Hareket Bozuklukları: Atetoz
Atetoz istemsizce gerçekleşen yavaş ve akışkan kontorsiyonlardan kaynaklanır. Bu en yaygın hareket bozukluklarından biridir ve el ve ayakların hareketini olumsuz yönde etkiler. Atetoz özellikle bazal gangliyadaki anatomik ya da fonksiyonel hasarlardan kaynaklı belirli nörolojik hastalıkların neticesinde ortaya çıkan nadir bir hastalıktır.
Bazal Gangliyalar Nelerdir?
Bazal gangliyalar beynin merkezindeki gri yapıdan oluşturulmuştur. Bunlar beynin merkezî kısmında yer alırlar. Temel özellikleri, beyindeki diğer yapılarla çok fazla bağlarının olmasıdır. Ayrıca, kaudat çekirdek, putamen ve soluk yuvardan oluşmaktadır.
Bazal gangliya, yönetimsel aktivitelerin ve motor aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde rol alır. Bundan dolayı, nörotransmiterlerin fazlalığı ya da eksikliğinden kaynaklı anatomik ve fonksiyonel değişimler anormal hareketlere yol açar.
Bazal Gangliya Hareket Bozuklukları
Çoğu bazal gangliya bozukluğu fonksiyonel hastalıklardan kaynaklanır. Belirli nörotransmiterlerin eksikliği ya da fazlalığı bölgede elektriksel hiperaktiviteye yol açar. Bundan ötürü, kişinin motor aktivitelerinde değişim meydana gelir.
Kore, kas gevşekliği, titreme ve atetoz gibi anormal hareketler gözlemlenmeye başlar. Kore; tekrar eden, kısa ve düzensiz hareketlerdir. Bu hareketler ani gerçekleşir, vücudun bir bölümünde başlar, aniden ve beklenmedik şekilde devam eder. Kore genel olarak yüz, dudak, gövde , eller ve ayaklarda meydana gelir. Örneğin; hemibalismus, kol ya da bacaklarda istemsiz gerçekleşen şiddetli kasınçlı bir kore türüdür. Bunlar, koreden daha geniş alana yayılan ve daha yoğun hareketlerdir.
Diğer göstergelerin yanı sıra, atetoz pek çok hastalıktan kaynaklanabilir. Ayrıca kişide atetoz görülmesi hastalıkların teşhisini de kolaylaştırır. Koreoatetoz olarak da kendini gösterebilen kore ve atetoz aslında hastalık olarak adlandırılmaz. Bunlar esasında diğer hastalıklardan kaynaklı belirtilerdir.
Bunu da okuyun: Beyin Lobları Nelerdir ve Ne İşe Yararlar
Atetoz Nedir?
İki tip hareket bozukluğu vardır. Motor aktivitelere bağlı olarak bu bozukluklar hipokinetik ya da hiperkinetik sendromlara karşılık gelir.
- Hipokinetik sendromu Parkinson hastalığı, nörolojik dejeneratif hastalıklar, sekonder parkinsonizm gibi hastalıkların yaşanmasına neden olur. Bu hastalıklarda hipokinetik sendromunun belirtileri gözlemlenir. Fakat bunlar ilaç tedavisinden ya da diğer organik nedenlerden kaynaklanabilir. Bu nedenlere ilaçlar, bulaşıcı hastalıklar, travma ve hidrosefaliyi sayabiliriz.
- Hiperkinetik sendromunda muayene sonucunda epey ciddi belirtilerle karşılaşılabilir. Titreme, kore, kas gevşekliği, tikler ve seğirme görülebilir. Atetozu diğer hastalıklardan ayıran şey hastaların vücutlarını belirli pozisyonlarda tutamamalarıdır.
Atetoz yavaş, sürekli ve kaçınılmaz hareketlerin meydana gelmesine neden olur. Genellikle kol ve bacak gibi eklemlere bağlı uzuvların eklemden uzak kısımlarında, dil ve boğazda meydana gelse de vücudun her yerinde olabilir. Bu rahatsızlığı kore gibi bozukluklarda yaşanan değişimlerden ayıran şey neden olduğu yavaş hareketlerdir. Koreoatetoz denilen benzer klinik formlar da vardır. Bu terim de Huntington hastalığı gibi çeşitli generatif hastalıklarda görülür.
Bu yazı da ilginizi çekebilir: Beyin Felci Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Hareket Bozuklukları: Atetoz İçin Diğer Nedenler
Ayrıca, beyin iltihabı gibi merkezi sinir sistemi hastalıkları da atetoza neden olur. Bu durum, beyin dokularında yayılmış, şiddetli hasar ile ilişkilidir. Bundan dolayı, böyle durumlarda hareket bozuklukları sıklıkla gözlemlenmektedir. Bu tarz nörolojik değişimlerde sistemik lupus eritematozus gibi otoimmün hastalıkları meydana gelse de, bu durum hastalığın en tipik göstergelerinden biri değildir.
Hareket bozukluğu olan hastalar, uzun süre boyunca steroit gibi bağışıklık sistemi koruyucu ilaçlar kullanmalıdırlar. Bunun nedeni, sinir sistemi enfeksiyonlarının meydana gelebilmesidir. Ayrıca, beyin iltihabındakine benzer hareket bozuklukları da tetiklenebilir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Delfino, L; Gauna, A. (2010). COREA AGUDA COMO PRESENTACIÓN DE LA ENFERMEDAD DE GRAVES. RAEM.
- Willshaw Z, M. E., Atria R, A., & Ferrer D, S. (2009). Hipertiroidismo y coreatetosis. Revista Chilena de Pediatría. https://doi.org/10.4067/s0370-41061986000600023
- Buriticá, O. (2004). Discinesias tardias 10. Asociación Colombiana de Neurología.
