Bilişsel Yetenekler: Nelerdir ve 12 Örnek

Bu yazıda size 12 bilişsel yetenekten bahsedeceğiz. Bazı uzmanlara göre bunlar bizi diğer canlılardan ayırır.

Bir sınava nasıl çalışılacağını planlamak, bir iş problemini çözmek için çözümler düşünmek, uzun süredir kullanmadığınız bir şifreyi hatırlamak. Bu durumların ortak noktası nedir? Farklı bilişsel yetenekler ortaya koyduğumuzu gösteriyorlar!

Planlama, değerlendirme ve hafıza bunlardan sadece birkaçıdır. Onlar hakkında daha fazlasını öğrenelim.

Bilişsel yetenekler nelerdir?

Bilişsel yetenekler, bilgiyi işlemek, yorumlamak ve almakla ilgili yeteneklerdir.

Seçme, analiz etme ve toplama gibi eylemler aracılığıyla bilgiyi yaratmamızı ve özümsememizi sağlarlar.

Bazı sınıflandırmalar bilişsel yetenekleri temel ve üstün beceriler olarak ayırır. Temel olanlar dikkat, hafıza, bilgi edinme ve organizasyonel kapasite ve analiz ile bu bilgi ve algının dönüştürülmesidir.

Üstün olanlar problem çözme, karar verme, eleştirel ve yaratıcı düşünme ile üstbiliştir. Daha yüksek olanlar, temel olanların bir kombinasyonu olarak anlaşılır.

Birçok düşünce okulu için bilişsel yetenekler, bizi diğer canlılardan ayıran becerilerdir. Bilgi yöneticileri olarak da bilinirler.

Özetle, Herrera Clavero’ya göre, bu tür yetenekleri temsil etme (çizim, okuma vb. yoluyla), seçme (dikkat yoluyla odaklanma) ve kendi kendini yönetme (öz kontrol) kapasitesini gerektirir.

Bilişsel yeteneklere örnekler

Bilişsel yeteneklerden bazıları şunlardır:

1. Bellek: Bilgileri saklamamıza ve daha sonra geri almak için erişmemize olanak tanır. Farklı bellek türleri vardır. Örneğin, diğerleri arasında kısa ve uzun vadeli, semantik, epizodik, prosedürel.
2. Dikkat: Bir durumun belirli yönlerine odaklanmamızı sağlar. Bunu daha sonra kullanırız, çünkü aynı anda birden fazla uyaranla ilgilenmek konsantre olmak zor olurdu.
3. Planlama: Geleceği tahmin eder, stratejiler tasarlar.
4. Akıl yürütme: Bir durumu analiz etmemize ve tümevarım (genel bir şey oluşturmak için modeller tanımlanır) veya tümdengelim (bireysel düzeyde nasıl davrandığını görmek için genelden başlayarak) yoluyla sonuçlar çıkarmamıza olanak tanır.
5. Değerlendirme: Bir durumu farklı açılardan değerlendirerek analiz etmeyi sağlayan kapasitedir. Ayrıca, durumun okunmasına dayalı olarak yeniden yapılanmayı da içerir.
6. Anlama: Bilgiyi anlama ve diğer verilerle ilişkilendirme yeteneğidir. Bu şekilde, karar verme için onu kullanırız.
7. Bilişsel esneklik: Başkalarının bakış açısını anlamak için olağan olanlardan farklı düşünceleri denememize olanak tanır. Aynı şekilde, deneyimlerden öğrenir ve bu yeni bilgiyi birikimimize dahil ederiz.
8. Problem çözme : Bu, önceki noktayla yakından bağlantılı bilişsel bir yetenektir, çünkü düşünme şeklimizde esnek olarak yeni çıkış yolları da arayabiliriz.
9. Üstbiliş: Bu, düşüncelerimiz hakkında düşünmemizi sağlayan daha yüksek bir biliş seviyesidir. Bizim bilgimizin bilgisidir.
10. Algı: Bu, çevreden bazı sinyalleri almamıza ve bunları yararlı bilgilere dönüştürmemize izin verdiği için büyük önem taşıyan başka bir bilişsel yetenektir.
11. Dil : Bilişsel bir yetenek olarak kabul edilir, ancak bu becerilerin oyuna getirilmesinin bir sonucu olarak sınıflandıran bazı teoriler vardır.
12. Görsel-uzaysal beceriler: nesneleri hem iki hem de üç boyutlu olarak zihinsel görüntüler aracılığıyla manipüle etmeye izin veren becerilerdir. Örneğin, bir şeyi döndürdüğünüzde konumunu hesaplamak veya tahmin etmek.

Basitçe tekrar etmekten çok daha fazlası

Bugün, bilişsel yeteneklerin geliştirilmesinin ve desteklenmesinin, sadece bir fikri tekrarlamakla sağlanamayacağını biliyoruz. Günümüzde, eğlenceli stratejilere dayalı olarak, bilgi ile deneme ve yaratmaya izin veren modeller uygulanmaktadır.

Ezberleme gerçeği, bilginin pekiştirilmesini, hatta doğru kullanımını garanti etmez. İlgili becerilere sahip olmanın yanı sıra bunların ne zaman ve nasıl kullanılacağını bilmek gerekir.

Okulda, bilişsel yeteneklerin gelişimi esas olarak uzun metinlere, ezber faaliyetlerine, öğretmenin öğrencilerle çok az alışverişi olan sözlerine odaklandı. Günümüz dünyası, insanların okuma, kendilerini organize etme, çalışma ve öğrenme yollarını yeniden düşünmeye zorluyor.

Bu şekilde, bilişsel yeteneklerin gelişimini artırmak ve bunları diğer becerilerle ilişkilendirmek mümkündür; örneğin, duygusal zeka ile bağlantılı olanlar.

Bu nedenle, öğrenilenleri bağlamın hermetik, kompakt ve yalıtılmış bir bilgisi olmayacak şekilde ilişkilendirmemize izin veren uygulamalar ve diğer öğrenme türleri hakkında düşünmek önemlidir.