Kronik ve Akut İshal: Nedenleri ve Tedavileri

Hem akut hem de kronik ishal, başka semptomları da olabilen, çok rahatsız edici sindirim sorunlarıdır.

Çoğu durumda ishal, bağırsak hareketlerinin, her kişi için değişiklik gösterebilecek şekilde, ani olarak değişmesidir. Bu yazımızda hem nedenleri hem de tedavileri farklı iki ishal türünden bahsedeceğiz; akut ve kronik ishal.

Kronik İshal

Kronik ishal, hem hastanelerde hem de aile sağlık merkezlerinde yaygın rastlanan bir rahatsızlıktır.

Zaten büyük ihtimalle bildiğiniz üzere, bu rahatsızlık bağırsak geçişlerinin ciddi oranda değişmesi ile tanımlanır. Bu geçiş miktarı ve şekli, kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Hareketler, dışkının hacmine, bağırsak hareketliliğin artışına veya kıvamın sıvılaşmasına göre değerlendirilir.

Nedenleri

Birazdan açıklayacağımız akut ishalin aksine, kronik ishal, hem ciddi bir rahatsızlık verir hem de beden için zararlıdır. Genel olarak, bağırsaklardaki su geçişinde bir değişiklik olduğunu işaret eder.

Bu yüzden, su geçişindeki %1’lik bir azalma bile kronik ishale neden olabilir. Yani, kronik ishal genelde bulaşıcı değildir. Ancak, kronik semptomlara çeşitli parazitler veya hastanın bağışıklık sistemini zayıflatan enfeksiyonlar da sebep olabilir.

Kronik ishal, çeşitli hastalıkların semptomu olarak da ortaya çıkabilir. Bu hastalıklardan bazıları:

• Kolon kanseri
• Ülseratif kolit
• Crohn hastalığı
• Adison hastalığı (böbrek üstü bezi yetmezliği)
• Çeşitli ilaçlara vücudun tepkisi

Tedavisi

Kronik ishal tedavisi, genelde ana rahatsızlığın tedavi edilmesini gerektirir.

Örneğin, eğer kronik ishalin sebebi çölyak hastalığı ise hasta, glüten içermeyen bir diyet yapmaya başlamalıdır. Ancak, eğer enterit (bağırsak iltihabı) gibi bir hastalık sonucu ortaya çıktıysa, tedavi doktor tarafından reçetelenecek antibiyotikler gerektirir.

Doktorlar, aşağıdaki üç durum için genel tedaviler uygularlar:

• Teşhis kesinleşene kadar durumun ön veya geçici tedavisi.
• Birkaç teşhis testinin, teşhisi kesinleştirebilecek sonuçları olmadığında.
• Net bir teşhis konulduğunda ama etkili veya kesin bir tedavi olmadığında.

Akut İshal

Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre, akut ishal, 24 saat içerisinde 3’ten fazla seçer sıvı veya sıvıya yakın kıvamlı dışkı atılmasıdır. Söz konusu çocuklar olduğunda, bu durumun tanımlanması daha da zordur. Bunun nedeni, bebeklerin günde birkaç kez sıvı kıvamlı dışkı çıkartmaları ve bu durumun normal olmasıdır.

Akut infeksiyöz ishal, bağırsakta enflamasyon veya çalışma bozukluğu olduğunu gösterir. Genelde bunun nedeni bir toksin veya mikroorganizmadır.

Gene olarak, akut ishal 14 günden kısa sürer. Ancak, günde 3 veya daha çok bağırsak hareketi vardır. Bu bağırsak hareketleri, her zamankinden daha sıvıdır ve mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ateş gibi başka semptomlar da görülebilir.

Ancak, kronik ishalin aksine, akut ishal bedenin kendini savunma mekanizmalarından biridir. Bu sebeple, ishalin kendisi, ana enfeksiyon veya rahatsızlığın tedavi edilmesi için bir işarettir.

Nedenleri

Akut ishalin ana nedeni, enfeksiyondur. İnsanlar genelde, kirli su veya bozuk yiyecek tükettiklerinde akut ishal olurlar.

Çoğu zaman ishal kendi kendine, bir tedavi gerektirmeden biter. Akut infeksiyöz ishale neden olan mikroorganizmalar hastanın yaşına ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir.

En yaygın olanlar:

• Rotavirüs (çocuklarda)
• Adenovirus
• Aeromonas
• Kampilobakter
• Koli basili
• Salmonella
• Giyardiya

Akut İshal Tedavisi

Akut ishal tedavisi dehidrasyon oluşmasını önlemeyi veya oluştuysa gidermeyi, semptomları tedavi etmeyi ve enfeksiyonu kontrol altına almayı hedefler.

Tüm ishal türlerinde, kaybedilen sıvıların yerine konması en yaygın tedavilerdendir. Doktorlar bu sıvıları ağız yoluyla veya serumla tedarik edebilirler.

Ayrıca, probiyotik tüketimi de iyi bir fikirdir. Çünkü probiyotikler bağırsak için faydalı bakterilerin miktarını arttırarak, enfeksiyona neden olan şeyin bağırsaklardan atılmasına yardımcı olurlar. Akut ishal tedavisinde bunlara ek olarak çok sıkı ve hafif bir diyet uygulanması da önemlidir.

Ek olarak, lopermid gibi ishal önleyici ilaçlar; dışkı miktarını ve, su ve elektrolik kaybını azaltabilirler. Bu ilaçlar bağırsak hareketliliğini yavaşlatıp azaltırlar. Ayrıca, bağırsak salınım hareketini de en aza indirirler. Ancak, bazı durumlarda bu ilaçları kullanmak, bedenin doğal olarak kendini temizlemesini önleyeceği için, önerilmez.

Son olarak, akut ishal durumunda antibiyotik kullanımı tartışmalı bir konudur. Akut infektöz ishalin nedenleri, hem hafif hem de kısa sürede kendiliğinden geçeceği için, antibiyotik kullanımı aslında çok gerekli değildir.