Epileptik Nöbet: Nedir ve Nasıl Tepki Verilmelidir?

Toplumumuzda epileptik nöbete tanıklık etmek pek çok kişi için bir şekilde travmatiktir. Ne de olsa çoğumuz nasıl tepki vereceğimizi veya yardımcı olabileceğimizi bilmiyoruz. Daha fazlasını öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin! 

Yazan ve doğrulayan hemşire Maria Marin Garcia.

Son Güncelleme: 16 Eylül, 2022

İster inanın ister inanmayın, nüfusu yüzde 3’lük bir kısmı hayatı boyunca en az bir kez bir epileptik nöbet geçirecektir. Bu nedenle oldukça yaygın bir durumdur. Hatta insanların acile gitmesine yol açan ikinci en yaygın nörolojik sebeptir.

Şimdi epileptik nöbetin ne olduğunu ve nöbet kendi kendine bitene kadar bir kişinin nasıl güvende tutulabileceğini açıklayacağız.

Epileptik nöbet nedir?

Tanım olarak, epileptik nöbet, bir dizi çeşitli belirtidir. Bazıları insanların fark etmeyeceği belirtilerdir bazıları ise halk arasında nöbet olarak nitelenen dışavurum halleridir; yani bilinç kaybı ile genelleşmiş vücut kasılmaları.

İlginçtir ki bu belirtiler, beyindeki bir grup nöronun aynı anda etkinleşmeye karar vermesinden ve aktivitelerini aşırı ve anormal bir şekilde yürütmelerinden kaynaklanır.

Genel olarak, iki epileptik nöbet türü vardır:

Akut semptomatik nöbet (ASS). Beynin dışındaki ya da içindeki bir yaralanma buna neden olur. Bir beyin travması, serebrovasküler hastalık, beyin enfeksiyonu, ateş, zehirlenme ya da kan sodyum ve şeker düzeylerinde bir dengesizlik bu nöbet türüne neden olabilir.
Sebepsiz nöbetler. Yaygın olarak epilepsi olarak bilinir. Nöbet geçiren her 10 kişiden 6’sı tanımlanabilir bir nedeni olmayan epilepsi hastasıdır.

ILAE ‘ye (Epilepsiye Karşı Uluslararası Lig) göre epilepsi, nörobiyolojik, bilişsel, psikolojik ve sosyal sonuçları ve epileptik nöbetler geliştirmeye kalıcı bir yatkınlık ile karakterize bir beyin hastalığıdır. Bir başka deyişle, herhangi birimiz epileptik nöbet geçirebiliriz ancak hepimizde epilepsi gelişmeyecektir.

Epileptik nöbet türleri: İşaretler ve semptomlar

Her şeyden önce, epileptik nöbetlerin iki ana türü olduğunu bilmek gerekir: Genelleşmiş nöbetler ve fokal başlangıçlı nöbetler.

Genelleştirilmiş nöbetler

Maalesef anormal aktivite beynin her tarafında oluşur ve genellikle bilinç kaybına yol açar. Bunun birkaç nedeni vardır:

• Şuur kaybı olan nöbetler. Bu, genellikle çocuklarda ve gençlerde görülür. Birey, başka bir klinik belirti olmadan birkaç saniye için bilincini kaybeder. Bu aralıkta genellikle yanıt vermezler ve çevreyle bağlantıları kesilir. Bayılmazlar ya da kas kasılmaları geçirmezler. Sadece yaptıkları şeyi bırakıp ileriye bakarlar.
• Miyoklonik nöbetler. Bu tür genelleşmiş nöbetler bilinç kaybına neden olmaz. Ellerde ve kollarda -özellikle her iki elde- kas seğirmesine neden olur.
• Tonik nöbet. Tek bir ani tonik kasılmaya yol açarlar. Vücut bir tahta gibi katı veya rijid hale gelir ve aynı zamanda bilinç kaybına neden olur.
• Tonik-klonik nöbetler. Bu, normalde “epileptik nöbet” ile ilişkilendirdiğimiz şeydir. Öncelikle bir tonik kasılma aşaması vardır. Bunu klonik kas seğirmeleri takip eder. Buna her zaman bilinç kaybı eşlik eder. Hasta genellikle dilinin yanal kısmını ısırır ve sfinkter gevşemesi olur. Genellikle bir-iki dakika sürer. Ardından birkaç dakikalık bir kafa karışıklığı dönemi yaşanır.

Fokal başlangıçlı nöbetler

Bu durumda, anormal aktivite, sadece nöronların belli bir grubunda oluşur. Etkilenen bölgeye bağlı olarak görsel ve kokusal halüsinasyonlar ve bir elde seğirme gibi çeşitli belirtilere neden olur.

Ne yapmalısınız

Epileptik bir nöbete tanık olursanız aşağıdakileri yapmalısınız:

• Kişiyi dikkatle yere veya etrafında hiçbir sert veya keskin nesnenin olmadığı bir alana yatırın.
• Başını pürüzsüz ve düz bir şeyle desteklemeniz gerekir.
• Daha sonra nefesini iyileştirmek için kişiyi bir tarafa doğru yatın.
• Boynuna dolanmış tehlikeli olabilecek nesneleri gevşetin. Bu nesneler hareketler esnasında tehlikeli bir duruma yol açabilirler.
• Onları tutmaya veya hareketlerini engellemeye çalışmayın. Yalnızca çevrelerinde onlara zarar verebilecek hiçbir şey olmadığından emin olun.
• Kriz bitene kadar o kişiyle kalın.

Çoğu epileptik nöbet acil değildir ve kendi başına sona erer. Bu yüzden kişinin nöbet sırasında dış nesneler tarafından zarar göremeyeceği bir halde olmasını sağlamak önemlidir. Ancak daha sonra genellikle nöbetlerini doktorlarına rapor etmeleri önerilir.

Ne yapılmamalı

O an yapmanız gerekenlerin ötesinde, hastanın değişimini komplike hale getirebilecek hatalar yapmaktan kaçınmak için ne gibi önlemler almanız gerektiğini bilmeniz önemlidir. Her şeyden önce kalp masajı yapmamalısınız.

Ayrıca, epileptik nöbet sırasında kişiyi tutmamalı, ağzına herhangi bir şey koymamalı ya da dilini kavramayı denememelisiniz. Kriz yaşanırken en iyisi, kişinin yana dönüp dilini de aynı pozisyona getirmesidir.

Son olarak krizden hemen sonra, en azından kriz nöbet geçiren kişinin alarma halinde ve tetikte olduğunu onaylayana kadar ona yiyecek veya sıvı bir şey vermemelisiniz.