Güneş Radyasyonu ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Güneş Dünya’ya en yakın olan yıldızdır ve rüyaların, şiirlerin ve pek çok bilimsel çalışmanın konusu olmuştur. Güneş ışığının bir yaşam ve sıcaklık kaynağı olduğu doğrudur. Bunlarla birlikte, güneş radyasyonu her zaman sağlığınızı iyileştirmez.
Güneş tarafından yayılan enerji radyasyon şeklinde dağılır, ancak bunun tamamı Dünya’ya ulaşmaz. Bunun nedeni, atmosferin bu radyasyonun çoğunu emmesidir. Ancak yer yüzeyine ulaşan kısım, sıcak çarpmasından cilt kanserine kadar çeşitli durumların sebebidir.
Daha fazlasını öğrenin: Güneş Sonrası Kremi Mi Daha İyi Nemlendirici Mi?
Güneş Radyasyonu Nasıl Bir Şeydir?
Pek çok güneş radyasyonu türü vardır. Bununla birlikte, çoğu sağlık sorunundan bunların sadece ikisi sorumludur.
- Birincisi, kızılötesi radyasyon düşük enerji yoğunluğuna sahiptir ve cilde nüfuz etmek için çok az gücü vardır. Bu nedenle, genellikle cilt sorunlarından sorumlu değildir. Dahası, sizi ısıtır ve kan dolaşımınızı uyarır. Aynı zamanda termoregülasyonu teşvik eder ve terlemeden sorumludur.
- Ardından, Dünya’ya zar zor ulaşan ancak cildin iç katmanlarına kolaylıkla nüfuz edebilen ultraviyole radyasyon (UV) vardır. Türüne bağlı olarak, ya basit bir bronzluğa ya da daha ciddi yaralanmalara neden olabilir.
Güneş ve İnsan Sağlığı
Güneşe maruz kalmak D vitamini sentezi gibi süreçleri teşvik eder, ancak aşırı derecede olduğunda da insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), güneş radyasyonunun olumsuz etkileri konusunda uyarıda bulunmuştur.
WHO ayrıca bu olumsuz etkilerin bazılarının şunlar olduğunu da belirtmiştir:
- Daha yüksek bir cilt kanseri geliştirme riski
- Çeşitli derecelerde güneş yanığı
- Güneş ışınları serbest radikal oluşumunu teşvik edebileceğinden ve vücut moleküllerinde ve hücresel yapılarda geri dönüşü olmayan hasarlara neden olabileceğinden erken ve hızlandırılmış yaşlanma
- Katarakt da dahil olmak üzere çeşitli göz hastalıkları
Güneş radyasyonundan kaynaklanan diğer potansiyel hasar, bağışıklık sisteminin etkisizliği ile ilgilidir:
- Bağışıklık sisteminin doğru bir şekilde tepki vermesini etkileyen, bağışıklık sistemindeki bir hücre grubu olan antijen sunucu hücrelerin işlevlerinin değiştirilmesi.
- Bağışıklık sisteminin tepkisini uyaran veya azaltan sitokinlerin oluşumunun artması. Bu aracılar, ortamın ihtiyaçlarına ve dış etkenlerin neden olduğu enfeksiyonlara göre savunma etkisini azaltır veya çoğaltır.
- Lenfosit resirkülasyonunda bağışıklık tepkisini de etkileyebilecek değişiklikler. Bunun nedeni beyaz kan hücrelerinin dokulardaki dağılım yollarını değiştirmeleridir.
- Vücudu enfeksiyondan koruyan ve kanserle savaşmaya yardımcı olan savunma hücreleri olan T lenfositlerin aktivasyonu. Yanlış etkinleştirildiklerinde patolojilere yol açabilecek saha dışı yanıtlara neden olurlar.
Bu yazımızı da okuyun: Güneş Gözlüğü Takmamanın Yol Açtığı 9 Durum
Güneş Radyasyonunun Cilt Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Cilt kanseri, güneş radyasyonunun sağlık üzerindeki en önemli etkilerinden biridir. Onkolojik cilt patolojileri son 50 yılda artmıştır ve bu durum ozon tabakasındaki delikler ile ilişkili gibi görünmektedir. Bu katmanın işlevi güneş ışınlarını filtrelemektir.
Fotoyaşlanma (cildin erken yaşlanması) aşırı güneşe maruz kalma nedeniyle gerçekleşen başka bir cilt hasarıdır. Güneş radyasyonunun bu etkisi, güneşe en çok maruz kalan bölgelerde (yüz, boyun, dekolte) kutanöz elastoz yoluyla ortaya çıkar. Ayrıca deride kalınlaşma ve kuruluğun yanı sıra derin kırışıklıklara da yol açarlar.
Fotoyaşlı bir ciltte, melanositlerin değişmesi nedeniyle lekeler ve hiperpigmente alanlar bulunur. Deri kalın ve pürüzlü olur ve gözenekler büyüktür; bu, hiperkeratinizasyon olarak bilinen bir fenomenden kaynaklanmaktadır.
Güneş Radyasyonu Dolayısıyla Gerçekleşen Hasarı Engellemek
İnsanlar güneşe farklı şekillerde tepki verirler. Hasar görmeye yatkınlık, kişinin cilt tipine bağlı olacaktır. Bu nedenle, fototipinizi aklınızda tutmanız önemlidir. Örneğin, soluk cilt daha az melanine sahiptir ve bu nedenle, koyu renkli tenlere göre radyasyona daha duyarlıdır, ikincisi ise hiperpigmentasyona daha yatkındır.
Güneş radyasyonunun cildinize zarar vermesini nasıl önleyebilirsiniz? Prensip olarak, bu tür bir hasarın kümülatif olduğunu dikkate almalısınız. Bunun anlamı, belirli bir güneş enerjisine maruz kalma kapasitesi ile doğduğunuz ve bunu hayatınız boyunca aşmamalısınız. Cilt tipinize uygun güneş koruma ürünlerini de kullanmalısınız.
Üç yaşının altındaki çocuklar uzun süre güneşte kalmamalıdır. Önerilen zaman aralıklarını, coğrafi konumu ve yılın zamanını da hesaba katmalısınız. Güneş ışınlarının yoğunluğunun rakıma ve mevsime göre de değiştiğini unutmayın.
Bu yazımızı beğenmiş olduğunuzu umuyoruz.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- González-Púmariega, M., Tamayo, M. V., & Sánchez-Lamar, Á. (2009). La radiación ultravioleta. Su efecto dañino y consecuencias para la salud humana. Theoria, 18(2), 69-80.
- Romero, O. C., Rojas, G. Q., Rojas, M. R., Barreto, I. R., Centeno, J., & Solís, N. P. (2009). Envejecimiento prematuro de la piel. Universitas (León). Revista Científica de la UNAN-León., 3(1), 30-33.
- Guerrero Abreu, J., & Pérez Alejo, J. L. (2006). Las radiaciones no ionizantes y su efecto sobre la salud humana. Revista Cubana de Medicina Militar, 35(3), 0-0.
- Deserio Cuesta, Julio Alberto, et al. “Identificación de variantes genéticas asociadas a la sensibilidad solar.” (2018).
- Cela, Bioquímica Eliana Maitén. Exposición cutánea a la radiación Ultravioleta. Implicancias sobre funciones del sistema inmune. Diss. Universidad de Buenos Aires, 2016.
- Gómez González, Mª. “El color y la edad de la piel: el fotoenvejecimiento.” (2017).
- Honeyman, Juan. “Efectos de las radiaciones ultravioleta en la piel.” Rev. Peru. Dermatol 12.2 (2002).
- Zapater López, María. “Radiación solar y prevención del cáncer de piel.” (2017).
- Saucedo, Gloria M. Garnacho, Rafael Salido Vallejo, and Jose Carlos Moreno Giménez. “Efectos de la radiación solar y actualización en fotoprotección.” Anales de Pediatría. Elsevier Doyma, 2020.