Bunamış bir hastanın yaşamı hem kendisi hem de ailesi için kolay değil. Bugün demansı olan bir kişinin yaşadığı sorunlardan ve bu hastalığa sahip olanların hayatlarını nasıl iyileştirebileceğimizden bahsedeceğiz.
Demanslı bir hasta Alzheimer, Parkinson ve Binswanger gibi farklı hastalıklardan muzdarip olabilir. Hepsinde bunama vardır. Bunamayı herkeste yer alan zihinsel becerilerin günden güne zayıflaması veya kaybı olarak tarif edebiliriz.
Bunamaya yol açan hastalıklar hem hasta hem de ailesi için katlanılması zor hastalıklardır. Hafıza ve akıl yürütmeyle ilgili değişimler ve bazı davranışsal bozukluklar durumu çileden çıkarır bir hale getirebilir.
Bugün bunak bir hastayla ilgilenirken neleri hesaba katmamız gerektiğini keşfedeceğiz.
Bunak Hastalarda Depresyon
Depresyon genellikle bunak hastaları etkileyen bir durumdur. Kendilerine neler olup bittiğini anlamamaları, hafıza kaybı nedeniyle zihinlerinin karışması ve çevrelerindeki insanların düşüncesizlikleri heveslerinin kırılmasına ve melankolik hissetmelerine yol açacaktır.
Pek çok aile bunak bir hastayla nasıl ilgilenmesi gerektiğini bilmez. Bu yüzden aşağıda bahsedeceğimiz hatalardan bazılarını yaparlar:
Onlara çocuk gibi davranmak: Onların yanında sanki onlar yokmuş ve hiçbir şey duymuyormuş gibi konuşurlar. Ayrıca onlarla bir yetişkin gibi sohbet etmezler.
Onlara bağırırlar ve azarlarlar: Neden yaptıklarını bile bilmedikleri bir şeyi yaptıkları için bunamış bir hastaya bağrılması onların suçlu hissetmelerine yol açar ve ne olup bittiğini anlamalarına yardımcı olmaz.
Onları görmezden gelirler: Bir yetişkin gibi onlarla konuşmamak, onlara bağırmak ve söyledikleri şeylerin pek çoğunu duymazlıktan gelmek bunamış hastanın kendini yalnız hissetmesine yol açacaktır. Bu yalnızlık da depresyona neden olabilir.
Bunamış hasta destek ve sevgi görmelidir. Ailesi kendini bunamış hastanın yerine koymaya çalışıp durumun herkes için zor olduğunu anlamalıdır.
Bunamış hastanın içinde bulunduğu durum onun her şeyiyle ailesinin ilgilenmesi gerektiği anlamına gelmez. Bazı şeyleri kendi başlarına yapabilirler ancak aileleri onlara yardımcı olmalıdır.
Örneğin kıyafetlerinin düğmelerini iliklemekte zorlanıyorlarsa onlara düğmesi olmayan kıyafetler almayı deneyin. Ayakkabılarını bağlayamıyorlarsa onlara bağcıksız ayakkabılar alın.
Kişide şiddetli hafıza kaybı olmaya başlaması durumunda bazı ek önlemler alabilirsiniz. Örneğin ona banyonun yerinin nerede olduğunu söylemeyin ama banyonun kapısına “Banyo” yazan bir tabela koyun.
Bunak kişi, bir anda ayakkabısını bağlama gibi basit işleri bile yapamadığı ve hafıza kaybı yaşadığı için aklı karışmış ve şaşkın bir durumdadır. Bu yüzden onlara bu şekilde destek olmanız kendilerini çok daha iyi ve becerikli hissetmelerine yardımcı olacaktır.
Çoğu zaman bunamış kişinin ailesi, kaybolacağı korkusuyla hastanın evden dışarı çıkmasına izin vermez. Ancak çözüm onları 7/24 evde tutmak değildir çünkü bu da depresyona yol açacaktır.
Kimse bunak hastayla tam zamanlı bir şekilde ilgilenmiyorsa bu iş için birini tutabilirsiniz. Bunamış hasta çok kolay bir şekilde kaybolabilir ve herhangi bir sebeple tek başına evden çıkarsa geri dönmesini bilemeyebilir.
Ancak bunamış hastanın ailesiyle kaliteli bir şekilde zaman geçirmesi önemlidir. Yürüyüşe çıkmak, parka gitmek veya bahçede güneşlenmek gerçekten keyif alacakları aktivitelerden bazılarıdır.
Bunamış hastanın ailesinin onu desteklediğini hissetmeye ihtiyacı vardır. Bu, izole olmalarını ve yalnızlık çekmelerini engellemeye yardımcı olacaktır.
Bir diğer iyi seçenek de onları bu sorunu yaşayan hastaların hafıza kaybını yavaşlatmaya ve davranışsal bozukluklarını iyileştirmeye yardımcı olan bir grupla tanıştırmaktır.
Ayrıca bunamış hastaların birbirleriyle etkileşime geçebileceği bazı özel merkezler de vardır. Zaman zaman onları bu merkezlere götürmelisiniz. Böylece birileri onlara eşlik etmiş olur, sorunlarını ve hayal kırıklıklarını anlayan insanlarla vakit geçirirler ve yeni arkadaşlar edinirler.
Bunamış bir insanın hayatı kolay değildir. Kontrol edemedikleri ve anlayamadıkları pek çok kısıtlamaları vardır. Bu nedenle onları desteklemeniz ve onlara yardımcı olmak için elinizden geleni yapmanız çok önemlidir.
Rankin, K. P., Gorno-Tempini, M. L., Allison, S. C., Stanley, C. M., Glenn, S., Weiner, M. W., & Miller, B. L. (2006). Structural anatomy of empathy in neurodegenerative disease. Brain. https://doi.org/10.1093/brain/awl254
Krueger, C. E., Laluz, V., Rosen, H. J., Neuhaus, J. M., Miller, B. L., & Kramer, J. H. (2011). Double Dissociation in the Anatomy of Socioemotional Disinhibition and Executive Functioning in Dementia. Neuropsychology. https://doi.org/10.1037/a0021681
Barba, A. L., Kelly Changizi, B., Higgins, D. S., Factor, S. A., & Molho, E. S. (2012). Dementia. In Parkinson’s Disease, Second Edition. https://doi.org/10.1201/b12948
Vajinal mantar enfeksiyonları, Candida grubuna ait bir mantarın aşırı çoğalması nedeniyle oluşur, muhtemelen bunu biliyorsunuz. Bu tür enfeksiyonlara neden olan türün spesifik ismi ise Candida albicans’tır. Bu mantar genelde ciltte, ağızda, sindirim sisteminde ve vajinada bulunur. Bu mantar türü vücudun…
Şistozomiyaz, Schistosoma isimli parazitin neden olduğu bir parazit hastalığıdır. Bu hastalık aynı zamanda bilharziasis olarak da bilinir. Söz konusu parazit biyolojik sınıflandırmaya göre bir trematoddur (bir tür solucan). Hastalığın dağılımı ile ilgili küresel veriler oldukça dikkat çekici; şistozomiyaz genelde Afrika,…
Çürük dişler birçok insanın sorunudur. Birçok farklı faktör diş çürümesine neden olabilir. Ancak çoğunlukla bu durum beslenme alışkanlıklarıyla, bakterilerle ve tükürükte bulunan maddelerle ilişkilendirilir. Diş çürükleri ilk olarak diş minesini etkiler. Sonrasında ise adım adım ilerler ve dişin iç kısmına…
Gece vakti hiç aşırı yemek yediniz mi? Eğer bu oluyorsa, sizde de gece yeme sendromu olabilir. Bu sendromdan muzdarip kişiler, gecenin ortasında yemek yemek için uyanırlar. Genelde de yerler çünkü kontrol edemeyecekleri bir yeme isteği ile uyanmış olurlar. Bu sadece geceleri…
Pulmoner veba genel “veba” grubuna ait hastalık çeşitlerinden biridir. Tarih boyunca çeşitli salgınlara sebep olmuş, yüksek oranda ölümlerle sonuçlanmış ciddi bir hastalıktır. Neyse ki günümüzde tamamen tedavi etmek mümkündür. Tarihin en ciddi veba salgını 14. yüzyılda Avrupa’da yaşandı. Kara Ölüm…
Diyabetiniz varsa, bunun en zor yanlarından biri, ne yemeniz gerektiğini bilmeniz gerekmesidir. Tek bir kabul gören menü çeşidi yoktur. Fakat, tükettiğiniz karbonhidratları kontrol etmek kan şekerinizi istenen seviyelerde tutmak için önemlidir. Bunun için, çeşitli gıda türlerini bilmelisiniz ve kan şekerinize…