İnanılmaz Peristalsis Süreci

Peristalsis, insan vücudundaki tüp benzeri organların içerisindeki bazı maddelerin yer değişmesini sağlayan bir vücut fonksiyonudur. Bu yazımızda bu sürecin nasıl işlediğini size anlatacağız.

Peristalsis insan vücudundaki tüp benzeri organlarda meydana gelen kas kasılmalarıdır. Bu süreç gastrointestinal sistemi ve ayrıca tüp şekilli yapıların maddeleri taşıdığı idrar yolunu da içerir.

Peristalsis kasılmaları organize ve ritmik şekilde gerçekleşir. Bu süreç normal kabul edilen bir frekansta ve tüp benzeri organların duvarlarındaki düz kaslar yolu ile oluşur.

Düz kaslar otonomdur. Diğer bir deyişle, istemsiz şekilde çalışırlar. Bu kasa bilinçli bir şekilde kasılma emri veremezsiniz. Bundan dolayı bu kasın hareketi tamamen üzerinde herhangi bir kontrole sahip olmadığınız beyin emirlerine bağlıdır.

Beyin sindirim sisteminde yiyecek bulunduğunun farkına vardığında ilgili organlardaki düz kaslara belirli hareketleri gerçekleştirmeleri üzerine emirler gönderir. Bu hareketler yiyeceklerin ağızdan anüse taşınmasını sağlar.

Aynı mekanizma boşaltım sistemi için de geçerlidir. Beyin böbrekler tarafından oluşturulan idrarın varlığını tespit ettiğinde ürenin peristalsis yolu ile mesaneye taşınması için gerekli bilgiyi gönderir.

Bundan dolayı peristalsis’in üç ana işlevi olduğundan bahsedilebilir:

• Sindirim sistemine yiyecekleri itmek.
• Sindirim sisteminin bir parçası olan karaciğerdeki safranın dolaşımını sağlamak.
• İdrar yoluna idrarı aktarmak.

Peristalsis’in Adımları

Peristalsis ritmik ve organize bir şekilde gerçekleşir. Gıda ağza girip ezildikten sonra yemek borusuna ulaşır. Burada peristalsis yaratılmış olan bolus‘u (diyagrama bakın) mideye taşımak ile yükümlüdür. Bu hareketler bolus’un tekrar yukarıya çıkmasını engellemekten de sorumludur.

Mide, mide asidi salgılayıp bolus üzerinde gerçekleştirmesi gereken eylemleri gerçekleştirdikten sonra yolculuğun bir sonraki aşaması ince bağırsaktır. Sonrasında peristalsis bu maddeleri onikiparmak bağırsağına, boş bağırsağa ve kıvrık bağırsağa taşır. Burada safra kesesinden gelen safra asitleri bolus’a eklenir.

İnce bağırsaktaki besin emilimi peristalsis’in iyi olmasına bağlıdır, çünkü iyi yürütülen bu hareketler küçük maddelerin bağırsak duvarlarında yer değiştirmesine yardımcı olur.

Son olarak, sindirilmiş olan besin kalın bağırsakta kurutulur. Buradaki koordineli hareketler dışkının atılımında önemli bir rol oynar. Hem rektum hem de anüs işlerini yapabilmek için bu hareketlere bağlıdır.

Peristalsis Oranının Azalmasının Nedenleri

Aşağıda açıklayacağımız çeşitli sebepler dolayısıyla bir insanın peristaltik hareketleri normalde olduğundan daha yavaş hale gelebilir. Bu da sindirim sisteminde kabızlığa yol açabilir. Kabızlık ise sağlık problemleri oluşmasına sebep olabilir.

Peristalsis’in azalmasının en yaygın görülen nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Ekstrem yaşlar. Hem yaşlılar hem de küçük çocuklarda kabızlıktan muzdarip olma riski daha büyüktür çünkü bu kişilerin yaşları düz kasın çalışmasında eksikliklere sebep olur.
• Diyabet. Bu hastalık birçok vücut bölgesindeki nörolojik aktarımları etkiler ve buna sindirim sistemi de dahildir.
• Parkinson hastalığı. Bu durumdan muzdarip olan hastalar da kabızlıktan daha sık muzdarip olabilir.
• Otoimmün hastalıkları. Örneğin, skleroderma ya da polimiyoziti olan hastalarda peristalsis azalır.
• İlaçlar. Bazı ilaçlar kabızlık ve peristaltik aktivitenin azalması gibi yan etkilere sahiptir. Bundan dolayı bu ilaçları almadan bu olasılığı varlığını bilmeniz ve size reçeteyi veren doktora danışmanız önemlidir, ki eğer bu durumu yaşarsanız korkmayın.

Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Çocuklarda Kabızlık Nedir ve Ne Yapılmalıdır?

Peristalsis Oranının Artmasının Nedenleri

Peristalsis’in azalmasından muzdarip olabileceğiniz gibi bu hareketler gerektiğinden fazla olacak şekilde artabilir ve nihai olarak ishale de sebep olabilir. Bunun en yaygın nedenleri aşağıdadır:

• Bakteriyel enfeksiyonlar. İshale sebep olabilecek en yaygın bakteriler Escherichia coli, Salmonella, ve ayrıca Shigella‘dır. Hasta bu bakterileri zehirli yiyecek veya su tüketimi dolayısıyla yakalamış olabilir.
• Viral enfeksiyonlar. Çocuklarda peristalsis artışı sık görülen virüsler dolayısıyla da ortaya çıkabilir. Bu durumlarda dehidrasyonu önleyebilmek için tıbbi gözlem şarttır.
• İlaçlar. Bazı ilaçların kabızlığın da içlerinde olduğu yan etkileri olabildiği gibi diğer ilaçlar da ishale yol açabilir.
• Kronik hastalıklar. Genel popülasyonda sık görülen bazı hastalıkların peristalsis’in artışı ile ilişkilendirilebilecek semptomları da olabilir. Örneğin, tiroit bezindeki işlev bozuklukları bu kategoriye dahil edilebilir.
• Psikolojik kökenler. Bağırsak stresli durumlara tepki gösterir. Bu şimdi size mantıklı görünebilir, çünkü artık bu hareketlerin düz kasları uyaran sinir sistemine bağlı olduğunun farkındasınız.
• Önceden yapılmış sindirim sistemi ameliyatları. Farklı sebeplerden dolayı mide veya bağırsak ameliyatı olmuş kişiler ileride peristaltik ritm değişiklikleri yaşayabilirler, bunun nedeni aradaki sinir liflerinin tahrip edilmesi ya da sindirim sisteminin kısaltılmış olması olabilir.

Sonuç Olarak

Özetlemek gerekirse peristalsis normal ve hayati bir vücut fonksiyonudur. Peristalsis olmasaydı normal bir şekilde yaşayamazdınız. Bu hareket gıdaları sindirim sistemi boyunca, idrarı ise boşaltım sistemi boyunca taşımaktan sorumludur.

Ancak, bu normal fonksiyon zarar görebilir. Bundan dolayı eğer bağırsak hareketlerinizin normalden az ya da fazla hale gelmeye başladığını fark ederseniz doktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz bunun anlık bir değişiklik mi, yoksa spesifik bir tedavi gerektiren bir durum mu olduğunu bilecektir.