Üreme ve Cinsel Kontrol Nedir?

Üreme ve cinsel kontrol, bir kişinin ne zaman ve kiminle birlikte çocuk sahibi olacağına ya da çocuk sahibi olmak isteyip istemediğine sorumlu bir şekilde karar verme özgürlüğünü korumaya çalışır.
Üreme ve Cinsel Kontrol Nedir?
Maricela Jiménez López

Yazan ve doğrulayan doktor Maricela Jiménez López.

Son Güncelleme: 09 Şubat, 2021

Hiç üreme ve cinsel kontrol diye bir şey duydunuz mu? Özgür ve güvenli bir cinselliğin tadını çıkarmanıza izin veren farklı doğum kontrol yöntemlerinin farkında mısınız?

Konuyla ilgili herhangi bir sorunuz veya şüpheniz varsa, aşağıdaki bilgileri kaçırmayın.

Üreme ve cinsel kontrol nedir?

Üreme ve cinsel kontrol, cinsel ve üreme haklarına dayanır. Üreme hakları, cinsiyetleri, yaşları veya etnik kökenleri ne olursa olsun tüm insanlara üreme yaşamları hakkında özgürce karar verme hakkı verir.

Aynı zamanda, cinsel haklar, bir bireyin cinselliğini özgür ve sağlıklı bir şekilde yaşaması söz konusu olduğunda özerkliği anlamına gelir. Ve bu, herhangi bir taciz, şiddet veya ayrımcılığa maruz kalmadan bunu yapabilmeyi ifade eder.

Günümüzde cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını önlemek için çok sayıda doğum kontrol yöntemi mevcuttur. Cinselliğimizi özgür ve güvenli bir şekilde yaşayabilmek için bunlara erişim şarttır. Aşağıda, erkek ve kadın yöntemlerini ayırt ederek en yaygın doğum kontrol yöntemlerini açıklayacağız.

Üreme ve cinsel kontrol yöntemleri

Doğum kontrol yöntemleri ile olası cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlayan yöntemler arasında bir ayrım yapmak önemlidir. En yaygın olanları arasında, kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını engelleyen tek yöntem kadın prezervatifidir. Diğer yöntemler sadece istenmeyen gebelikleri az ya da çok etkililikle önler.

Kadın prezervatifi

Elinde prezervatif tutan kadın
Kadın prezervatifi çok popüler bir doğum kontrol yöntemi haline geldi. Sadece istenmeyen gebeliklerin önlenmesine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasına karşı da koruma sağlar.

Kadın prezervatifleri, kadınların vajinalarına yerleştirdikleri küçük poliüretan kılıflardır. Vajinanın içini ve vulvanın bazı kısımlarını kaplarlar. Bu şekilde, boşalmış spermler için bir rezervuar oluşturarak yumurtaya ulaşmalarını engellerler.

  • Bu yöntem, meni ve cilt arasındaki temas olasılığını azalttığı için cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.
  • Kadın prezervatifleri pahalı olmadıkları, kullanımı kolay oldukları ve reçete gerektirmedikleri için popüler bir seçimdir. Bununla birlikte, talimatlara dikkatlice uymak ve bu prezervatifleri doğru bir şekilde yerleştirmek, etkinlik açısından esastır.

Kontraseptif implantlar

Bu, bir sağlık uzmanının bir kadının kolunun altına yerleştirdiği küçük, ince bir çubuktur. Etkinliği, rahim duvarının mukozasını kalınlaştıran hormon olan progestojeni salmasıdır. Bu da spermin yumurtaya ulaşmasını engeller.

Bu doğum kontrol yönteminin en iyi özelliklerinden biri de yaklaşık 5 yıl sürmesidir. Dahası, en güvenli ve en etkili yöntemlerden biridir. Bununla birlikte, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz – bunu yalnızca bariyer yöntemleri yapabilir.

Rahim içi araç (RİA)

RİA, bir sağlık uzmanının rahim duvarının iç kısmına yerleştirmesi gereken küçük T şeklinde bir cihazdır.

Bakır ve hormonal olmak üzere iki çeşidi vardır. Her ikisi de spermin hareket etme şeklini değiştirerek hamileliği önler ve yumurtayla temas etmesini engeller.

Bir tür ile diğeri arasındaki temel farklar şunlardır:

  • Bakır RİA, bakır iyonu seviyelerinin artmasının spermin hareketliliğini engellediği göz önüne alındığında, bir sperm öldürücü görevi görür.
  • Hormonlu RİA , rahim ağzı mukozasını kalınlaştırmak için progestojen hormonu salgılar. Bu anlamda kontraseptif implantlarla aynı şekilde çalışırlar.
  • RİA’lar kalıcı değildir. Bu nedenle, bir kadın hamile kalmak isterse, yapması gereken tek şey RİA’nın çıkarılmasıdır.

Başka etkili doğum kontrol yöntemleri de mevcuttur. Örneğin, doğum kontrol hapları, doğum kontrol halkası ve bantları. Kullanımları özen ve tutarlılık gerektirir, bu da daha büyük bir başarısızlık şansına sahip oldukları anlamına gelir. Örneğin, oral kontraseptifler söz konusu olduğunda, kadınlar bunları her gün almayı unutmamalıdır.

İhtiyaçlarınıza ve yaşam tarzınıza en uygun doğum kontrol yöntemini seçmek çok önemlidir. Herhangi bir şüpheniz varsa, jinekoloğunuza veya genel pratisyeninize danışın.

Erkekler için üreme kontrol yöntemleri

Prezervatif paketi tutan kadın
Erkek prezervatiflerinin kullanımı, serbest ve tatmin edici bir şekilde cinsel ilişkiden zevk almanın en güvenli yolu olmaya devam ediyor. Aynı şekilde, erkeklerin seçebileceği başka yöntemler de var.

Erkekler için mevcut olan kontraseptif yöntemlerin sayısı kadınlara göre çok daha azdır. En yaygın olanı, istenmeyen gebelikleri ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını önlediği için prezervatiftir.

Tıpkı kadın prezervatifinde olduğu gibi, erkek prezervatiflerinin etkili olabilmesi için doğru şekilde takılması çok önemlidir. Ayrıca, prezervatif kullanımını doğum kontrol hapı veya implant gibi başka bir kadın doğum kontrol yöntemiyle birleştirmek de iyi bir fikirdir. Bu şekilde, koruma ve güvenlik seviyesi daha da yüksektir.

Sık kullanılan bir diğer erkek doğum kontrol yöntemi ise vazektomidir. Bu, spermi skrotumdan dışarıya taşıyan tüpleri bloke eden veya kesen cerrahi bir işlemdir. Bu nedenle bu yöntem gebelikleri etkin bir şekilde önlemektedir. Kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir ve oldukça etkilidir.

Kişisel cinsel yaşamınız ve klinik geçmişiniz, sizin için en iyi doğum kontrol yöntemini belirleyecektir.

Sormak istediğiniz bir şey var mı? Doktorunuz veya jinekoloğunuzla konuşmaktan çekinmeyin. Şüphesiz cinsel ve doğum kontrol konusunda ihtiyacınız olan desteği ve bilgileri size verecektir.


Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.


  • Centers for Disease Control and Prevention. (2019). About Teen Pregnancy | Teen Pregnancy | Reproductive Health | CDC.
  • Sharma KD. Control of STIs and HIV: The male reproductive and sexual health context – The paradigms. Indian J Sex Transm Dis AIDS. 2010;31(1):55. doi:10.4103/0253-7184.69006
  • Askew, I., & Berer, M. (2003). The Contribution of Sexual and Reproductive Health Services to the Fight against HIV/AIDS: A Review. Reproductive Health Matters. https://doi.org/10.1016/S0968-8080(03)22101-7
  • Lusti-Narasimhan, M., Collins, L., & Hopkins, J. (2014). Lessons learnt from sexual and reproductive health and HIV linkages for multipurpose prevention technology service delivery. BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology. https://doi.org/10.1111/1471-0528.12845

Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.