Epinefrin: Ne Zaman ve Nasıl Kullanılır?

 Epinefrin veya adrenalin, hastanın semptomlarına ve durumuna göre farklı şekillerde uygulanan bir haptır. Epinefrin özellikle kalp krizi ve anafilaktik reaksiyonlar durumunda faydalıdır. 

Epinefrin, daha iyi bilinen adıyla adrenalin, hastanın kalp krizi geçirdiği acil durumlarda kullanılan bir hormon ve sinir taşıyıcısıdır. Bu ilaç geçmişte bronkospazmları ve hipoglisemiyi iyileştirmek için kullanılmıştır. Ancak bugün bu durumları iyileştirmek için kullanılan daha spesifik ilaçlar vardır.

Adrenalin, kalp atış hızını artıran, kan damarlarını büzen, solunum yollarını genişleten ve acil bir durum olduğunda sinir sisteminin verdiği ‘saldır veya kaç’ tepkisine katkısı olan bir maddedir.

Biraz daha teknik konuşmak gerekirse adrenalin bir katekolamindir. Böbreküstü bezlerinde sentezlenen bir monoamindir ve bu maddenin ön maddeleri fenilalalin ve tirosindir.

Epinefrin nasıl uygulanır?

Epinefrin, şırınga edilebilir bir çözeltinin bir parçası olarak hazırlanır. Ayrıca bu enjeksiyonun farklı türleri bu ilacın ihtiyaç duyulduğu gibi uygulanmasını sağlayabilir:

• Kas içi (IM)
• Deri altı
• Damar içi (IV)
• Kalp içi: Yalnızca aşırı şiddetli vakalarda ve damar içi yol kullanılabilir durumda olmadığında.

Son iki uygulama şekli, kalp monitörü ile birlikte hastanede gerçekleştirilmelidir. Ayrıca epinefrin çözeltisi, enjeksiyondan önce aşağıdaki maddelerden biriyle sulandırılmalıdır:

• 0.9% sodyum klorür çözeltisi
• 5% glikoz
• 0.9% sodyum klorür çözeltisinde 5% glikoz

Ayrıca ışık veya oksidasyon nedeniyle ilacın pasif hale gelmesini engellemek için ürünü seyrelttikten hemen sonra kullanmak iyi bir fikirdir.

Uygulama yöntemine ve dozaja gelince, her iki parametre de tanıya ve hastanın durumuna bağlı olarak değişir. Ancak durum acil olduğunda, en hızlı uygulama yönteminin (örneğin damar için veya bir damar içi çözelti) kullanılması gerekir.

Epinefrinin kullanıldığı yerler

Gördüğünüz gibi epinefrin farklı yoğunluklarda olabilen bir çözeltidir. Aşağıdaki koşullar, tıbbi olarak epinefrine en sık başvurulan koşullardır:

Kalp krizi

Kalp krizinin yanı sıra, adrenalin, azalmış veya yok olmuş kalp faaliyeti sonucu oluşan aritmiler gibi diğer kalp sorunlarını iyileştirmede de faydalıdır.

Epinefrin uygulanmasının amacı, damar büzülmesine neden olmak ve böylece kalp faaliyetini artırmaktır. Bir başka deyişle kalbi kasar ve onu yeniden ‘diriltmek’ için kalp atış hızını artırır.

Anafilaksi

Epinefrin aynı zamanda anafilaksi için de ilk sırada gelen bir tedavidir. Anafilaksi, şiddetli alerjik reaksiyon nedeniyle gelişebilen bir durumdur ve aşırı bronkokonstrüksiyon olması durumunda ölüme bile yol açabilir.

Bu vakalarda, solunum yolunu genişletebileceği ve böylece hastanın nefes almasına izin vereceği için tıp profesyonelleri bu ilacı uygulayacaklardır.

Lokal anestezi ile eklem uygulaması

Epinefrin, şırınga edilebilir olan lokal anestezi türlerinin bazılarına eklenir. Böyle bir kombinasyon yapılmasının sebebi, adrenalinin kan damarlarını büzücü etkisinin özümsenmenin gecikmesini mümkün kılması ve böylece anestezik ilacın etkisini uzatmasıdır.

Bununla birlikte, lokal anestezi kullanırken ortaya çıkan yan etkilerden bazıları, epinefrinin etkileri nedeniyle oluşuyor olabilir. Bunlardan bazıları şöyledir:

• Endişe/tedirginlik
• Taşikardi
• Titremeler

Epinefrinin olası yan etkileri

Bu maddenin kullanımı, özellikle de damar içi ve kalp içi uygulandığında, olası bazı yan etkilere ve komplikasyonlara yol açabilir. Epinefrinin olası ters reaksiyonlarından bazıları şunlardır: 

• Çarpıntı ve titremeler.
• Taşikardi.
• Kardiyak aritmi.
• Anksiyete ve hipertansiyon.
• Baş ağrısı.
• Akut akciğer ödemi.

Ayrıca epinefrin için çok sayıda kontraendikasyonu vardır. Bu tür durumlarda, epinefrin doğru bir ilaç değildir. Örneğin non-selektif beta-bloker ilaçlarla tedavi edilen hastalar için epinefrin doğru bir ilaç değildir. Bunun sebebi, hipertansiyona ve hatta serebral (beyinle ilgili) kanamaya yol açabilecek çok tehlikeli bir ilaç etkileşimine neden olabilecek olmasıdır.

Pek çok kişi, epinefrin uygulamasının, güçlü damar büzücü etkisi nedeniyle kalp yetmezliğine yol açabileceğine inanır. Ancak bu, doğru değildir. Koroner damarlarda, adrenalinle temas durumunda, damar büzülmesini değil damar genişlemesini tetikleyen yalnızca bir tür reseptör vardır.

Sonuç

Epinefrin veya adrenalin hastanın şartlarına ve durumuna göre farklı kanallarla uygulanabilen bir ilaçtır. Ayrıca kalp krizi ve anafilaktik reaksiyonlar için değerli bir tedavidir.

Anafilaktik şok geçirme riskiniz olması halinde kendi kendinize enjekte edebileceğiniz epinefrin türleri mevcuttur.

Tıpkı diğer ilaçlar gibi epinefrinin de yan etkileri vardır. Bu ilacı uygularken yan etkilerini göz önünde bulundurmalısınız.