Gıda Etiketi Nedir, Nasıl Okunur?
Son zamanlarda beslenmemiz çok fazla değişti ve bu her zaman iyi yöne doğru bir değişim olmuyor. Bunun sebebi, günlük beslenmemizin çoğunlukla doymuş yağ ve rafine şekerden oluşmasıyla birçok sağlık problemi yaratıyor olması. Bu yüzden gıda etiketi okumayı bilmek çok önemlidir.
Gelişmekte olan ülkelerdeki diyabet, obezite ve dislipidemi gibi kronik hastalıkların endişe verici artışı dünyayı da alarma geçirdi. Bunun sonucunda da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gibi birçok uluslararası örgüt, toplumların beslenme konusunda bilinçlendirilmesi adına devletleri etkili adımlar atmaya teşvik etmeye başladı.
İşte bu yüzden gıda etiketi okumayı bilmek, sizin bundan faydalanabilmeniz için önemlidir. Bu çok basit bir ilkeye dayanır: en sağlıklı yiyecekleri seçmesine yardım etmek amacıyla tüketiciyi bilgilendirmek.
Gıda Etiketi Nedir?
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) gıda etiketini yiyecek ve içecek paketlerinin üstünde bulunan siyah beyaz kutucuk olarak tanımlar. FDA bu ibarenin pratik bir rehber olarak kullanılabileceğini söylüyor. Burada amaç, uzun vadede sağlığınızı etkileyecek kararları vermenize yardımcı olmak.
Genel anlamda iyi besinler vücudunuza yararlı olduğu için; yüksek tansiyon, osteoporoz, kalp problemleri, tip 2 diyabet ve obezite gibi birçok hastalığı önlemeyi sağlar.
Bu yüzden kendi sağlığınız için, market alışverişi yaparken ürünlerdeki gıda etiketlerini okumaya birkaç saniyenizi ayırmalısınız.
Bu yazımızı da okuyun: Yumurta ve Besleyici Değerleri
Gıda Etiketleri Neden Önemli?
Gıda etiketlerinin başlıca hedefi, markette aldıkları yiyeceklerin beslenme değerleri konusunda tüketicileri bilgilendirmektir.
Gıda etiketi okumak şu avantajları sağlar:
- Tüketiciyi, yiyecek ve içeceklerin içerikleri hakkında basit ve net bir biçimde bilgilendirmek. Böylece tüketiciler ihtiyaçları doğrultusunda beslenme seçimleri yapabilir.
- Gıdaların besin değerlerinin etiket üzerinde açıkça gösterilmesi.
- Belirli içeriklere karşı alerji ya da intoleransı olanlar için gerekli bilgiyi vermek. Bu şekilde herhangi bir komplikasyon ya da reaksiyondan kaçınabilirsiniz.
- Genel toplum çapında sağlam temelleri olan beslenme prensipleri oturtmak.
- Daha iyi üretim uygulamalarını teşvik etmek. Üreticiler ürünlerinin içeriğinde ne olduğunu belirtmeli ve tüketiciler de bu içerik listesini görebilmelidir; böylelikle daha kaliteli içerikleri ayırt edip seçebilirler.
Gıda Etiketi Nasıl Okunur
Gıda etiketini doğru okumayı bilmek önemlidir. Bu bilgi sayesinde sizin için en sağlıklı olan besinleri, doğru kararlar vererek seçebilirsiniz.
1. Porsiyon İbaresini Bulun
FDA, bir paketin kaç kişilik porsiyondan oluştuğu bilgisini gıda etiketinin en üstünde bulabileceğimizi söylüyor. Bu bilgi gıda etiketinin geri kalanını anlamlandırabilmenin püf noktasıdır.
- Kalori, lif ve sodyum gibi besin değeri bilgileri bu porsiyon miktarına göre hesaplanır.
- Buna göre, iki porsiyon yerseniz besin değerlerinin ve kalorisinin iki katını almış olursunuz. Bu tükettiğiniz besine göre iyi ya da zararlı olabilir.
İşte bu sebeple porsiyon miktarını bilmek önemlidir. Günlük tükettiğiniz kalori ve besin değeri miktarını tam olarak bilmenin tek yolu budur.
2. Kalori Değerini Bulun
Kalori ibaresi “enerji değeri”, “enerji içeriği”, “toplam enerji” gibi ibarelerle etiketlenir. Kalori değeri bir porsiyonun verdiği enerji miktarını gösterir.
- Kilokalori (kcal) ve Kilojul (kj) şeklinde listelenir.
Buna ek olarak, FDA günlük alınması gereken değerin 2,000 kalori ortalamasına dayandığını söylüyor. Ancak besin ihtiyacınızın, fiziksel olarak ne kadar aktif olduğunuza göre belirlenmesi gerektiğini de ekliyor.
Yani bu konu hakkında bir uzman danışmanlığı almanızı tavsiye ediyor. Böylece vücudunuzun en iyi şekilde çalışabilmesi için gereken kalori miktarını belirleyebilirsiniz.
3. Günlük Değer Yüzdesini Kullanmayı Öğrenin
FDA bu verinin günlük ihtiyacımız olan besin değerine göre belirlendiğini vurguluyor. Bu yüzdelik değer bir porsiyondan aldığımız besin değerini belirtir. Böylece dengeli beslenmeniz mümkün olur.
Etiketin bu kısmı, besin değeri yüksek yiyecekler seçerek bunları daha sık tüketmenize yardımcı olur. Ayrıca daha az tüketmeniz gereken besinleri de ayırt edebilirsiniz.
Günlük olarak almanız gereken bazı besin değerleri şu şekildedir: kalsiyum, lif, A ve C vitaminine ek olarak tercihen potasyum.
Diğer yandan; doymuş ve trans yağ, kolesterol ve sodyum tüketimini azaltmanız da önerilir. Ancak her bünyenin ihtiyaçlarının farklı olduğunu da unutmayın. Beslenme uzmanları, hangi çeşit besinleri ve ne kadar tüketmeniz gerektiğini planlayarak ihtiyacınız olan beslenme düzenini belirlemeye yardımcı olacaktır.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Crowe W, Elliott CT, Green BD. A Review of the In Vivo Evidence Investigating the Role of Nitrite Exposure from Processed Meat Consumption in the Development of Colorectal Cancer. Nutrients. 2019 Nov 5;11(11):2673. doi: 10.3390/nu11112673. PMID: 31694233; PMCID: PMC6893523.
- Ortega FB, Lavie CJ, Blair SN. Obesity and Cardiovascular Disease. Circ Res. 2016 May 27;118(11):1752-70. doi: 10.1161/CIRCRESAHA.115.306883. PMID: 27230640.
- Filippini T, Violi F, D’Amico R, Vinceti M. The effect of potassium supplementation on blood pressure in hypertensive subjects: A systematic review and meta-analysis. Int J Cardiol. 2017 Mar 1;230:127-135. doi: 10.1016/j.ijcard.2016.12.048. Epub 2016 Dec 21. PMID: 28024910.
