İlaçların Son Kullanma Tarihleri: Etkinlikleri Azalır Mı?

İlaçların son kullanma tarihleri, üreticinin, tam olarak yazılan aralık için garanti verdiği ve titizlikle yürütülen bilimsel çalışmalar sonucu ürünün bu aralıkta aktif bileşeninin %100'ünü koruyacağının anlaşıldığı anlamına gelir. 

İlaçların son kullanma tarihleri, ilacın orijinal kutusunda açılmamış veya el değmemiş halde uygun koşullarda saklandığı ve bunların sonucunda dayanıklılığının garanti edildiği tarihtir.

Yasal olarak izin verilen son kullanma tarihi aralığı en fazla 5 yıldır. Ancak bu süre 5 yıldan az olabilir ve bu durumda pakette bir gösterge olacaktır.

İlaçların son kullanma tarihleri ne anlama gelir?

İlaçların son kullanma tarihlerinin gerçek anlamı, tam olarak, üreticinin garanti ettiği aralığa karşılık gelir ve titiz bilimsel çalışmalar sonucunda anlaşıldığı üzere ürünün aktif bileşeninin %100’ünü bu aralıkta korunacağı anlamını taşır.

İlaçların son kullanma tarihleri, genellikle MM/YYYY formatındadır. Yani, ayı gösteren iki rakam ve yılı gösteren dört rakam, bölme çizgisi ile birbirinden ayrılır.

Gerçek son kullanma tarihi, pakette yazılı ayın son günüdür. Bu nedenle, son kullanma tarihi, garanti edilen dayanıklılığın ve etkinliğin sona ermesini ifade eder. Bir ilacın son kullanma tarihi geldiğinde, ilacın özellikleri değişebilir.

İlacın dayanıklılığı neye bağlıdır?

Bir ilacın dayanıklılığı pek çok faktöre bağlıdır. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:

Sıcaklık

İlaçların korunmasını en çok etkileyen faktörlerden biri sıcaklıktır. Bu yüzden ilaçları her zaman serin ve kuru bir yerde saklamanız tavsiye edilir. Bunun yanı sıra sıcaklıkla ilgili ani değişikliklere maruz kalmadıklarından emin olmalısınız.

Farmasotik format ve ilaçların son kullanma tarihleri

Bir ilacın farmasotik formatı, çözeltiler, süspansiyonlar veya şuruplar gibi sıvıysa, o zaman katı formdaki ilaçlar kadar dayanıklı olmayacaktır. Katı dozaj formundaki ilaçlarda, renkte veya fiziksel görünümde herhangi bir değişiklik olup olmadığına bakmalısınız. Ancak bu değişiklikler genellikle aktif bileşenin değil yardımcı maddenin bozulduğunun işaretidir.

Multidoz ilaçlar, şurup veya göz damlası gibi uygulamak için birkaç kez açtığınız ilaçlardır. Bu, ilacın dayanıklılığını değiştirebilir ve ilacın etkinliği ve güvenliği açısından potansiyel riskler oluşturabilir.

Bu nedenle, açıldıktan sonra, son kullanma tarihi geçerli değildir. Açıldıktan sonraki uygun kullanım süresi genellikle daha kısadır ve ilacın prospektüsünde gerekli ayrıntılardan bahsedilecektir.

İlacı ne zaman açtığınızı hatırlamak için paketi açtığınız veya yenilediğiniz tarihi yazmanız önerilir. Her ne olursa olsun, tedavi tamamlandıktan sonra kalan ilaçları atmak en iyisidir.

Söz konusu göz damlalarıysa ve açıldıktan sonraki geçerlilik süresi kutusunda veya prospektüsünde yazmıyorsa o halde önerilen süre en fazla 4 haftadır.

Birkaç ay sonra hala etkili olacak mı?

Uzmanlara göre, laboratuvar tarafından belirlenen son kullanma tarihi geçtikten sonra, ilaçlar etkinliklerini kaybedebilir. Ancak son kullanma tarihlerine dikkat ederek ilaçları kullandığınızda, etkinliklerini kaybetmediklerinden ve içlerinde potansiyel olarak toksik olan madde bulunmadığından emin olabilirsiniz.

Genel olarak konuşacak olursak iki ay önce süresi dolmuş bir ilacı almak sorun olmayabilir. Ancak  süresi dolmuş ilacın az ya da çok etkili olması ile toksik hale gelmesi birbirlerinden farklı şeylerdir.

İlaçların son kullanma tarihleri hakkında bilim ne diyor?

Son yıllarda birçok ülkede ilaçların son kullanma tarihlerinden sonraki saflığını ve gücünü test etmek için araştırmalar yapıldı. Ancak araştırmalarda kullanılan ilaçların her zaman en uygun koşullarda depolandıklarını unutmamamız önemlidir.

Araştırmaların sonuçları şaşırtıcıdır çünkü ilaçların büyük bir bölümünün son kullanma tarihlerinden sonra aktif maddelerinin en az %90’ını korudukları anlaşılmıştır. Araştırmacıların bekledikleri minimum etkinlik veya potansi standartlarına göre, bu, kabul edilebilir bir rakamdır.

İlaçlarınızı nasıl saklamalısınız?

Bir ilacın son kullanma tarihine kadar optimum güvenlik ve etkinlik durumunu koruması için doğru bir şekilde saklanması gerekir. Bu amaçla aşağıdaki noktalara dikkat edin:

• Ani sıcaklık değişimleri olmayan serin ve kuru bir yerde saklayın.
• Elektrikli aletlerin yanına koymayın. Böylece elektromanyetik alanlardan kaçınmış olacaksınız.
• Orijinal ambalajlarında saklayın.
• Bir hap kutusu kullanıyorsanız, yalnızca birkaç günlük kullanımınızı hazırlayın.

Sonuç

Çoğu çalışmada, son kullanma tarihi geçmiş ilaçları tüketmenin sağlığınız için gerçek bir tehlike oluşturmadığından bahsedilir. Ancak en akla uygun şey, olası advers etkilerden kaçınmak için son kullanma tarihi geçmiş ilaçları almaktan kaçınmaktır.