6 Engellilik Türü ve Özellikleri

Tüm engellilik türleri, doğru araçlar sağlandığında azaltılabilecek sınırlamalar içerir. Bir bozukluk bir engeldir, ancak bu üstesinden gelinemeyeceği anlamına gelmez.

İnsanların çeşitli yetenekleri olduğu gibi, çeşitli engellilik türleri de vardır. Hepsinin ortak noktası, insan yaşamındaki bir alana veya eyleme katılım için bir sınırlama anlamına gelmeleridir.

Ayrıca her türlü engellilik, bazı organlardaki bozulma veya işlev bozukluğunun sonucudur. Bu sınırlamaya sahip olmayanlarla aynı şekilde faaliyetler yürütmek söz konusu olduğunda bu bir engel haline gelir.

Ancak bir sınırlamanın varlığı, bireylerin yaşamın belirli alanlarını bastırmaları gerektiği anlamına gelmez. Her türlü engellilikte şartlar sağlandığı sürece faaliyetlerde bulunmak ve topluma katılmak mümkündür.

6 engellilik türü

İma ettikleri sınırlama türüne bağlı olarak farklı engelli türleri vardır. Başka bir deyişle, engelleri etkilekleri yaşam alanlarına göre sınıflandırıyoruz. Bu bakış açısından, aşağıdaki modaliteleri bulabiliriz.

1. Fiziksel veya motor engellilik

Fiziksel veya motor engellilik, vücudun bir veya daha fazla üyesinin hareket kabiliyetinde tam veya kısmi bir azalma olduğu bir durumdur. Bu, motor beceriler gerektiren aktiviteleri gerçekleştirmede zorluk veya engel ile sonuçlanır.

Bu durum kalıcı veya geçici olabilir ve çeşitli motor sakatlık türleri vardır. Örneğin şunlardan bahsedebiliriz:

• Monopleji: Sadece bir uzuvda felç vardır.
• Parapleji: Kişi yürüme yeteneğini kaybeder.
• Tetrapleji: Üst ve alt ekstremitelerin hareketliliği etkilenir.
• Hemipleji: Vücudun bir tarafının hareketliliği etkilenir.
• Spina bifida: Bir kişinin genel hareketi engellenir veya kaybolur.
• Kas distrofisi: Kas tonusu zayıftır ve zamanla doku kaybolur, bu da hareketi çok zorlaştırır.
• Serebral palsi: Bu, yavaşlık, sertlik, ajitasyon, felç ve benzerlerini içeren ciddi motor yetersizliklerle ilgilidir.
• Ampütasyon: Bir vücut parçasının kaybı, kişinin aktivitesini sınırlar.

2. Duyusal engellilik

Duyusal engellilik, bir veya daha fazla duyunun bozulmasını ifade eder. Ana etki, çevreden bilgi toplama yeteneğinin azalmasıdır. Bu kategoride iki tür engel öne çıkmaktadır:

• Görme engeli: Görme kaybı veya azalmasına karşılık gelir. Çevremiz hakkındaki bilginin %80’ini göz yoluyla elde ederiz. Dolayısıyla bu sınırlama kişinin hayatında ciddi değişikliklere neden olur.
• İşitme bozukluğu: Bu durumda, işitme sisteminde konuşma ve dile erişimde zorluk yaşanmasına neden olan bir işlevsellik kaybından veya azalmasından bahsediyoruz. Bu da iletişimde ve bazen öğrenmede engellere yol açar.

3. Zihinsel engellilik

Diğer bir engellilik türü ise zihinsel engelliliktir. Bir kişinin bilişsel yeteneklerinde zorluklar veya sınırlamalar olduğunda ortaya çıkar. Bunlar bilgi işleme, algı, hafıza, dikkat, problem çözme ve benzerlerini içerir.

Bu tür bir engeli olan kişilerin toplumda yaşamakta ve çalışmakta zorluk çekmesi çok yaygındır. Ayrıca, farklı şiddet dereceleri vardır; sınırlamalar hafif, orta, şiddetli veya yoğun olabilir.

4. Psikososyal engellilik

Psikososyal engellilik, düşünme, hissetme veya başkalarıyla ilişki kurmada bozulmalar olduğunda ortaya çıkar. Bu tür bir sınırlamanın bu şekilde kabul edilebilmesi için bu eksikliklerin yoğun ve sürekli olması gerekir.

Ne yazık ki bu, toplumda en büyük damgayı taşıyan engellilik türlerinden biridir. Bu konu hakkında yeterli bilgi yoktur ve bu nedenle, bu sınırlamaları çevreleyen temelsiz korkular vardır. Ve bu, bu tür bir engeli olanların ilerlemesini daha da engellemektedir.

5. Viseral sakatlık

Bu, aynı zamanda en sık görülenlerden biri olmasına rağmen, en az farkında olduğumuz engellilik türlerinden biridir. Bir viseral sakatlık, bir kişinin bir iç organın işleyişinde eksiklikleri olduğu durumları ifade eder.

Örneğin, viseral engeller, diyabet ve kalp yetmezliği gibi yaygın hastalıkları içerir. Bu engeller, bundan muzdarip olanların yaşamlarını koşullandırıp sınırlandırmakta ve topluma katılımı engellemektedir.

6. Çoklu engellilik

Çoklu engellilik, iki veya daha fazla engelin aynı anda mevcut olduğu durumları ifade eder. Örneğin, bir kişi aynı anda hem motor hem de zihinsel engelli olduğunda çoklu engellilikten bahsederiz.

Bu durumlarda, bir engel ile diğeri arasında farklı şiddet dereceleri olabilir. Bu sadece sınırlamaların bir toplamı değil, daha ziyade her durumda çok özel sonuçlar üreten aralarındaki bir etkileşimdir.

Engellilik bir meydan okumadır

Genel olarak, farklı engellilik türlerinin her biri, bundan muzdarip kişi için bireysel bir zorluktur, ancak aynı zamanda toplum için de bir zorluktur. Ancak, bir sınırlama dışlanma anlamına gelmediği gibi, kişinin topluma katılamayacağı ya da dolu ve mutlu bir yaşam süremeyeceği anlamına da gelmez.

Ne tür bir engel olursa olsun, sınırlamanın etkisini azaltmak için her zaman yapabileceğimiz bir şeyler vardır. Ancak bu, engelli kişinin, çevresinin, sağlık sisteminin ve hepsinden önemlisi genel olarak toplumun işbirliğini gerektirir.