Gıda Alerjisi, İntoleransı, İsteksizliği ve Zehirlenmesi: Farklılıklarını Öğrenin

Bu semptomlar arasında bazı benzerlikler olsa da, hepsinin oluşma sebebi aynı değildir. Bu nedenle, sorunun etkin bir şekilde çözülebilmesi için temel sebebinin belirlenmesi gerekmektedir.

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Saúl Sánchez Arias.

Son Güncelleme: 25 Ağustos, 2022

Alerji, gıda intoleransı, isteksizlik, gıda zehirlenmesi… Bu 4 durum arasındaki farkları biliyor musunuz? Her ne kadar benzer semptom gösterseler de, hepsinin oluşma nedeni farklıdır. Bu yazımızda size semptomları tanımanıza ve semptomları tetikleyebilecek nedenleri anlamanıza yardımcı olacak bilgiler vereceğiz.

Bazı insanlar 3 kavramın aynı anlama geldiğini düşünse de kökenleri ve bu hastalıklara eşlik eden fonksiyonel değişiklikler birbirinden tamamen farklıdır. Her biri hakkında bilgi sahibi olmak beslenme ve sağlık sorunları yaşamamak için önemlidir.

Gıda alerjisi, intoleransı, isteksizliği ve zehirlenmesi arasındaki farklar

1. Alerji

İmmün sistemi tarafından antijeni tanınarak zararlı olmayan bir şeye karşı alerjik tepkiye sebep olur. Bu tepkiyi, aşağıdaki semptomlarla ilişkilendirilen vücudun yanlış alarma verdiği yanıt olarak düşünebiliriz:

• Karıncalanma veya kaşıntı
• Ödem
• Ürtiker (Kurdeşen)
• Dilde ve boğazda şişme
• Karın ağrısı
• İshal veya bulantı
• Kusma ve baş dönmesi

Alerjiler, hafif belirtilerden anafilaktik (alerjik) şoka kadar farklı aşamalar gösterebilir. İkinci olarak ölümcül bir sonuç doğurabilir ve ilaç enjeksiyonları ile müdahale etmek gerekebilir.

Alerjinin nedeni genellikle kabuklu deniz ürünleri, fındık, balık, yumurta, süt veya buğdayda bulunan bazı protein içeren maddeler olabilir. Bu proteinlerin küçük bir miktarının alınması, IgE (Immünoglobülin E) antikoruyla şok sürecini başlatabilir.

Solunum yollarında baskı, kan basıncında düşüş, hızlı nabız atışı veya baş dönmesi ve bilinç kaybı hissederseniz doktorunuza başvurmanız son derece önemlidir.

2. İntolerans

Yiyecek intoleransı, belirli yiyeceklerin tüketilmesi nedeniyle vücudun verdiği negatif bir reaksiyondur. Hospital Nutrition‘da yayınlanan bir araştırmaya göre, vücutta sindirimi olumsuz etkileyen yiyeceklerin tüketilmesi, metabolizma veya gıdanın bir araya geldiğinde organizmada gıda kaynaklı bir tepkimeye neden olur.

Kalıtsal ise birincil, oluşum sebebi genetik değilse ikincil veya belirli bir süre içinde ise geri dönüşümsel olabilir, kalıtsal ve doğumdan itibaren hala devam ediyorsa doğuştan olabilir.

Gıda intoleransına neden olma olasılığı en yüksek olan bileşikler arasında laktoz ve glüten bulunur, ancak diğer gıdalar da intoleransa neden olabilir. Genel olarak, gıda intoleransı belirtileri şu durumlarda ortaya çıkar:

• Gastrointestinal bozukluklar
• Dermatolojik şikayetler
• Nörolojik sorunlar
• Kilo alımı
• Eklem problemleri veya romatizmal rahatsızlıklar

Alerjiye ilişkin dikkate değer en büyük farklılık, bağışıklık sistemine bağlı olmayan intolerans ve semptomlarının daha az akut olmasıdır.

Son yıllarda bireysel olarak yapılan araştırmalar, belirli gıdalara karşı intolerans varlığının bir kan testiyle tespit edilebileceğini ortaya koymuştur. Ancak bu sonuçlar bilimsel bir veri niteliğini taşımamaktadır.

3. Tiksinme

Hayat adımımızı attığımız ilk 3 yıl içinde en sık görülen yeme bozukluklarından biridir. Organoleptik (duyu organlarını uyaran) özelliklerinden dolayı bazı yiyeceklerin ısrarla reddedilmesidir. Belirtileri arasında yüzdeki tiksinme ifadesi, istifra etme ve yemeğin atılması yer alır.

Genellikle duyu organlarının işlev bozukluğunun bir parçası olan bir durumdur. Bu nedenle başka duyu organları yoluyla algılanan problemlerle birlikte görülür. Genel olarak yeni besinlerin tanıtıldığı çocuğun sürekli olarak yiyeceği reddetmesiyle tespit edilebilir.

Tiksinme problemi yaşayan çocuğumuzun sevdiği yemeği sorunsuz yediğinizi görürüz. Buna rağmen çocuğumuz besin takviyesi olmadan beslendiğinde, beslenmesi yetersiz kalır. Beslenme yetersizliği çocuğumuzun büyümesine etki etmez. Yiyecek alerjileri veya travmatik deneyimlerle ilişkilendirmek doğru değildir.

4. Gıda Zehirlenmesi

Bu reaksiyon yukarıda gösterilen 4 farklı durumun sonuncusudur. Bakteri, virüs, parazit üreten veya toksinleri içeren bir yiyeceğin veya sıvının tüketilmesi sonucu vücudun gösterdiği reaksiyondur. Aşağıda sıralan risk faktörleri tarafından tetiklenebilir:

• Elleri düzgün yıkamamak.
• Temiz mutfak gereçleri kullanmamak.
• Gıdaları yanlış koşullarda saklama.
• Bir kuyudan veya bulaş riski bulunan sudan tüketme.

Semptomları; mide bulantısı, kusma, ishal, kas ağrısı veya krampları ve ateşi içerir. Bu belirtiler, bulaş olmuş gıdayı tükettikten saatler sonra başlayıp haftalar sonrasına kadar devam edebilir.

Sık sık kusma atakları veya dışkıda kan varsa veya ishal 3 günden fazla sürüyorsa doktora başvurmak gerekir. Ayrıca yüksek ateş ortaya çıkarsa veya dehidratasyon (vücut aşırı sıvı kaybettiyse), kaslarda karıncalanma belirtileri varsa da dikkat edilmelidir.

Anaerobe’de yayınlanan bir araştırmaya göre en sık görülen gıda zehirlenmeleri, Clostridium Botulinum, E.Coli (Koli Basili) ve Salmonella bakterileri tarafından üretilenlerdir. Bu mikroorganizmaların türlerinin çoğu et ve yumurtalarda veya yanlış sıcaklıkta muhafaza edilen açık konservelerde bulunur.

Yukarıda açıklanan sebeplerden ötürü, uygun gıda hijyeninin sağlanması ve gıdaların uygun şekilde muhafaza edilmesi çok önemlidir. Bunun için her bir gıda türüne göre ne tür saklama ve paketleme yapılması gerektiğini öğrenmek gerekir.

Sonuç

Artık bu 4 durum arasındaki farkları biliyorsunuz. Semptomları benzerlik gösterse de, sorunun kaynağının belirlenmesi, etkili bir çözüme yönteminin bulunması açısından önemlidir. Çözüm yönteminin bulunması orta ve uzun vadede başka komplikasyonların yaşanmasının önüne geçer.