları şunlardır:

• Antioksidanlar. Doktorlar kurdeşen ve atopik dermatit vakalarının endüstriyel antioksidan içeren gıdalardan kaynaklandığını belirtmektedir. Bununla birlikte bazı vakalarda bronkospazm görülmektedir.
• Kükürt dioksit ve sülfüt. Sülfüt, rinit ya da astımlı hastalarda atağa neden olabilir. Bununla birlikte, dermatit, kurdeşen ve sindirim problemlerine de yol açabilir.
• Nitrat ve nitrit. Bu maddeler atopik dermatiti şiddetlendirebilir ve ağır alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
• Benzoik ve benzoat. Bunlar alerjik reaksiyonlara yol açan katkı maddeleri arasında en yaygın görülenlerdendir. Atopik dermatiti, astımı, kurdeşeni, baş ağrısını, migreni kötüleştirmenin yanı sıra, konsantrasyon sorunları ve hiperaktiviteye neden olurlar.
• Metil selüloz. Çeşitli gastrointestinal reaksiyonlara yol açabilir.
• Jelatin. Jelatin ciddi alerjik reaksiyonlara yol açabilecek bir kıvam artırıcıdır.
• Guar zamkı ve kitre. Guar zamkı gastrointestinal sorunlara neden olabilir. Kitre ise atopik dermatiti kötüleştirebilir ya da kurdeşene yol açabilir.
• Monosodyum glutamat. Yoğun alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
• Gıda boyaları. Hafif, orta ya da kimi vakalarda şiddetli alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Katkı Maddeleri Kaynaklı Alerjilerin Tedavisi

Katkı maddelerinden kaynaklanan alerjik reaksiyonları önlemek için bu maddelerin bulunduğu işlenmiş gıdalardan uzak durmalısınız. Bunlar yerine böcek ilacına maruz kalmamış taze ve doğal gıdaları tercih edin.

Bu alerjilerin bu bahsedilen besinlerden uzak durmak dışında herhangi bir tedavisi bulunmamaktadır. Tabii marketlerde satılan ürünlerin çoğunda katkı maddesi bulunduğu için bunları tüketmemek zor bir durum haline gelebilir.

Katkı maddeleri etiketlerin üzerinde isimleriyle değil de referans numaralarıyla belirtildiği için düzgün bir eleme yapmak pek kolay olmayabilir. Bu noktada, etiketteki kod ya da rakama karşılık gelen maddenin ismini öğrenmek ciddi bir önem teşkil eder. Burada alınabilecek en iyi önlem, özellikle endüstriyel kökenli paketli işlenmiş gıdaları tüketmemektir.

Tükettiğiniz gıda ne kadar az işlendiyse, o kadar az katkı maddesi içeriyor demektir. Sizin için en sağlıklı seçenek, taze ve doğal gıdalardan oluşan bir beslenme düzeniniz olmasıdır. Bununla birlikte, içeriğinde ne olduğu belli olmayan gıdaları tüketmemenizi de öneririz. Böyle durumlarla karşılaştığınızda bu tarz gıdaları denemekten bile kaçınmanızı öneririz.