Atropin: İşlevleri ve Yan Etkileri
Atropin bir ilaçtır. Doktorlar tarafından birçok farklı amaçla reçete edilir. Midriyatik, antispazmodik, antidiyareik, nezle karşıtı ve anestezik özelliklere sahiptir.
Aktif maddesi, Patlıcangiller ailesindeki güzelavrat otundan ve diğer bitkilerden gelir. Hindular güzelavrat otu preparatlarını antik çağlardan beri kullanmaktadır. Sonrasında, Roma İmparatorluğu ve Orta Çağ’da, onları toksik amaçlarla kullanmışlardır.
Bu makalede, atropin hakkındaki aşağıdaki bilgileri daha ayrıntılı olarak açıklayacağız:
- Nasıl çalışır
- Farmakokinetiği
- Farmakolojik etkileri
- Olumsuz reaksiyonları
Bununla birlikte, bu ilacın nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için öncelikle asetilkolin reseptörlerinin ne olduğunu bilmelisiniz.
Ayrıca bakınız: Pelinotu ve Sağlığa Şaşırtıcı Faydalarını Keşfedin
Asetilkolin reseptörleri
Atropin, güzelavrat otu gibi Patlıcangiller ailesine ait bitkilerden elde edilen aktif bir maddedir. Antik çağlardan beri kullanılmaktadır.
Asetilkolin reseptörleri, iki farklı reseptör türünü kapsayan bir grup reseptördür. Bunlar müskarinik ve nicotinic reseptörlerdir. Temel olarak, sinaptik boşlukta bulunur. Çoğunlukla postgangliyonik seviyededir. Bununla birlikte, presinaptik seviyede olanları da vardır.
Tüm nörotransmiter sistemler, presinaptik seviyede reseptörlere sahiptir. Bunun nedeni, serbest bırakılacak asetilkolin miktarını modüle etmeleridir.
Asetilkolin, motor nöronların sitoplazmasında sentezlenen ve asetilkolin reseptörlerini direkt olarak aktive eden bir maddedir. Bununla birlikte, bu maddenin salınımını tetikleyen presinaptik reseptör sayısı çok azdır.
Ayrıca bakınız: Miyokard İnfarktüsü Nedir?
Atropin: nasıl çalışır
Atropin, temel olarak, muskarinik asetilkolin reseptörlerine zıt yönde çalışır. Yukarıda da açıkladığımız gibi, asetilkolin bu reseptörleri doğrudan aktive eden bir maddedir.
Bu da, ilacın, parasempatik sinir sistemini inhibe ettiği anlamına gelir. Aslında, asetilkolin reseptörlerin parasempatik efektörlerde olması bu durumu açıklar niteliktedir.
Bu nedenle, birisi atropin aldığında ilaç, kalbini, gözlerini ve diğer organlarının yanı sıra sindirim sistemini etkiler.
Farmakokinetik
Genel olarak, bu ilaç oral olarak, damardan ve daha başka birçok yolla alınabilir. Oral yoldan tüketilirse, sindirim sistemi tarafından kolaylıkla emilir. Sonrasında, kan dolaşımına geçer.
Kolaylıkla çözünebilen bir ilaçtır. Bu, kan-beyin bariyerini ve plasentayı geçebileceği anlamına gelir. Bu nedenle, hamile kadınlarda atropin tedavisi uygulanıyorsa özellikle dikkatli olunmalıdır.
Yaklaşık iki ila üç saatlik bir yarı ömrü vardır. Ayrıca, karaciğer tarafından %50 ila %75 oranında metabolize edilir. Sonrasında, vücut hem ara ürünleri hem de metabolize edilmeyen ilaç parçalarını idrar aracılığıyla dışarı atar.
Farmakolojik etkileri
Atropin, muskarinik asetilkolin reseptörlerinin işlev görmesine engel olur. Bunu, en basit şekilde belirtmek gerekirse, asetilkolinin bu reseptörlerle etkileşime girmesine izin vermeyerek gerçekleştirir.
Bunu, yavaş yavaş, tükürük, submukozal ve ter bezleri, damarsal düz kas, kalp ve sindirim sistemi, idrar yolu, mide bezleri ve otonomik ganglionlar gibi bir dizi yapıda gerçekleştirir.
Tüm bu vücut yapılarında antikolinerjik bir bileşen olarak hareket ettiği için, tetiklediği şeylerden bazıları şunlardır:
- Taşikardi. Bu yüzden acil durumlarda hastanın kalp atış hızını arttırmak için kullanılır.
- Sindirim söz konusu olduğunda, bağırsaktaki sağınım hareketini, gastrointestinal spazmları, krampları ve salgılamaları en aza indirir.
- İşemeyi zorlaştırır. İyi huylu prostat hiperplazisi olan hastalarda bu durum probleme neden olur.
- Göz bebeğinin genişlemesine neden olur. Kirpiksi kasları bloke ederek spazmlara neden olur. Bununla birlikte, ilaç oral yoldan tüketilirse gözlerdeki muskarinik reseptörleri inhibe etmez.
Atropin karşısında olumsuz reaksiyonlar
Bu ilacın yan etkileri tüketildiği doza bağlı olarak değişkenlik gösterir. Özellikle çocuklarda yan etkiler sıklıkla ortaya çıkar. Ayrıca, atropin, yaşlılarda, teneffüs yoluyla alınan çok sayıda doz sonrası birikebilir ve tüm vücudu etkileyen yan etkiler üretebilir.
Yetişkinlerde en sık görülen yan etkiler şunlardır:
- Ağız kuruluğu
- Terleme eksikliği nedeniyle kırmızı ve sıcak cilt
- Yüksek ateş
- Kabızlık
