Spontan Koroner Arter Diseksiyonu
Spontan koroner arter diseksiyonu (SCAD) nadir görülen bir acil durumdur. İlk vaka 1931 yılında tespit edildi ve o zamandan beri dünya çapında kaydedilen vaka sayısı 300’ü geçmedi. Çoğu ani ölümden sonra yalnızca otopsi esnasında doğrulandı.
Vakaların çoğu kadınlarda meydana geldi. Uzmanlar, spontan koroner arter diseksiyonu geçirenlerin %80’inin kadın olduğunu tahmin ediyorlar. Bu konu hala tartışılıyor olsa da, hastalık, tipik olarak hamile kadınlarda ortaya çıkıyor gibi görünüyor.
Her yaşta görülebilmesine rağmen spontan koroner arter diseksiyonu ile karşılaşanların ortalama yaşı 40 ve 60 arasında. En şaşırtıcı yönlerinden biri, bu patolojinin görüldüğü kişilerin genellikle kalp hastalığı için risk faktörleri taşımayan sağlıklı insanlar olmalarıdır.
Genel özellikleri
Tıp uzmanları, 18-84 yaş arası hastalarda spontan koroner arter diseksiyonu saptamışlardır. Bazı çalışmalar, bu durumun, akut koroner sendromların toplamının %1 ile %4’üne karşılık geldiğini göstermektedir. 50 yaşın altındaki kadınlarda bu durum, toplamın %35’ine karşılık gelmektedir.
Bir süre öncesine kadar, uzmanlar, belirleyici risk faktörlerinden birinin gebelik olduğuna inanıyorlardı. Ancak son yıllarda hamile olmayan kadınlardaki vaka sayısı arttı.
Spontan koroner arter diseksiyonunun en sık görülen klinik bulgusu akut koroner sendromdur. En sık etkilenen damar inen arterdir. Vakaların %20’sinde birden fazla damar diseksiyonu görülür.
Spontan Koroner Arter Diseksiyonu Nedir?
Spontan koroner arter diseksiyonu, kalbin kan damarlarından birinde bir yırtılma olduğu zaman ortaya çıkar. Bu, kalbe kan akışını sınırlar veya engeller. Bu da kalp atış hızında anormalliklere, kalp krizine ya da ani ölüme yol açar.
Acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Hemen tanı konup tedavi edilmezse kaçınılmaz olarak ölüme yol açar. Vakaların %70’e varan kısmı otopsi sırasında tespit edilir.
Henüz yeterli bilgi olmamasına rağmen uzmanlar bir dizi risk faktörü oluşturmuşlardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
- Kadın olmak
- Gebelik ve doğum – gebeliğin ilk üç ayında veya doğumdan sonra daha sık görülür
- Tanı konmamış kan damarı durumları – özellikle fibromusküler displazi
- Aşırı fiziksel egzersiz (özellikle aşırı aerobik egzersiz)
- Aşırı stres
- Kalıtsal faktörler, özellikle vasküler Ehlers-Danlos sendromu ve Marfan sendromu
- Hipertansiyon
- Son olarak kokain ve/veya uyuşturucu kullanımı
Nedenleri ve semptomları
Spontan koroner arter diseksiyonunun neden meydana geldiğine dair hala net bir açıklama yoktur. Bu bağlamda, bazı yazarlar, sistemik arterlerde bulunan proteinleri ve mukopolisakkaritleri değiştiren hormonal değişiklikler ile ilişkili olduğuna inanıyorlar. Bu, kollajen lifleri bozar.
Öte yandan başka yazarlar, patolojinin arteriyel duvarda eozinofilik infiltratlara yol açan bir enflamatuvar süreçten kaynaklandığına işaret ediyorlar. Ancak bazıları öncelikle arteriyel duvarda mekanik hasar oluştuğuna ve daha sonra enflamatuvar sürecin başladığına inanıyorlar.
Bunun yanında uzmanlar göğüs travması, ateroskleroz, oral kontraseptif kullanımı ve poliarteritis nodosa ve lupus gibi ilişkili hastalıklar vb. bazı faktörlerin spontan koroner arter diseksiyonunun lehine olabileceğini biliyorlar. Semptomlar herhangi bir kalp krizinin semptomları ile çakışıyor.
Bunu da okuyun: Kalp Krizi ve Önlemeye Yardımcı Olacak 5 Alışkanlık
Tanı ve prognoz
Tanı, kliniktir ve bir tıp profesyonelinin bir kalp krizini değerlendirmek için istediklerine benzer testler tarafından desteklenir. Koroner anjiyografi, intravasküler ultrason, optik koherens tomografi ve bilgisayarlı tomografi anjiyografi bu testlerden bazılarıdır.
Akut faz kontrol altına alındıktan sonra prognoz genellikle olumludur. Gelecekteki beş yıl içinde sağ kalma oranı %95’tir. Ancak hastaların üçte birine varan kadarı takip eden 10 yıl içinde tekrar bu durumla karşılaşır.
Tekrarlayan vakalarda anomalinin ilkinden farklı bir yerde ortaya çıkması yaygındır. Son tahminler tekrarlayan vakalarda mortalite oranının %7.7 olduğunu göstermektedir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Berenguer, A., Mainar, V., Bordes, P., Valencia, J., & Arrarte, V. (2003). Disección espontánea de arterias coronarias como causa infrecuente de síndromes coronarios agudos. Revista española de cardiología, 56(10), 1017-1021.
