Dikkat! Zika Virüsü Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Şey

Hamile kadınlar Zika virüsünün en riskli grubunu oluştururlar çünkü bu virüs doğum kusurlarına, mikrosefaliye yol açabilir. Bu yüzden dünya çapında doktorların bu virüsü kontrol etmesi çok önemlidir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) önemli bir uyarıda bulunmuştur: Zika virüsü, Aedes aegypti sivrsineği tarafından taşınır ve bu zamana kadar doğrulanmış verilere göre Amerika kıtasında en az 15 ülkeye ulaşmıştır.

Bugün için en çok tedirgin edici olan şey ise, birçok toplumsal sağlık kuruluşuna göre bu virüsün etkilerine tam olarak karşı gelebilecek spesifik bir tedavi olmamasıdır. Fakat etkili ve yeterli korunma yöntemleriyle ve bir tık uzağınızda olan birçok bilgi ile, neyse ki daha fazla insan bu virüse karşı kendini düzgünce koruyabilir.

Çoğu doktora göre, Zika genellikle ciltte kızarıklığa ve yüksek ateşe sebep olur. Sadece bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar bu virüs yüzünden ölme tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Son zamanlarda olan problem ise daha rahatsız edicidir: Zika virüsü anne karnında bebeği etkileyebilir ve ciddi doğum kusurlarına sebep olabilir. Bugünkü yazımızda bu konu ile ilgili ihtiyaç duyabileceğiniz bilgileri paylaşacağız.

Zika virüsü nedir?

Zika virüsü dang hummasına ve sarıhummaya çok benzer. Uganda’da Zika olarak bilinen bir bölgeden kökenini alır, bu yüzden de daha önce bilinmeyen ve aynı zamanda maymunları da etkileyen bu virüs keşfedildiğinde Zika adını almıştır.

1947’de keşfedilmiştir fakat 2007’ye kadar bu virüs insanlarda “sıçramaya geçmemiştir”, ardından Pasifik Okyanusu’ndaki Mikronezya’daki adalardan birinde 8000 kadar insan bu virüsten etkilenmiştir. O zaman, en yaygın semptomlar, çok ciddi döküntüler, eklem ağrısı ve yorgunluktur.

Fakat 2007 salgını Afrika’dan Mikronezya’ya ulaşan bir bulaşmadan dolayı olduğu için, virüste değişiklikler olmaya başlamıştır ve 2015’te Amerika kıtasında daha endişe verici etkileri gözlemlenmeye başlamıştır. Bu etkilere yeni doğan bebeklerde mikrosefali oluşması da dahildir.

Bugünkü Zika virüsü daha farklı

• Guyana’daki Pasteur Enstitüsü Zika virüsü üzerine bir çok çalışma yapmaktadır, şu anda Amerika kıtasında daha çok yayılan patojen üzerine analizler yapmaktadırlar.
• Her sene milyonlarca insanı etkiliyor olmasına rağmen, Zika virüsü çok nadir durumlarda ölüme yol açar: solunum, enfeksiyon, ciddi kalp hastalıkları olanlarda veya ciddi yorgunluk yaşayan kişilerde.
• Bizi alarma geçiren durum ise bu yazının en başında bahsettiğimiz şey – şu andaki Zika virüsünün durumu fetüsü etkileyebiliyor ve hatta mikrosefaliye yol açabiliyor.
• Hastalıkların Önlenmesi İçin Avrupa Merkezine (European Center for Disease Prevention) göre, 2010 ve 2014 arasında Brezilya’da 150 ve 200 arasında mikrosefali keşfedilmiştir. İstatistikler 2015’te de 3895 mikrosefali gördüğümüzü gösteriyor ki bu sayılar da yeterince alarm verici bir durumda.
• Zika virüsünün günümüzdeki durumu Asya jenotipinden geliyor ve bunun artık ilk olarak görüldüğü yer Zika, Uganda’daki virüsle bir alakası kalmadı.

Amerika kıtasını etkileyen bu virüsün tarihi açıkça haritalandı. Bu da bir tedavi ve aşı umudunu doğuruyor.

Zika virüsü nasıl bulaşır?

Eğer Aedes aegypti sivrisineği tarafından ısırıldıysanız büyük bir ihtimalle Zika virüsü ile karşı karşıya kalacaksınız. Sinek kovucu uygulamak veya evinizde suyun yanında bulunmamaya çalışmak yeterli değildir. Güncel virüsün şu şekilde taşınabildiğini de aklınızda tutun:

• Cinsel temas (virüs spermde çok uzun süre kalabiliyor)
• Kan dolaşımı yoluyla anneden bebeğe geçen perinatal enfeksiyon, fakat şunu da belirtmeliyiz ki bu virüs anne sütü yoluyla bebeğe geçemiyor.

Zika virüsünün semptomları

Enfekte bir sivrisinek tarafından ısırıldıktan sonra ilk semptomlar ile karşı karşıya kalmanız 2-7 gün arası olur. Fakat 4 insandan sadece 1’inin bu hastalığa yakalandığını da unutmayın.

En temel semptomlar şunlardır:

• Kaşıntı ve deride kızarıklık

Zika virüsünü alerjiden veya başka bir cilt reaksiyonundan ayırt etmenin en kolay yolu, şiddetli kas ağrısı ve yorgunluktur. Nörolojikal veya otoimmun sorunları çok nadir görülür fakat geçmiş aylarda Brezilya’da yaşanmıştır.

Zika virüsü ve hamile kadınlar

Görebileceğiniz gibi, yeni doğan bebeklerdeki sorunlar ve mikrosefalideki artış Zika virüsü ile ilgili endişenin artmasına neden olmaktadır. Virüsten kaynaklanan yüksek riskte bulunanlar, hamile olan veya hamile kalmaya çalışan kadınları, virüsün görüldüğü bölgelerdeki ve ülkelerdeki kişileri de kapsamaktadır.

Bu ülkeler şunlardır: Meksika, Guatemala, El Salvador, Honduras, Haiti, Puerto Rico, Saint Martin Adası, Guadeloupe, Martinique, Barbados, Panama, Ekvator, Kolombiya, Venezuela, Guyana, Surinam, Fransız Guiana, Brezilya, Bolivya ve Paraguay.

Brezilya’nın epidemolojik bülteni bir çok durumu kaydetmiştir ve bu virüsün bu sene 46 bebeğin ölümü ile ilgisini araştırmaktadır. Buna ek olarak, ocak ayının başında Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk yeni doğan bir bebeğin bu sebepten ölümü kaydedilmiştir, yani problem büyümeye devam etmektedir.

Hamileyim, ne yapabilirim?

Amerika kıtasının dışından gelen öneriler çok net ve açık: eğer hamile iseniz üstte bahsettiğimiz ülkelere seyahat etmeyin. Peki ya bu ülkelerde hamile olan kadınlar? Doktorlar bu kadınlara aşağıdaki önlemleri almalarını önermektedir:

• Sivrisinek tarafından ısırılmayı önlemek için uzun paçalı pantolonlar giyin.
• Böcek ve sinek kovucu kullanın.
• Evinizde durgun suların, saksı bitkilerinin olduğu yerlerden uzak durun ve nemin oluştuğu, sivrisineklerin yoğunlaşabileceği yerleri kontrol edin. Cibinlik ile uyuyun.
• WHO bütün hamile veya hamile kalmaya çalışan kadınlara düzenli kontrole gitmelerini ve her zaman bu durumla ilgili güncel bilgi sahibi olmalarını öneriyor.

Zika virüsünün doğum kusurlarına yol açmasının sebepleri

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, Brezilya Zika virüsünden kaynaklanan, bebeklerde mikrosefali de dahil olmak üzere, bunun gibi ciddi problemlerle karşı karşıya kalmıştır. Hastalığın sebeplerini ve olası tedavileri bulabilmek için birçok çalışma yürütülmektedir.

• Mikrosefalinin riski ve diğer doğum kusurları, hamileliğin ilk 3 ayında maruz kalınan Zika virüsünden kaynaklanan enfeksiyon ile ilişkilendirilmektedir.
• Mikrosefali çok nadir bir durumdur, genetik de olabilir veya çevresel faktörlerden (toksik veya bulaşıcı) de kaynaklanabilir.
• Bu kusura sahip olan çocuklar normale göre daha küçük bir kafaya sahiptirler, bu da gelişimi engeller. Krizlere maruz kalabilirler, yemekte zorluk yaşayabilirler ve hatta yaşamlarının ilk günlerinde ölme riskleri de vardır.
• Günümüzde mikrosefali için spesifik bir tedavi yoktur.

Hamileyim: bebeğimde mikrosefali olup olmadığını nasıl bileceğim?

Mikrosefali bebek anne karnındayken doğum öncesi ultrason ile teşhis edilebilir. Fakat bunu tam olarak anlamak için, ilk üç aylık dönemi geçirmelisiniz, ve hatta sonuçlar her zaman kesin olarak güvenilir de olmayabilir.

Esas teşhis genellikle bebek doğduktan sonra konulur. Mikrosefalinin şiddetinin seviyesi çeşitlilik gösterir ve bazı çocuklar yeterli destekle, normal yaşama yakın bir hayat sürebilirler. Yine de, mikrosefali genellikle öğrenme engeli ile de ilişkilendirilir.

Sonuçlar

Zika virüsü ve yol açtığı sorunlar Latin Amerika çevresinde 18 ülkeyi ve bölgeyi etkilemektedir, bu sayı 20’ye kadar da çıkabilir. Zika virüsü ile ilgili son haberler bu virüsün Jamaika ve Karayiplere de yaklaşmaya başladığını söylemektedir.

Sağlık kurumları kadınların hamileliği salgın süresince olabildiğince ertelemelerini öneriyor ve kendilerini sivrisineklerden korumalarını söylüyor.

Eğer Zika virüsünün semptomlarını yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız, doktorunuza görünmeniz çok önemlidir ve bütün önerileri uygulamaktan da çekinmemelisiniz. Günümüzde, virüsün nerede olduğu, esas nereden geldiği, nasıl yayıldığı ile ilgili araştırmalar yapılıyor ve bu araştırmalar yakında bir aşı bulunacağının umudunu taşıyor.

Daha fazla bilgi ile, davranışsal değişikliklerle ve sağlık profesyonelleri ve araştırmacılarla beraber, Zika salgını ile daha fazla başa çıkabilecek bir hale geleceğiz.