Norepinefrin Nedir, Ne İçin Kullanılır?

Norepinefrin, taşıyıcı olarak diğer organlara ulaştığında, etkilerini tetiklemek için kana taşınır. Stresli bir durumla karşılaştığımızda solunum sistemini açarak, solunumu kolaylaştırmak amacıyla hava yollarının genişlemesine yardımcı olur. Daha fazlasını makalemizden öğrenin!

Noradrenalin olarak da bilinen norepinefrin, adrenerjik reseptörlerin iletişimini sağlayan bir kimyasaldır. Vücut amino asit tirozininden sentezlenen bir katekolamindir.

Sinirsel sinyalleri ileten nörotransmiter, adrenal bezlerde ve sempatik sinir sisteminin postganglionik sinir liflerinin yer aldığı merkezi sinir sisteminde sentezlenir.

Norepinefrin vücutta nasıl çalışır?

Norepinefrin, vücuttaki etkisini hızlandırmak için adrenerjik reseptörlere bağlanır. Bunlar iki gruba ayrılabilir: α reseptörleri (α1 ve α2 olarak iki alt tipi olduğu bilinmektedir) ve üç alt tipi olan Beta-adrenerjik reseptörler.

Kişi tehlike ile karşılaştığında veya stres altındayken, adrenerjik tepki salınımı gerçekleşir. Bu tepki salınımını merkezi sinir sisteminden geçerek farklı organlara ulaşan, vücudumuzun tepki vermesini sağlayan bir dizi sinyali içerir.

Böbrek bezlerinde, bu sistem hem epinefrin (adrenalin) sentezini teşvik etmek hem de norepinefrinin (noradrenalin) vücuda dağılmasını sağlamak için kana salınımını teşvik eder.

Normalde, norepinefrinden yaklaşık olarak  %80-20 oranında daha fazla adrenalin salınır. Farklı organlara ulaştıklarında karşılık gelen reseptörlere bağlanırlar. Bu bağlanma, reseptör aktivasyonuyla özdeşleyen etkilerin meydana gelmesine neden olan bir dizi reaksiyonu tetikler.

Yazımızın devamında norepinefrinin farklı organlar üzerindeki etkilerine göz atacağız:

Norepinefrinin vücuttaki fizyolojik etkileri

Norepinefrin, etkilerini farklı organlara taşımak ve artırmak için kana salınır. Stresli bir durum olduğunda solunumu kolaylaştırmak amacıyla hava yollarının genişlemesine neden olur.

Kan damarlarında vazokonstriksiyon (damarların büzülmesi) tetiklenir ve bu da kalbin olağan kalp atış hızını artırır. Bu fizyolojik etkiler, temel kas gruplarına oksijeni ve kan akışını arttırmayı hedeflemektedir. Bunun amacı stresli olduğumuzda ve tehlikeli durumlarla karşılaştığımızda vücudumuzun en iyi tepkiyi vermeye hazırlıklı olmasıdır.

Bahsedilen etkilerin yanı sıra norepinefrinin hem insülin salgılanması hem de yağ mobilizasyonu üzerinde etkisi olduğu gibi metabolizma üzerinde de benzer etkilere sahiptir. Burada bahsedilen iki etkinin dışında başka alanlarda da etkileri vardır.

Diğer taraftan, bu nörotransmiterin beyindeki dikkat, tetikte olma ve ödül sistemi üzerinde önemli etkileri vardır. Merkezi sinir sistemi üzerindeki bu etkileri nedeniyle norepinefrin, adrenalin salgılamada olduğu gibi bir hormon olarak değil bir nörotransmiter yayıcı olarak kabul edilir.

Ancak dolaşıma salındığında ve belli bir mesafeden hücrelere etkisini gösterdiğinde, bir hormon işlevi görür. Bunu birbirine yapışık iki hücre arasında yaptığında ise bir nörotransmiter görevi görür.

Dikkat eksikliğine karşı norepinefrin

Dopamin ile birlikte kullanıldığında norepinefrin insanlarda hem dikkatlerini toplamalarında hem de konsantrasyon sağlamalarında önemli rol oynar. Bu nedenle, bu tip hastalar genellikle metilfenidat gibi beyindeki norepinefrin ve dopamin düzeylerini artırmaya yarayan ve böylece hastanın klinik seyrini iyileştiren psikostimülan içeriği olan ilaçlarla tedavi edilir.

Depresyon ve norepinefrin

Bu nörotransmiter için tamamen seçici olmayan selektif serotonin gerialım inhibitörü içeren ilaçlar veya SSRI’lar da presinaptik bölgedeki noradrenalinin  miktarını artırır.

Çalışmalar, bu ilaçların dopamin yayılımını da etkilediğini göstermektedir. Bu nedenle, taşıyıcı norepinefrin normal bir şekilde herhangi bir dopamin molekülü oluşturduğu takdirde, norepinefrin içeren bu ilaçlar da dopamin iletimini artıracaktır.

Bu nedenle, artan norepinefrin seviyeleri ile ilişkili antidepresanın etkileri aynı zamanda dopaminde  yaşanan eşzamanlı bir artışın sonucu da olabilir

Hipotansiyon

Güçlü vazokonstriktif etkisi nedeniyle, norepinefrin kritik hipotansiyon riski olan hastalara uygulanan tedavi yöntemidir. İntravenöz (damar yoluyla) bir tedavi yöntemi olarak uygulanır. α 1 ve α 2 reseptörleri bu etkilerinin tetiklenmesinden sorumlu aktivasyondur.

Sonuç

Noradrenalin olarak da bilinen norepinefrin, özellikle stresli anlarımızda veya bir tehlikeyle karşılaştığımızda salınan bir nörotransmiterdir. Adrenalin ile aynı etkilere sahip olsa da esas olarak merkezi sinir sistemi düzeyinde etkilidir. Bu nedenle hormon olarak değil nörotransmiter olarak kabul edilir.