Alzheimer Hastalığı ve Uyku Düzeni Değişiklikleri
Alzheimer hastalığı dünyada genelinde demansın en önde gelen nedenidir. Sebep olabileceği diğer pek çok semptom arasında uyku bozuklukları da bulunmaktadır. Genel olarak, hastalığın farklı aşamalarının uyku düzeni ve kalitesinde değişikliklere neden olması yaygındır.
Bu yazımızda sizlere Alzheimer hastalığı olan kişilerin muzdarip olabileceği en yaygın uyku değişikliklerinden bahsedeceğiz.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Demansın Alzheimer Olmayan Türleri
Alzheimer Hastalığı Nedir?
Alzheimer hastalığı dünya nüfusunda en sık görülen demans türüdür. Dünya genelinde yaklaşık 48 milyon insan bu durumdan muzdariptir. Ayrıca, yaşam beklentisindeki yükselme göz önüne alındığında vakaların gelecek birkaç yıl içerisinde çok fazla artış göstereceği tahmin edilmektedir.
Tanım itibariyle, Alzheimer hastalığı kişinin normal hayatını etkileyen bilişsel bir bozulmaya neden olur ve bu kişisel açıdan, sosyal açıdan ya da iş ortamında gerçekleşebilir. Bu durumda, nöronların içinde ve etrafında gelişen protein birikimleri, ayrıca sinirsel iletişimde hücre ölümleri ve başarısızlıklar gerçekleşir.
Klinik olarak, hastalık hafıza kaybına neden olur. Bu hastalığın ana semptomudur ve bunun iyi bir nedeni vardır, ancak kendisini farklı şekillerde de gösterebilir. Hafıza kaybına eşlik eden semptomlardan bazıları dil ve davranışlarda değişimlerdir. Bu, aynı zamanda uyku kaybı anlamına da gelebilir.
Alzheimer Hastalığı Sırasında Yaşanan Uyku Değişimleri
Normalde, uyku bozuklukları hastalık ile birlikte gelişir. Ancak, değişikliklerin türleri ve hasta üzerindeki etkileri hastanın kişiliği, ve hastalığın içinde bulundukları evresi ile ilgilidir.
Alzheimer hastalığı sırasında gerçekleşen uyku değişimleri farklı türlere ayrılabilir:
- Uyku mimarisindeki değişiklikler: Bu, uyku evreleri ile ilgilidir. Alzheimer hastalığı olan insanlarda derin uyku evreleri azalır. Mikro-uyanışlar ve uyanma durumu artar. Ayrıca daha az REM uyku evresi ve daha fazla REM olmayan uyku evresi bulunmaktadır.
- Nefes alıp vermedeki değişiklikler: Bu horlama, hipopne ve obstrüktif uyku apnesi/hipopne sendromu gibi durumları içerebilir. Hastalıktan muzdarip olan kişilerin bu durumdan etkilenmemiş kişilere kıyasla bu problemlere sahip olma risklerinin çok daha yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmacıların bunları bağımsız olarak araştırması gerekecektir, çünkü bu durumların tedavileri spesifiktir ve hastalığa paralel olabilir.
- Huzursuz bacak sendromu: Bu, kişinin uyuyacağı zaman bacaklarını sürekli olarak ya da periyodik şekilde hareket ettirmesini gerektiren bir durumdur. Ayrıca bu duruma kabuslar da eşlik edebilir.
Uyku Düzeni Değişiklikleri
Alzheimer hastalığı biyolojik ritmlerinizde bir değişikliğe yol açabilir. Bu durum hastalık ile birlikte evrim geçirir ve hastalık ilerledikçe daha fark edilebilir bir hale gelir.
Biyolojik ritmlerinizin değişmesi gün boyunca uyuşuk hissetmenize neden olur. Hastalar gün içerisinde uyuklayabilir ve şekerleme yapmak zorunda kalabilir. Bu sosyal problemlerin artmasına neden olabilir, çünkü insanlar ile normal bir şekilde konuşma sürdürmek ve ilişki kurmak daha zor hale gelir.
Buna ek olarak, bu uyuklama hali ve gün içerisinde uyuma durumu kişinin geceleri daha az uykulu olmasına da neden olabilir. Bu kişinin daha sık uyanmasına, daha huzursuz olmasına ve evin içerisinde yürümesine neden olabilir.
Alzheimer Hastalığında Günbatımı Sendromu
Biyolojik ritmlerdeki spesifik değişikliklerden biri de günbatımı sendromu ya da “günbatırma” olarak adlandırılır. Bu sendromda, demansı olan hastalar günün sonuna doğru daha kötü semptomlar deneyimlemeye başlarlar ve bu özellikle de davranışlarında ortaya çıkar. Kişilerin huzursuzlukları ve ajitasyonlarında artış görülebilir.
Huzursuzluk ve gerginliğe ek olarak; kişi halüsinasyonlar, delüzyonlar, açıklanamayan korkular ve hatta öfke nöbetlerinden muzdarip hale gelebilir. Demans hastalarının %20’ye kadar olan kısmında bu sendromun epizotları gözlemlenir.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Demansın Anatomisi: Bunak İnsanların Hayatları
Uyku Hakkında Ne Yapılmalı
Bu hastalığın en çok bilinen semptomu olsa da Alzheimer hastalığı kendisini sadece hafıza kaybı ile göstermez. Hastalığa birçok semptom eşlik edebilir ve bu semptomlar kendilerini her hastada farklı şekillerde gösterebilir. Her zamanki gibi, her bireyin uygun bir teşhis alması, kontrollerine gitmesi ve doktorlarına deneyimledikleri tüm semptomlardan bahsetmeleri fazlasıyla önemlidir.
Her bir vaka için, en iyi tedavinin hangisi olduğuna karar verecek kişi bir uzman olmalıdır. Bu tip bir hastalık söz konusu olduğunda uzmanlar en iyi etkiyi elde edebilmek için tedaviyi birkaç kere tekrar düzenlemek durumunda kalabilirler.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Carvalho DZ, St Louis EK, Knopman DS, Boeve BF, Lowe VJ, Roberts RO, et al. Association of excessive daytime sleepiness with longitudinal β-Amyloid accumulation in elderly persons without dementia. JAMA Neurol. 2018 Jun 1;75(6):672–80.
- Alzheimer y sueño – Adsalutem Institute [Internet]. [cited 2020 Mar 10]. Available from: http://www.adsalutem.institute/salud-y-sueno/alzheimer-y-sueno/
- Mander BA, Winer JR, Walker MP. Sleep and Human Aging. Vol. 94, Neuron. Cell Press; 2017. p. 19–36.
- Custodio N. Alteraciones del sueño, envejecimiento anormal y enfermedad de Alzheimer. Rev Neuropsiquiatr [Internet]. 2017 Dec 21 [cited 2020 Mar 10];80(4):223. Available from: http://www.upch.edu.pe/vrinve/dugic/revistas/index.php/RNP/article/view/3236
- Trastornos del sueño en el anciano y en las demencias [Internet]. [cited 2020 Mar 10]. Available from: http://scielo.isciii.es/scielo.php?pid=S1137-66272007000200014&script=sci_arttext&tlng=pt
- Niu, Hao, et al. “Prevalencia e incidencia de la enfermedad de Alzheimer en Europa: metaanálisis.” Neurología 32.8 (2017): 523-532.
- Echávarri, C., and M. E. Erro. “Trastornos del sueño en el anciano y en las demencias.” Anales del Sistema Sanitario de Navarra. Vol. 30. Gobierno de Navarra. Departamento de Salud, 2007.
