Bipolar I Bozukluk

Bipolar I bozukluk ("bipolar bir" olarak telaffuz edilir) hastaların kendi yaşam kalitelerini etkileyen davranış ve alışkanlıklar gösterdikleri bir akıl hastalığıdır.

Ayrıca manik depresyon olarak da bilinen bipolar I bozukluk, ana özelliği aralarda en az bir majör depresyon atağı ile birlikte manik ya da karışık atakların ortaya çıkması olan manik-depresif bozukluğun en aşırı şeklidir.

Bu akıl hastalığından muzdarip olan kişiler hayatlarında en az bir tane manik atak geçirmişlerdir. Bu duygusal durum sırasında öforik ve enerji dolu hissederler, ve günlük yaşamlarını kesintiye uğratabilecek anormal davranışlar gösterebilirler.

Sıklıkla, ilk manik atağın öncesinde bir ya da daha fazla majör depresyon atağı görülür. Bu yoğun duygudurumlar yaşam kalitesini hatırı sayılır derecede etkilerler, çünkü kişisel ilişkiler ile çatışır ve birçok durumda intihar girişimlerine yol açarlar.

Ancak, manik ve depresif atakların arasında, bipolar I hastası olan birçok insan normal bir hayat yaşayabilir. Buna ek olarak, semptomları ilaç ve psikolojik terapi içeren bir plan takip ederek kontrol altında tutabilirsiniz.

Bipolar I Bozukluk: Nedenleri

Bipolar I bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik, biyolojik ve çevresel faktörler ile ilgili gibi görünmektedir. Kişi aşağıdaki durumlarda bu akıl hastalığından muzdarip olmaya dair daha büyük bir risk altındadır:

• Bipolar bozukluğu olan bir kan akrabaları (baba ya da erkek kardeş gibi) varsa
• Çocuklukta travmatik deneyimler ya da istismara maruz kaldıysa
• Sürekli stresli durumlara maruz kalıyorsa
• Psikoaktif maddeleri ve alkolü kötüye kullanıyorsa
• Son zamanlarda sevdiği birini kaybettiyse
• Nörolojik bozukluklar ya da endokrin bozuklukları yaşıyorsa

Bipolar I Bozukluk Semptomları

Hastalığın bipolar I bozukluk olduğunu ve başka bir akıl hastalığı olmadığını bilmek için, kişinin öncesinde hipomanik ya da majör depresif bir atağın sonrasında gelen en az bir manik atak yaşamış olması gerekmektedir. Bazen, mani, gerçeklikten kopmaya ya da psikoza neden olabilir.

Bir Manik Atağın Semptomları

Mani ya da manik atak sıklıkla aşırı mutlu ya da aşırı heyecanlı bir ruh hali ile karakterizedir. Semptomlar hipomani semptomları ile benzerlik gösterir ancak daha yoğundurlar ve genellikle sosyal aktiviteler ve iş aktivitelerinde problemlere neden olurlar. En yaygın semptomlar şunlardır:

• Uyku ihtiyacında azalma
• Benlik saygısında artış
• Anormal iyimserlik, sinirlilik ya da gerginlik atakları
• Enerji ve ajitasyonda artış
• Abartılı bir iyilik duygusu (öfori)
• Fikirlerin başa üşüşmesi
• Aşırı konuşmak
• Dürtüsel ya da ihtiyatsız davranışlar
• Riskli cinsel davranışlar
• Madde bağımlılığı
• Kompülsif satın almalar

Bir Majör Depresif Atağın Semptomları

Depresyonun semptomları manik ataktan kısa süre sonra ortaya çıkabilir. Ancak, bazen ortaya çıkmaları haftalar ya da aylar da alabilir. Majör depresif atak olarak değerlendirilmesi için semptomlar günlük aktivitelerde bariz zorluklara yol açacak kadar yoğun olmalıdır. Bu semptomların arasında şunlar bulunmaktadır:

• Sürekli bir üzüntü ve umutsuzluk hissinin eşlik ettiği depresif bir ruh hali
• Ağlamak istemek
• Eğlenceli aktivitelere yönelik ilgi kaybı
• Ani kilo dalgalanmaları 
• İnsomnia ya da çok fazla uyumak
• Ajitasyon ya da letarji
• Kronik fiziksel bitkinlik
• İşe yaramazlık ya da suçluluk duygusu
• Kararsızlık ve konsantre olma güçlükleri
• Ve son olarak, intihar düşünceleri

Tanısı

Bipolar I bozukluk tanısının ilk adımları semptomlara neden olabilecek tıbbi bir problem olup olmadığını belirlemek için yapılan fiziksel ve klinik analizleri kapsar. Sonrasında, bazı sorular sorduktan sonra doktor şunları önerebilir:

• Psikiyatrik değerlendirme: bipolar I bozukluğa tekabül edip etmediklerini belirlemek adına düşünceler, duygular ve eylemler analiz edilir. Ayrıca, bir öz değerlendirme ya da anket doldurmak durumunda da kalabilirsiniz.
• Psikiyatrik değerlendirme: psikiyatrist, hastanın semptomlarını bipolar bozukluk ve ilişkili bozukluk kriterleri ile karşılaştırabilir. Bu kriterler Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında (DSM-V) tanımlanmıştır.

Bipolar I Bozukluk Tedavisi

Bipolar I bozukluğun uygun şekilde kontrol edilmesi için akıl hastalıkları konusunda uzman olan bir kişinin (psikiyatrist) denetimine ihtiyacınız vardır. Bundan sonra, bu uzman her vaka için uygun kontrollere sahip bir program tasarlayabilir.

Tedavi ekibinde psikologlar, sosyal hizmet uzmanları ve psikiyatri hemşireleri de bulunması muhtemeldir. İlaçlar ve psikoterapi, semptomları kontrol etmeye ve atakları azaltmaya odaklanmıştır.

İlaçlar

Bipolar I bozukluğun manik ve depresif ataklarını kontrol edebilmek için duygudurum stabilizörleri, antipsikotikler, antidepresanlar ve benzodiazepinler gibi hipnotik yatıştırıcılara ihtiyaç duyulur.

Psikoterapi

Psikoterapi bipolar I bozukluğun tedavisinin önemli bir kısmıdır. Bireysel olarak, bir aile halinde, ya da bir grupta yapılabilir. Ana hedef ruh halinin kontrol altına alınması olsa da, günlük rutinin daha stabil hale gelmesine de yardımcı olur.

• Kişilerarası terapi: bu, ruh halinizin üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmanız ve sosyal ritminizi geri kazanabilmeniz için gereklidir.
• Bilişsel davranışsal terapi: bu, çözüm bulunabilmesi için negatif davranışları tanımlama merkezli bir terapidir. Ayrıca, bipolar atakları neyin tetiklediğini bulmaya da yardımcı olur.
• Psikoeğitim: hastanın ve aile bireylerinin bipolar bozukluğu ve etkilerini anlamasına yardımcı olur.
• Aile merkezli terapi: relapslardan kaçınabilmek için ailenin desteğine ihtiyaç vardır. Buna ek olarak, bu terapi ailenin duygudurum değişiklikleri ile uyarısı gelen işaretlere karşı da tetikte olmasını sağlar.

Bipolar I bozukluk tedavisi, hiçbir semptom bulunmayan zamanlarda bile devam edecek şekilde sürekli olmalıdır. İlaçlarınızı hayat boyu almalısınız, ya da psikiyatristinizin size söylediklerini dinlemelisiniz. Aynı şekilde, sağlıklı alışkanlıklar edinmeniz de size yardımcı olacaktır.

Dahası; uyku, yemek yeme ve fiziksel aktivite için bir rutine sahip olmak ruh halinizi kontrol etmeye yardımcı olabilir. Alkolik içeceklerden ve eğlence için alınan uyuşturuculardan da uzak durmanız önemlidir.