Çölyak Diyeti: Bilmeniz Gerekenler

Çölyak hastalığının prevalansı %1'dir ve kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. En temel ve zorunlu tedavi, glütensiz bir beslenme şeklinin uygulanmasından oluşur. Çölyak hastalığı hakkında bilmeniz gerekenleri bu yazımızda  keşfedin.

Yazan ve doğrulayan eczacı Sergio Alonso Castrillejo.

Son Güncelleme: 07 Temmuz, 2020

Günümüzde çölyak diyeti görülen en popüler diyetlerden biridir. Ne yazık ki, bunun nedeni çölyak hastalığı konusunda daha büyük bir farkındalık oluşmuş olması değil, ancak tüm insanlar için uygun ve hatta diğer diyetlerden daha sağlıklı olduğu inancıdır.

Çölyak hastaları arpa, buğday veya çavdarda bulunan glütene karşı bağışıklık intoleransından muzdariptir. Bahsedilen intolerans, glüten tüketiminden sonra ince bağırsağın mukozasının iltihaplanmasına neden olur. Bazı durumlarda hastalar, genetik geçmişlerine bağlı olarak yulaflara karşı da duyarlı olabilirler.

Bu durumun tedavisi, glüten içeriğini beslenme şeklinden kalıcı olarak çıkarmaktan oluşur, çünkü glüten tüketmek ishale, dışkının yağlı olmasına ve karın ağrısına neden olabilir. Glüteni beslenmenizden çıkarmak için, aşağıda açıklayacağımız bir dizi yönergeyi takip etmek önemlidir.

Çölyak diyetinde tüketilebilecek yiyecekler

Gluten içeren gıdalar

Gluten, buğday, arpa, çavdar, yulaf ve türevlerinde bulunan bir proteindir. Bu nedenle, bu tahılları içeren tüm yiyecekler çölyak diyetinden çıkarılmalıdır. En sık tüketilenler şunlardır:

• Ekmek ve buğday unu, arpa, çavdar, yulaf veya tritikale (buğday ve çavdar karışımı yiyecekler)
• Makarna – erişte, makarna, spagetti, buğday kullanılarak hazırlanan lazanya tabakaları
• Un içeren işlenmiş gıdalar – hazır patates püresi, hazır soslar, hazır çorbalar vb.
• Buğday içeren hamur işleri
• Tahıllardan hazırlanan fermente içecekler – bira, lager vb.

Glüten içermesi muhtemel gıdalar

Bu gıdalar doğal hallerinde glüten içermez, ancak ultra işlendikleri için, yalnızca üreticinin bu proteinin etikette bulunmadığını garanti etmesi durumunda izin verilir.

• Kuru fasulye
• Kızarmış veya kavrulmuş fındık
• Nuga ve badem ezmesi
• Hazır soslar, baharatlar, soslar
• Konserve et veya balık
• Ultra işlenmiş peynir – eritilmiş, hafif, porsiyonlanmış vb.
• Sütlü tatlılar. Krem karamel, muhallebi, aromalı yoğurt vb.
• Dondurmalar

Glütensiz gıdalar

• Süt ve süt ürünleri – doğal yoğurtlar, tereyağı, krema, doğal peynirler, vb.
• Ayrıca taze ve dondurulmuş balık ve deniz ürünleri (kaplamasız)
• Taze ve dondurulmuş etler (kaplamasız). Jambon, tavuk göğsü, hindi göğsü vb.
• Aynı şekilde baklagiller ve türevleri. Mercimek, nohut, fasulye, soya fasulyesi vb.
• Kahve, poşet çay, şekerli içecekler
• Yağ, tuz, şarap sirkesi, baharatlar
• Doğal fındık
• Meyve ve sebzeler
• Pirinç ve mısır
• Ve son olarak yumurta.

Genel öneriler

• Etiketlenmemiş yiyecekleri satın almayın. Üreticiler gıda ürünlerinde alerjenlerin varlığını belirtmekle yükümlüdür.
• Bar ve restoranlarda sipariş vermeden önce, yemek istediğiniz yemekleri nasıl hazırladıklarını sorun. Aynı şekilde, söz konusu bilgiler sağlanmazsa sipariş vermeyin.
• İyi bir çölyak diyeti uygulamak için ultra işlenmiş gıda tüketiminizi azaltmanız gerekir.
• Bazı ilaçlar glüten içerebilir. Bu nedenle, herhangi bir tedaviye başlamadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışmanız önemlidir. Ayrıca, ilgili paket broşürünü ve etiketini okuyun.
• Özellikle yeni teşhis edilen hastalar için çölyak hastalığı organizasyonlarından bilgi istemek çok yararlı olabilir.
• Etiketi kontrol edin ve aşağıdaki bileşenleri içeren yiyecekleri tüketmekten kaçının: bitkisel protein, malt, malt şurubu, nişastalar, irmik, lif, aroma, maya vb.

Çölyak diyeti için öneriler

Çölyak diyetini doğru bir şekilde takip etmek için, gıdaları nasıl kullandığınızdan nasıl pişirdiğinize kadar bir dizi öneriyi takip etmek önemlidir. Yanlış gıda kullanımının kontaminasyona neden olabileceğini ve sindirim rahatsızlığını tetikleyebileceğini unutmamalısınız.

• Aynı anda glütensiz ve glütenli yemekler pişirirken farklı mutfak eşyaları kullanın.
• Glüten içermeyen gıdaları, glüten veya un bazlı hamur içeren ürünlerin kızartıldığı yağlarda kızartmamalısınız.
• Ayrıca, sadece bir aile üyesinin çölyak hastalığından muzdarip olduğu durumlarda, yemeklerin tüm aile için glütensiz hazırlanması öneriliyor. Bu şekilde pişirme sırasında çapraz kontaminasyondan kaçınacaksınız.

Doktorunuzun size verdiği her tavsiyeye uymak ve onun onayı olmadan herhangi bir önlem almaktan kaçınmak çok önemlidir.

Öte yandan, çölyak teşhisiniz yoksa ancak çölyak diyeti uygulamak istiyorsanız, uzmanlara göre, toleransınız iyiyse ve sindirebiliyorsanız glütensiz gıdalardan kaçınmanın yararlı olmadığını bilmelisiniz. Eğer çölyak şüpheniz varsa, gerekli testleri almak için doktorunuzu ziyaret etmenizi öneririz.