Çocuk Felci (Poliomyelit) Türleri Nedir

Çocuk felci (poliomyelit), artık geçmişte kalan ve çoğu yerde kontrol altına alınmış viral bir hastalıktır. Yine de çocuk felcinin türlerini bilmek önemlidir.

Çeşitli çocuk felci (kısaca polio) türleri insanların çoğunlukla sinir sistemini etkileyen bulaşıcı hastalıklardır. Dünya Sağlık Örgütü gibi uluslararası kaynaklar, bu hastalığa RNA ve protein kapsitten oluşan poliovirüsün yol açtığını söylüyor.

Çeşitli araştırmalara göre uzmanlar üç serotip (farklı çeşit) belirlemiş. Uzmanlar serotip PV-2’nin sonuncusunu Hindistan’da 1999 yılında tespit etmişti. Bu yüzden, virüsün kökünün kazınmış olduğunu düşünüyorlar. Yine de serotip PV-1 ile PV-3 bugün hala nüfusun içinde var olmaya devam ediyor. Her ikisi de oldukça bulaşıcıdır ve çocuk felcine sebep olur.

Poliovirüs ve yayılması hakkında

Dünya Sağlık Örgütü, poliovirüsün global düzeydeki durumu hakkında insanların fikir edinmesi için bazı rakamlar açıkladı. Bunlardan bazıları şunlardır:

• 1988’de bu hastalıkla mücadelenin ilk kampanyası başladığında küresel olarak 350,000 vaka tespit edildi.
• Alınan önlemler ve aşılar kapsamında, 2018 yılında tüm dünyada sadece 18 vaka bildirildi (%99 oranında azalma).
• Bu patoloji çoğunlukla beş yaşın altındaki çocukları etkiliyor.

Gördüğünüz gibi poliovirüs artık geçmişte kalan bir şey. Yine de her zaman dikkatli olmakta fayda var. Uzmanlar virüsün hala yok edilemediği yerler olması durumunda, 10 yıldan az bir süre içinde 200,000’den fazla yeni vakayla karşılaşabileceğimizi tahmin ediyor.

Çocuk felci türleri

Yapılan klinik araştırmalar dört tip çocuk felci olduğunu gösteriyor. İşte şunlar:

1. Asemptomatik ya da belirtisiz çocuk felci. Bu, dünya çapındaki vakaların yaklaşık %90’ını oluşturuyor.
2. Ufak çaplı, sinir sistemini etkilemeyen türü, vakaların %9’unu kapsar. Ateş, halsizlik, mide bulantısı, kusma, ishal ve kabızlık gibi belirtilere yol açar.
3. Paralitik olmayan aseptik menenjit. %1-2 oranında vakalar.
4. Paralitik poliomyelit. Vakaların %1’inden azı.

İlk iki türü zararsız bir şekilde gelişme gösterdiği için, biz paralitik olmayan aseptik menenjit ile paralitik poliomyelit türlerine bakacağız. Aşağıda, iki patoloji hakkında bilmeniz gereken her şeyi anlatacağız.

Paralitik olmayan aseptik menenjit

Bilimsel araştırmalara göre aseptik menenjit, merkezi sinir sisteminin beyin ve omurilik zarını etkileyen ve şişmesine sebep olan bulaşıcı bir hastalıktır. Şu semptomlara yol açar:

• Ateş
• Baş ağrısı ve boyunda gerginlik
• Genel halsizlik
• Kas ağrıları
• İştah kaybı ve kusma

Diğer kaynaklara göre, viral aseptik menenjit (poliovirüs vakalarında olduğu gibi) kolayca öngörülebilen bir hastalıktır. Buna sebep olan sadece poliovirüs değildir. Hatta enterovirüsler, herpes virüs grubu ya da HIV de buna sebep olabilir.

Bu durum zararsız olsa da hastaneye yatmak ve antibiyotik kullanmak gerekebilir. Antibiyotik verilmesinin sebebi; virüslerin yol açtığı bir şey olmasına rağmen, tıp uzmanlarının daha tehlikeli olan bakteriyel menenjite karşı önlem amaçlı olarak hastanın tedavisine bir an önce başlamak istemesidir.

Paralitik poliomyelit

Bu çocuk felcinin en ciddi tezahürüdür. Yukarıda bahsettiğimiz kaynaklar, her 200 hastadan birinin geri dönüşü olmayan şekilde felç geçirdiğini ve bu vakaların %10’unun kaslarla ilgili solunum yolu problemleri yüzünden hayatını kaybettiğini açıklıyor.

Bu ciddi durumun semptomları oldukça agresif olduğu için teşhis etmek de kolaydır. Kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, enfekte olduktan beş gün sonra yoğun bir miyalji (kas ağrısı) ve kas spazmları yaşanır; bu da eklemli organlarda kronik güçsüzlüğe yol açar. Felç genelde enfeksiyonun birinci haftasında zirve noktasına ulaşır.

Akut evresindeki ölüm oranı %5 ila %20 arasındadır. En kötüsü de hastalık ortaya çıktıktan sonra bir tedavisinin olmamasıdır. Fakat kritik evreleri geçtikten sonra felç yıllar içinde iyiye gitmeye başlar. Bunu mümkün kılan şey, zarar görmemiş nöronların yeniden yapılandırma özelliğidir.

Etkilenen bölgenin neresi olduğuna göre paralitik poliomyelitin üç türü vardır:

• Omurgaya ilişkin
• Bulbospinal
• Bulber

Bu ciddi hastalıktan hayatta kalmayı başaran hastaların %50’si yaşam boyu güçsüzlükle baş etmek durumunda kalırken; çocuk felci geçmişi olan hastaların %20’si ila %85’i de postpolio sendromu yaşar. Bu da işlevsel kapasiteyi ilerleyen bir şekilde kısıtlayan kas atrofisine sebep olur.

Çocuk felci türleri hakkında unutmamamız gerekenler

Bu yazımızda, poliomyelitin dünyadaki çoğu yerde kontrol altına alınmış bir hastalık olduğundan bahsettik. Dahası vakaların %90 oranda semptom göstermediğini düşünürsek, günümüzde poliovirüsün klinik bir tabloyla ilişkilendirilmesi çok düşük bir ihtimaldir.

Diğer yandan, oral ve damar içi yollarla alınabilen polio aşısı üç doz alımı sonrasında %99’luk bir başarı oranıyla oldukça etkilidir. Yani, bu virüsü yok etmek için gösterilen küresel çabalar devam ettiği sürece çocuk felci diye bir şey kalmayacaktır.