Öfke Patlamaları: Nedenleri ve Yönetimi

Çoğu insan, hayatlarının bir noktasında öfke patlamalarının kurbanı olur. Zorluk, bu duygular orantısız olduğunda ve kontrolden çıktığında ortaya çıkar.

Yazan ve doğrulayan psikolog Montse Armero.

Son Güncelleme: 09 Ağustos, 2022

Öfke patlamaları, hayal kırıklığının en görünür ifadesidir. Başkalarıyla bir arada yaşamak için gerçek bir sorun olabilirler çünkü onları deneyimleyenler için acıya neden olurlar.

Herkes öfke yaşayabilir. Psikolog Paul Ekman’ın belirttiği gibi, doğuştan gelen evrensel bir duygudur, altı temel duygudan biridir.

Sorun, insanlar öfkeyi yoğun bir şekilde hissettiğinde ve yönlendirme yöntemleri kontrolü kaybetmek olduğu zaman ortaya çıkar. Öfke patlamalarının ne olduğunu ve onları daha iyi yönetmek için bazı stratejileri görelim.

Öfke patlamaları

Bunlar, insanların yaşadıkları öfkeye orantısız bir şekilde tepki verdikleri öfke dönemleridir. Ana özellikler ani başlangıç, dürtü kontrolünün kaybı ve duyguların şiddetli ifadesidir.

Ek olarak, bu şiddet sözlü (bağırma ve hakaret) veya fiziksel (eşyalara veya insanlara vurma veya kırma) olabilir.

Öfke patlamaları, aralıklı bir patlayıcı bozukluk olarak Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V) el kitabında yer almaktadır. Tanı kriterlerini karşılamak için aşağıdaki belirtiler mevcut olmalıdır:

• Tekrarlayan davranışsal patlamalar, nesnelere veya varlıklara karşı hem sözlü hem de fiziksel saldırganlığı içeren agresif dürtü kontrolünün eksikliği olarak ortaya çıkar.
• Tepki oldukça orantısızdır.
• Öfke patlamaları önceden tasarlanmamıştır.
• Patlamalar kişide önemli sıkıntıya neden olur ve iş performansını, başkalarıyla olan ilişkilerini etkiler veya bir tür yasal veya mali sonuçları vardır.
• Kişi altı yaşın üzerindedir.

Tekrarlayan öfke patlamaları, başka bir zihinsel bozukluğun sonucu değildir. Başka bir tıbbi duruma atfedilemezler ve madde bağımlılığının sonucu değildirler.

Öfke patlamaları neden olur?

DSM-V’ye göre, çocukluk veya ergenlik döneminde duygusal travma yaşayan kişiler, öfke nöbetleri için daha fazla risk altındadır.

Aralıklı patlayıcı bozukluk, öfke patlamaları yaşayan kişilerin birinci derece akrabalarında da daha sık görülür. Aslında ikiz çalışmalar, genetiğin durumun başlangıcı üzerinde belirgin bir etkisi olduğunu göstermiştir.

Şizofreni veya depresyon gibi birçok ruhsal bozuklukta orantısız öfke ifadesinin mevcut olduğunu unutmayalım (Muscatello y Scudellari 2000, Painuly et al 2005). Alzheimer hastalığı gibi çeşitli demans türlerinde, belirli kişilik bozuklukları ve yoksunluk sendromu gibi madde kullanımıyla ilgili durumlarda da ortaya çıkabilir.

Neden bazı insanlar patlayıcıdır?

Yukarıda belirtilen nedenlerin yanı sıra tüm öfke patlamalarının ortak paydası, onları deneyimleyen kişinin durumu aşağılayıcı olarak algılamasıdır. Gerçekten kendilerine veya sevdiklerine karşı bir saldırı hissederler ve bu nedenle orantısız şekilde tepki verirler.

Tetikleyici stres, ideolojilerini, değerlerini, eylemlerini, işlerini, ailelerini ve hatta en sevdikleri takımı rahatsız eden bir şey olabilir. Bir saldırı algılayan ve zor bir dönemden geçen bir kişi, muhtemelen herhangi bir zamanda öfkeli bir patlama yaşayabilir.

Öfke patlamalarını yönetme stratejileri

Aralıklı bir patlama bozukluğu sergileyen insanlar, bunları kalıcı olarak yaşamaya mahkum değiller. Aslında psikoloji, dürtüleri kontrol etmede yararlı olabilecek birçok araç sunar. En yaygın olanlardan bazıları şunlardır:

• Meditasyon ve farkındalık uygulamak, kişinin kendisini en çarpıtılmış düşüncelerden uzaklaştırmasına yardımcı olabilir.
• Jacobson’un aşamalı gevşeme gibi gevşeme teknikleri ve araçları, kişinin öfkeli bir patlamada aktive olan tüm fizyolojik yönleri daha iyi yönetmeyi öğrenmesi için etkili olabilir.
• Fiziksel aktivite, stresi serbest bırakmaya önemli ölçüde yardımcı olur ve duygusal refahı destekleyen dopamin ve serotonin gibi transmiterlerin seviyesini artırır.
• Girişkenliği geliştirme gibi sosyal beceri eğitimi en etkili stratejilerden biridir ve öfke patlamasının olabileceği durumlarda daha yeterli iletişime izin verecektir.
• Çarpık düşünceler, çoğu durumda, patlayıcı tepkiyi oluşturan ana tetikleyicidir, bu nedenle onları algılamayı ve daha işlevsel düşüncelerle değiştirmeyi öğrenmek, büyük bir yaşam değiştirici olabilir.
• Öfke patlamaları yaşayan insanlar duygularını iyi yönetemezler, bu nedenle refahlarını artırmanın bir diğer temel anahtarı da kendini tanıma sürecini yürütmektir; kişinin duygularını tanımayı, onları kabul etmeyi ve gitmelerine izin vermeyi öğreneceği bir şey.

Öfkeyi nasıl yöneteceğinizi bilmiyorsanız yardım isteyin

Öfke patlamalarını yönetmek ilk başta kolay değildir. Böylece insanlar öfkelerini ifade etmenin tek yolunun bu olduğunu hissederler. Kendilerini ne kadar kontrol etmeye çalışırlarsa çalışsınlar düdüklü tencere gibi patlarlar.

Bu, kişide çok fazla hayal kırıklığına ve çoğu durumda sonrasında derin pişmanlığa neden olur. Bunun nedeni, hiç kimsenin kendi üzerindeki kontrolünü kaybetmeyi sevmemesidir.

Siz veya çevrenizdeki biri öfkesini kontrol edemiyorsa, bir akıl sağlığı uzmanına danışmaktan çekinmeyin. Yukarıda bahsettiğimiz gibi, öfkeyi daha verimli yönetmeyi öğrenmek mümkündür.