Kaşıntılı Deri ya da Pruritus: Semptomları, Nedenleri ve Öneriler

Pruritus ya da kaşıntılı deri, ikincil yaralanmalara ek olarak sürekli bir kaşınma ihtiyacı dolayısıyla rahatsızlığa da neden olan bir durum olabilir. Çoğunlukla, spontane bir şekilde kendi kendine çözülen bir bozukluktur.

Yazan ve doğrulayan doktor Karina Valeria Atchian.

Son Güncelleme: 16 Eylül, 2022

Kaşıntılı cilt ya da pruritus, genellikle yetişkinlerin ve çocukların bir tıp uzmanını ziyaret etmelerinin bir nedenidir. Banal konulardan daha ciddi sorunlara kadar pek çok olası nedeni vardır.

Uzmanlar bunu, kendinizi kaşıma arzusuna neden olan sinir bozucu bir his olarak tanımlar. Genellikle vücudun bağışıklık uyaranları ya da kimyasal uyaranlara verdiği refleks tepkisinin bir sonucudur. Neredeyse her zaman histamin maddesi içerdiği bulunmuştur.

Pruritus ya da Kaşıntılı Deri Nedir?

Kaşınmanın başlı başına bir hastalık değil, bir semptom olduğunu açıklığa kavuşturmak önemlidir. Bu nedenle, bazıları ciltle ilgili olmayan çok çeşitli biçimler alabilir. Ayrıca bölgeselleşmiş ya da genelleşmiş bir şekilde de oluşabilir.

Bu durumu başlangıcından itibaren gözetim altında tutmak önemlidir; durumu tetikleyen herhangi bir faktör var mı? Durumu ne hafifletir? Bu daha önce oldu mu? Daha önce bir şey durumu tedavi etti mi? Eğer bu olduysa, vücudun buna tepkisi neydi? Tüm bunlar bir teşhis kılavuzu görevi görecek ve durumun kaynağını deşifre etmeye yardımcı olacaktır.

Akut pruritus, semptomların altı haftadan daha kısa sürdüğü pruritus türüdür. Bundan daha uzun sürerse kronik bir varyasyon haline gelir. Saç derisinde, gövdede ya da ekstremitelerde ortaya çıkabilir.

Deride Kaşınmanın Başlıca Nedenleri

Daha önce de bahsettiğimiz üzere, birincil deri lezyonları kaşıntılı cilde eşlik edebilir. Eğer durum buysa, dermatolojik bir rahatsızlığınız olabilir.

Öte yandan, cilt lezyonu olmayan ya da sadece kaşıntıdan kaynaklanan ikincil hasar olan durumlarda, neden muhtemelen haricidir. Bu kategoriye nörolojik ve psikojenik bozuklukları dahil ediyoruz.

Pruritus ve Birincil Deri Lezyonu Olanlar

Genelleşmiş kaşıntıya neden olan en yaygın cilt hastalıkları şunlardır:

• Ürtiker (kurdeşen): Büyüyebilen ya da bir araya gelip kaybolabilen şerit benzeri lezyonların varlığı ile karakterizedir.
• Uyuz: Bir ektoparazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu bir çeşit uyuzdur.
• Prurigo: Garip, nodüler bir görünüm ile çocuklar arasında oldukça yaygındır.
• Atopik egzama: Atopik ve kontakt dermatit bağlamında görülen iltihaplı lekeler ya da plaklar.
• Varisella (suçiçeği): Deride kabarcıklar şeklinde gelişen viral bir enfeksiyon.
• Gilbert pitiryazis rozea: Pembe, pulumsu lezyonlar.
• Sedef hastalığı: Bir otoimmün bozukluğun neden olduğu pullu bölgelerin varlığı ile karakterize edilen bir sorun.

Birincil Deri Lezyonu Olmayan Pruritus Hastalıkları

Burada, en yaygın rahatsızlıklara ek olarak, aşağıdakileri içeren çeşitli geçici rahatsızlıklardan bahsedeceğiz:

• Kronik böbrek yetmezliği: Böbrekler normal bir şekilde çalışmadığında gerçekleşir.
• Onkolojik hastalıklar: En yaygın olarak polisitemi vera ya da lenfoma gibi kanla ilgili hastalıklar.
• İntra- ya da ekstrahepatik kolestaz: Safranın normal şekilde akmaması durumu.
• Hiper ya da hipotiroidizm: Tiroid bezleri tarafından salınan hormon seviyelerindeki anormallikler.
• Kuru cilt ya da kseroz: Kaşıntılı cilt yaşlı yetişkinler arasında yaygın olduğu için yaşlıların burada özel bir ilgiye ihtiyacı vardır. Başka nedenlerden kaynaklanabilse de, bu demografi için en yaygın neden dehidratasyon olabilir. Genellikle alt ekstremitelerde görülür.

Bölgeselleşmiş Pruritus

Döküntü olmadan ortaya çıkan bölgeselleşmiş pruritus, psikojenik ya da nöropatik kaşıntı olasılığını akla getirir. Bu kişilerde özellikle yanma hissi, ağrı ya da his kaybı ile ilişkili semptomlar ortaya çıkabilir.

Bu, nöropatilere bağlı sinir iletim bozukluklarından kaynaklanmaktadır. Periferik sinirler bilgiyi kötü bir şekilde aktarır ve ciltte kaşıntı hissi yaratarak kişinin kendini sürekli kaşımasına neden olur.

Doğru Teşhis Alana Kadar Genel Bakım

Pruritus yaygın bir hastalıktır, ancak uzmanlar hala kaşıntı hissine neden olan patojenik mekanizmaları tam olarak anlamamaktadır. Bu bozukluklara yönelik değerlendirmenin önemli bir kısmı, birincil cilt bozukluğunun varlığına dayanır.

Birincil deri lezyonları belirlenir, ancak tanı belirsiz kalırsa, bir deri biyopsisi faydalı olabilir. Genel olarak, açık ve görünür sorunların yokluğu, nedenin ekstra-dermatolojik olduğu anlamına gelir.

Kökenlerin çoğunun sıradan olmasına ve lezyonların genellikle kendiliğinden düzelmesine rağmen, tıbbi müdahale gerektiren başka formları da vardır.

Pruritus formunuzun nedenini belirlemeye çalışırken, tırnaklarınızı kısa ve temiz tutmak ve etkilenen bölgeyi sadece avucunuzun içi ile kaşımak en iyisidir. Dar giysilerden kaçının, sentetik kumaş ya da yün yerine pamuklu giysiler giymeye çalışın ve uzun süreli sıcak banyolardan kaçının.

Nötr sabun ve nemlendirici kremler kullanmalısınız. Uzmanlar ayrıca, vücutta histamin salınımını tetikleyebileceğinden dolayı; kahve, alkol ya da baharatlı yiyeceklerin tüketimine de karşı tavsiyede bulunurlar. Tedavi için pek çok seçenek vardır, ancak tıbbi reçeteye öncelik vermek her zaman en iyisidir.