Glisemik İndeks Nasıl Hesaplanır?

Glisemik indeks diyabet hastalığında kullanılır, ancak aynı zamanda hipoglisemisi olan insanlar için de önemlidir. Glisemik indeks nelerden oluşur? Nasıl hesaplanır? Bu yazıda bunlardan bahsedeceğiz. 

Glisemik indeks, özellikle diyabet için son yıllarda önem kazanan bir parametredir. Bu parametre, bir yiyeceğin kan şekeri seviyesini yükseltme becerisini ölçer. Kan şekeri kandaki glukoz miktarıdır. Yiyeceklerdeki karbonhidratın sindirilmesinden sonra ortaya çıkar.

Glisemik indeks, yaklaşık 30 yıl önce yiyecekleri kandaki glukoz seviyesini yükseltme hızlarına göre sınıflandırmak üzere yaratılmıştır. Ancak faydası diyabetle sınırlı değildir. Bu yazıda glisemik indeksle ilgili bilmeniz gereken her şeyden bahsedeceğiz.

Glisemik indeks nedir?

Glisemik indeksin ne olduğunu düzgün bir şekilde anlamak için öncelikle biraz diyabetten bahsetmek önemlidir. Diyabet kandaki glukoz seviyesini etkileyen bir hastalıktır. Vücudun yeterince insülin üretmediği veya var olan insülini düzgün bir şekilde kullanmadığı için ortaya çıkar. İnsülin, glukozun hücrelere girmesine izin verir.

Bu durum ortaya çıktığında, kandaki aşırı glukoz zamanla kapsamlı bir hasara yol açabilir. Pek çok çalışmada, diyabetle, diğer hastalıkların yanında, kalp, göz ve böbrek hastalıklarının bağlantılı olduğu ifade edilir.

Glisemik indeks, insanların farklı yiyecekler yedikten sonraki kan şekeri seviyelerini ölçmelerine izin verdiği için, bu sorun sebebiyle ortaya çıkmıştır. Böylece, insanlar için sağlık durumlarına en uygun yiyecekleri seçmek mümkün hale gelmiştir.

Örneğin diyabeti olan bir kişinin glisemik indeksi daha düşük olan yiyecekler tercih etmesi gerekir. Ancak bir kişinin hipoglisemisi varsa (düşük kan şekeri en önemli özelliği olan hayati tehlike yaratan bir hastalık), bu kişi glisemik indeksi daha yüksek olan yiyeceklere ihtiyaç duyacaktır.

Glisemik indeks nasıl hesaplanır?

Kısacası, bu indeksin, belli bir yiyeceği yedikten sonra kandaki glukozun nasıl değişkenlik gösterdiğini ifade eden sayısal bir belirteç olduğunu söyleyebiliriz. Bugünlerde çeşitli hesaplayıcılar yiyeceklerin glisemik indeksini öğrenmenizi sağlıyor.

Karbonhidratların glukoz olarak kana geçme oranını belirlemek için kullanılıyor. 0 ile 110 arasında değişen bir skala kullanılarak ölçüm yapılıyor. Yani;

• 0 ile 55 arası düşük indeks,
• 56 ile 69 arası ortalama değer.
• 70 ile 110 arası ise yüksek glisemik indeks.

Böylece, bu değer ne kadar yüksekse, kandaki glukoz seviyesini o kadar hızlı artıracağını söyleyebiliriz. Diyabet hastaları bu tür glukoz artışlarından kaçınmaya çalışmalılar. Bu nedenle, öğünlerini planlarken bu indeksi akıllarında bulundurmaları onlar için faydalı.

Neye göre değişiklik gösterir?

Yiyeceklerin glisemik indeksi, tüketim şekline veya yiyeceğin hazırlanma biçimine göre değişiyor. Örneğin meyve suyunun glisemik indeksi, meyvenin kendisinden daha yüksek.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi bu parametre insanlara öğünlerini planlamaları için yardımcı olabilir. Ancak, glisemik yük gibi başka pek çok etkileyici faktör mevcuttur. Bu nedenle bir beslenme programını uygulamaya başlamadan önce bir uzmana danışmak önemlidir.

Ayrıca aynı yiyeceğin glisemik indeksi, onun belli özelliklerine göre değişebilir. Örneğin söz konusu meyveler ve sebzelerse, bu parametre yiyeceğin olgunluğu arttıkça yükselir. Aynı şekilde yiyeceğin hazırlanma ve tüketim şekli de indeksi etkiler. İlginç bir şekilde ekmeğin pişirilme yöntemi bile bu indeksi etkileyebilir.

Sonuç

Glisemik indeks, diyabet gibi belli durumlar için faydalı bir parametredir. Yiyeceklerden sonra kan şekeri yükselmelerini kısmen kontrol etmelerini sağlar.

Kapsamlı şekilde bakılacak olursa, en fazla önerilen yiyecekler; baklagiller, sebzeler ve meyvelerdir. Lif, bir yiyeceğin glisemik indeksini düşürme eğilimindedir.

Öte yandan, insanlara, hipoglisemisi olan kişilere nasıl yardımcı olabileceklerini öğrenmeleri için yardım edebilir. Bu durumda, bu sorunu yaşayan kişiler için indeks değeri yüksek olan yiyecekler seçmek onlara yardımcı olacaktır.

Ancak beslenme programınızı etkileyecek bir karar vermeden önce, en iyi bu konuyla ilgili bilgi almak için doktorunuza veya beslenme uzmanınıza danışmanızdır.