Obezite ve Endokrin Bezleri Arasındaki İlişki
Obezite endokrin bezlerindeki ciddi bozukluklar ile ilişkilendirilen bir hastalıktır. Etki mekanizması ve klinik önemleri açık olmasa da bu bozuklukların en çok bilinenleri hiperinsülinemi ve insülin direncidir.
Obezite vücuttaki aşırı yağlanmadır. Klinik açıdan yönetilmesi karmaşıktır ve genellikle kötü sonuçlar verir. Bu arada, abdominal obezite ya da merkezi obezite viseral yağ miktarlarını yansıtır ve insülin direnci ve kardiyovasküler olaylar ile direkt olarak ilişkilidir.
Obezite de aşırı kilo da bir dizi endokrin bozukluğu ve metabolik bozukluğu içerir. Çoğu değişikliğin obezitenin yanında ikincil olduğu düşünülmektedir, zira bu değişiklikler aşırı beslenme ile tetiklenip kilo kaybı ile tersine çevrilebilir.
Endokrin Bezleri Nedir?
Endokrin sisteminin ana bezleri hipotalamus, hipofiz, tiroit bezi, paratiroit bezleri, pankreas, adrenal bezler ve gonadlardır (erkeklerde testisler, kadınlarda yumurtalıklar).
Bu endokrin bezleri gerekli durumlarda hormon adı verilen kimyasallar salgılar. Bu maddeler aşağıdakiler gibi birçok hücresel aktiviteyi düzenler:
- Büyüme
- Metabolizma
- Gelişme
- Cinsel işlevler
Obezite ve Endokrin Pankreas
Obezitenin endokrinolojik değişim özelliği kendisini insülin salgısındaki bir artış olarak gösterir. Obez kişilerin endokrin seviyeleri daha yüksektir. Spesifik olarak, 24 saatlik bazal ve entegre insülin obez bireylerde zayıf insanlarda olduğundan üç ya da dört kat daha fazladır.
Obezite de, tip 2 şekerli diyabet de insülin direnci ile ilişkilendirilir. Ancak, insülin direnci olan çoğu obez birey hiperglisemi geliştirmez.
Kısaca, hiperinsülinemi obezitede yaygındır. İnsülin direnci büyük bir kilo alımı olduğunda ortaya çıkan bir karakteristiktir.
Bu yazımızı da okumalısınız: Obezite ile Nasıl Mücadele Edilir?
Obezite ve Hipofiz
Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere hipofiz bezi vücudun ana endokrin bezlerinden bir tanesidir. Obezite söz konusu olduğunda bu bezin işleyişindeki en açık bozukluk büyüme hormonu ile ilgilidir.
Bu hormonun salgılanması ana olarak somatokrinin ile somatostatin arasındaki etkileşime bağlıdır. Obezite durumunda büyüme hormonu salgılanmasında bir azalma vardır.
Hem çocuklar hem de yetişkinlerde vücut kitle endeksi daha yüksek olduğunda farklı salgı uyaranlarının büyüme hormonuna tepkisinde bir azalma görülür. Her vücut kitle indeksi birimi için, herhangi bir yaşta, büyüme hormonu salgısı %6’ya kadar azalabilir.
Obezite ve Gonadlar
Öncelikle kadın gonadları, yani yumurtalıklar, ve erkek gonadları, yani testisler arasında bir ayrım yapmalıyız.
Obezite ve endokrin bezleri arasındaki ilişkiye gelince, bu hastalık kadınlarda prediyabet, diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi metabolik anormalliklerden önce gelen bir dizi durum olarak kendini gösterir. Bu durumlar şunları içerir:
- Erken menarş (ilk regl)
- İnfertilite (kısırlık)
- Polikistik over sendromu
Diğer yandan, kadınların doğurganlık çağının sonunda yumurtalıkların fonksiyonunun kesilmesi de obezitenin gelişimi ile ilişkilidir. Bunun nedeni menopozun birçok diğer olumsuz metabolik sonuç ile de ilişkili olsan karın bölgesinden kilo alımını hızlandırmasıdır.
Erkekler için ise obezite testosteron düzeylerindeki bir azalma ile ilişkilidir. İlgili patojenik faktörler seks hormonu bağlayıcıları olan globulinlerin bağlanma kapasitelerinin azalması, LH pulslarının ya da “lüteinizan” hormınunun sıklığının azalması ve hiperöstrojenizmdir.
Erkeklerde LH testosteron salgılanmasını düzenleyen hormondur. Bu testis hücrelerini etkileyerek testosteron üretimini uyarır.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Hormonlar Kilonuzu Nasıl Etkiler?
Obezite ve Adrenal Bez
Obezite, merkezi yağ dağılımı ve hiperkortizolemi arasındaki ilişki göz önüne alındığında birçok çalışma genel popülasyondaki obezite gelişiminde kortizolün önemli bir rolü olup olmadığını belirlemeye çalışmıştır.
Karın yağ dağılımı olan obez kadınlar bu problemi yaşamayan kadınlara kıyasla önemli ölçüde yüksek olan üriner serbest kortizol seviyelerine sahiptir. Bundan dolayı bu sonuçlar bu kadınların hipotalamik-hipofiz-adrenal eksende (HPA ekseni) bir hiperaktiviteye sahip olduğunu göstermektedir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Centre, W. media. (2015). Obesidad y Sobrepeso. WHO Web. https://doi.org/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/es/
- Bastidas Gloria. (2016). ¿ Que es el Sistema Endocrino?
- Marcano, Y., Torcat, J., Ayala, L., Verdi, B., Lairet, C., Maldonado, M., & de Vegas, J. (2006). Funciones endócrinas del tejido adiposo. Revisión. Rev. Venez. Endocrinol. Metab.
