Karaciğer Metabolizması: Antibiyotikler ve Alkol

Alkol ve antibiyotik, karaciğer metabolizması sayesinde vücudun yok ettiği toksik maddelerdir. Bu ikisinin birlikte vücuda girmesi, karaciğer açısından risklidir.

İlaç aldığınız zaman alkol almamanız gerektiğini hiç duydunuz mu? Özellikle antibiyotikle alkolü karıştırıyorsanız daha da dikkatli olmalısınız. Bunun sebebi, bu ikisinin birlikte vücuda girmesinin karaciğer metabolizması açısından kötü ve sağlığa zararlı olmasıdır. Bu süreci açıklayabilmek için bazı konseptlere net bir şekilde açıklık getirmek önemlidir.

Antibiyotik Nedir?

Antibiyotik, bir canlıdan üretilen veya sentetik olarak oluşturulan, belirli hassas mikroorganizma türlerinin büyümesini öldüren veya durduran kimyasal bir maddedir. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır ve bu nedenle antibakteriyel olarak da bilinirler.

Antibiyotikler, genelde kişinin lokal tepkisi enfeksiyonu kontrol etmeye yetene kadar yardımcı olur. Antibiyotik, bakterilerin büyümesini durdurursa bakteriyostatik, onları öldürürse bakterisittir. Vakaya bağlı olarak bazen her iki etkiye de neden olabilir.

Alkol Nedir?

Alkol, merkezi sinir sistemini bastıran ve beyin fonksiyonlarını aşamalı olarak engelleyen bir uyuşturucudur. Bu, beyin aktivitesini etkileyen, koordinasyon eksikliğine ve davranış değişikliklerine sebep olan sarhoşluk semptomlarına sebep olur.

Alkolün sık ve uzun süre kullanımı enflamasyona ve karaciğer hücrelerinin parçalanmasına sebep olur. Bu da karaciğerde siroz ile sonuçlanır.

Karaciğer Metabolizması: Karaciğer Ne Yapar?

Karaciğer, vücudumuzdaki en önemli organlardan biridir. Bunun sebebi, gün içinde gerçekleştirdiği çeşitli önemli fonksiyonlardır.

Karaciğer, metabolizma üzerinde büyük bir rol oynamaktadır. Kandaki proteinleri ve demir gibi bazı besin maddelerinin dağıtılmasını kontrol eder. Kolesterolü ve trigliseritleri düzenler ve vücudu toksinlerden arındırır.

Karaciğerin esas fonksiyonlarından biri vücuttaki toksik maddeleri filtrelemektir. Antibiyotik ve alkol de toksik maddeler olduğu için, bunları metabolize eden organ karaciğerdir.

Bu toksik maddeler biriktiğinde, toksik hepatit ile sonuçlanır. Karaciğerin doğru bir şekilde fonksiyonunu yerine getirebildiğine karar vermek için, karaciğer fonksiyonu testleri yapılır. Bu testler karaciğer aktivitesini değerlendirir.

Karaciğer Metabolizması: Karaciğer Fonksiyonu Testleri

Karaciğer fonksiyonu testleri belli başlı bazı proteinleri, enzimleri ve maddeleri ölçer. Aşağıdakiler bunlardan bazılarıdır:

• Bilirubin: Bu, safranın bir parçası olan sarı bir maddedir. Kırmızı kan hücreleri çözündüğünde, bilirubine dönüşürler. İdrarda ve kanda bilirubini tespit etmeye yarayan testler vardır. Kanda bilirubin bulunduğu durumda, fazlalığı sarılığa sebep olabilir.
• Aminotransferazlar: Bunlar, hepatositin bütünlüğünü gösteren enzimlerdir. Bu şekilde, karaciğer hücreleri öldüğünde karaciğer nekrozunu artırırlar.
• Alkalin fosfataz (ALP): Tek bir hastalığa özgü olmasa da, kolestazın en hassas işaretçisidir.

Toksik Hepatit

Toksik hepatit, karaciğer enflamasyonunu anlatan bir terimdir. Bu enflamasyonun çeşitli sebepleri olabilir, en yaygın olanı enfeksiyonlardır. Fakat, bir ilaca karşı anormal reaksiyon göstermek veya toksik maddelere maruz kalmak da buna sebebiyet verebilir.

Üstte bahsettiğimiz sebeplerden farklı olarak, antibiyotik ile alkolü karıştırmak da toksik hepatite sebep olur. Bunun sebebi, ikisinin de toksik madde olması ve karıştırıldığında etkileşime geçmeleridir. Bu gerçekleştiğinde iki durum vardır:

• Direkt veya esas toksisite: Alkol de antibiyotik de toksiktir ve karaciğer ikisini de metabolize eder. Eğer, bunların metabolize edilmesi aşırı yüklenmeye sebep olursa, karaciğer iş yükünü karşılayamaz ve hepatit ile sonuçlanır.
• İdiyosinkratik toksisite: Alkolle etkileşime geçtiğinde etkisi sıfırlanan bazı antibiyotikler vardır. Bunun anlamı, işlevini yitirmeleri ve bakterileri öldürmemeleri demektir. Bu durumdaki en büyük problem, ölmesi gereken bakterilerin antibiyotiğe dirençli bir hale gelmesidir. Bu şekilde de yok edilmeleri çok daha zorlaşır.

İdiyosinkratik toksik hepatiti tam olarak anlatmak için antibiyotik amoksisilin-klavulanik asit örneğini kullanacağız. Şu anda bu ilaç Batı’da idiyosinkratik toksik hepatitin en yaygın nedenidir. Alkol ile karıştırıldığında etkisiz hale gelir ve bakterilerin ilaca dirençli hale gelmesine neden olur. Bu da, gelecekte bakterilerin amoksisilin-klavulanik asit kullanılarak yok edilemeyeceği anlamına gelir.

Direnç Riski

Günümüzde, bakteriler antibiyotiklere gün geçtikçe daha dayanıklı hale gelmektedir. Bu, dünya popülasyonu için ciddi bir toplumsal sağlık sorunudur. Bunu engellemek için, ilaç alımı konusundaki yönergeleri takip etmeli, kendi kendimize ilaç kullanmamalı, grip veya soğuk algınlığı gibi viral hastalıkları tedavi etmek için antibiyotik almamalı ve ayrıca alkol gibi diğer maddeler ile birlikte antibiyotik tüketiminden kaçınmalıyız.