Pulmoner Veba Nedir?

Pulmoner veba, çoğunlukla hastalık taşıyan pirelerin istilasına uğramış farelerden yayılır. Bu hayvanlarla herhangi bir temasa geçmekten kaçınmalısınız, ölü ya da canlı olması fark etmez.

Pulmoner veba genel “veba” grubuna ait hastalık çeşitlerinden biridir. Tarih boyunca çeşitli salgınlara sebep olmuş, yüksek oranda ölümlerle sonuçlanmış ciddi bir hastalıktır. Neyse ki günümüzde tamamen tedavi etmek mümkündür.

Özellikle pulmoner veba ciddi bir veba çeşididir. Eğer hasta tedavi edilmezse bazı vakalarda %100’e çıkan bir ölüm oranı söz konusudur. Ayrıca son derece bulaşıcı olduğu için bir salgını tetikleme potansiyeli çok yüksektir. 

Veba

Veba, hayvanları ve daha nadir olarak insanları etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır; genelde kemirgenlerin üstünde bulunan pirelerin taşıdığı Yersinia pestis adındaki bir bakteri sebep olur.

Şu anda dünyada halen salgınların olduğu bölgeler var. Bu hastalığın hayvanlar ve insanlar arasında yayılmasının başlıca sebebi hastalıklı pirelerin ısırmasına maruz kalmaktır. İnsanlar ve hayvanlar da direkt ya da dolaylı yoldan temasla bulaştırır.

Veba üç temel türe ayrılır:

• Hıyarcıklı veba. Bu en yaygın olanıdır. Bakterinin, pire ısırığı ya da deride bir kesik veya sıyrık ile vücuda geçtiği veba türüdür. Lenf sistemini etkiler.
• Septisemik veba. Hıyarcıklı veba tedavi edilmez ve bakteri kan dolaşımında birikirse septik şoka yol açar. Bu şekilde septisemik vebaya dönüşür.
• Pulmoner ya da pnömonik veba. Bu da bakterinin akciğerde konaklamasıyla gerçekleşir. Vebanın en tehlikelisidir. Kısa zamanda tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilir.

Pulmoner Veba veya Pnömonik Veba

Pulmoner veba en tehlikeli veba türü olsa da en az rastlanan türdür. Ölüm olasılığını düşürmek adına kişinin ilk 24 saat içinde tedavi olması gerekir. 

Pulmoner veba üç yoldan yayılır. İlk olarak kişiden kişiye en sık solunan havadan geçer. Bu da kişi, hastalıklı kişinin verdiği havayı soluduğunda gerçekleşir.

Buna ek olarak, bir kişi hastalıklı kişinin solunum sisteminde oluşan ufak damlalara asılı şekilde duran bakteriyi nefes yoluyla alabilir. Bu şekilde bulaşması, ancak hasta kişi ya da hayvanla devamlı bir temas ve yakınlık halinin sürdürülmesiyle gerçekleşir. 

Pulmoner veba, aynı zamanda hıyarcıklı veba ya da septisemik vebadan muzdarip kişilerde de kişinin tedavi olmaması durumunda ortaya çıkar. Bu durumda bakteri vücutta başka yerlere yayılarak akciğere taşınır.

Semptomlar

Bu hastalığın kuluçka dönemi 1 ila 7 gün arasında sürer. Sonrasında hastalık bulaşan kişi, akut hummalı hastalıkla aynı olan ilk semptomlarını yaşamaya başlar.

Baş ağrısı, ani ateşlenme, üşüme, güçsüzlük, mide bulantısı, kusma ve ağrı gibi genel semptomları vardır. Kişinin, semptomların ilk baş göstermesinden sonrasını izleyen 24 saat içinde mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Bu semptomların pulmoner vebadan kaynaklandığı ancak laboratuvar testi ile anlaşılır. Bu testi yapmanın en iyi yolu tükürük örneği alarak Y.pestis bakterisi olup olmadığına bakmaktır. Serokonversiyon yoluyla da doğrulama yapılır.

İlginç Veriler

Septisemik veba ile pulmoner veba yüksek ölüm oranına sahiptir. Hatta zamanında yapılan tedavi bile ölüm oranını sadece %50’ye düşürebilir. Bu sebeple hastalığın denetimi ve önlenmesi çok önemlidir.

Bu hastalıktan korunmanın en iyi yolu fare popülasyonunu kontrol altında tutmaktır. Bu hayvanlarla ölü ya da canlı olması fark etmeksizin temas etmemeye çalışın. Hastalıklı bir kişi ise bulaştırma riskine karşı tecrit altına alınmalıdır.

Dünya Sağlık Örgütü bu hastalıktan korunmak için aşı olmayı önermiyor. Bu aşının etkili olup olmadığı konusunda geçerli bir kanıt bulunmamaktadır. Bu hastalığın yayılması konusunda en ufak bir şüpheniz olduğu an hemen yetkililere haber vermelisiniz.