Örümcek Zehri: Beyin Hasarını Azaltmaya Etkisi

Profesör Glenn King önderliğindeki bir grup Avustralyalı araştırmacı, inmenin neden olduğu hasarı önemli ölçüde azaltabilecek bir protein keşfetti. Ve bu protein, örümcek zehri içerisinde yer alıyor.

Yazan ve doğrulayan biyoteknoloji uzmanı Alejandro Duarte.

Son Güncelleme: 14 Mart, 2021

Queensland Üniversitesi ve Monash Üniversitesinden bir grup araştırmacı, felçten kaynaklanan beyin hasarını azaltabilecek bir proteine rastlamış, örümcek zehri, bu proteini içermesiyle büyüleyici bir kaynak olarak ortaya çıkmıştır.

Queensland Üniversitesi Moleküler Biyolojik Bilimler Enstitüsünden (IMB) Profesör Glenn King liderliğindeki bu grup, çalışmalarının sonuçlarını Birleşik Devletler Ulusal Akademisi dergisinin Ulusal Bilimler Akademisi Bildirilerinde (PNAS) yayınlamıştır.

Bu araştırmacıların saptamalarına göre, bu proteinin tek bir dozu bile inmenin neden olduğu hasarı önemli ölçüde azaltmak için yeterli olacaktır. Bu protein, inme meydana geldikten sonra sekiz saate kadar bile etki eder.

Keşfediliş: örümcek zehri

Bu ilginç keşif, bilim adamlarının örümcek zehrindeki DNA’yı sıralarken birden Hi1a molekülünü tespit edip, bu molekülün beyin hücrelerini korumak için kullanılan kimyasal bir bileşikle olağanüstü bir benzerlik taşıdığını görmeleri ile tamamen tesadüfi olarak ortaya çıkmıştır.

Bu benzerlik onların ilgisini o kadar çekmiştir ki, bileşiği sentezlemeye ve test etmeye karar vermişlerdir. Böylece araştırmacılar, Queensland’in (Avustralya) güney kıyısındaki Fraser Adası’nda örümcek toplamış ve onları incelemek üzere laboratuvara götürmüşlerdir. Ve orada, bu örümceklerin zehirlerini salmaları için gerekli prosedürleri geliştirmişlerdir.

Ardından, daha önce bulmuş oldukları proteini laboratuvarda bir versiyonunu oluşturmak için filtrelemiş ve iki saat önce felç geçirmiş bir grup fareye enjekte etmişlerdir. Ve sonucunda, enjekte ettikleri bileşiğin farelerdeki beyin hasarını %80 azalttığı görülmüştür.

Aynı prosedür, bu sefer sekiz saat önce felç geçirmiş olan başka bir fare grubuyla tekrarlanmış, ve bu gruptaki farelerin beyin hasarının, maddeyi almayan başka bir fare grubuna kıyasla %65 azaldığı tespit edilmiştir.

Beyin hasarını azaltan örümcek

Huni ağ örümceğinin teknik adı Atrax robustus’tur, aynı zamanda Sidney örümceği veya Sidney tarantulası olarak da bilinir. Tüm gezegendeki en ölümcül üç örümcekten biri olarak kabul edilen bu örümceklerin erkekleri 4,5 ila 7 cm, dişileri 5,8 ila 7 cm arasındadır.

Avustralya’nın doğu kıyısında yaşayan bu mavimsi-siyah ya da parlak kahverengi örümceklerin vücutlarında zehir dolu büyük keseler vardır. Ayrıca bacakları parlaktır ve karınlarında ipeksi tüyler vardır. Savunma dişlerinin oluklarında ve kıskaçlarında ise sıra sıra dişleri yer alır.

Bu örümcek, huni ağ örümceği adını, “Y” ya da “T” gibi görünen 18 ila 59 cm arasında ördüğü uzun ağlardan alır. Bu örümceklerin 20. yüzyılda  Avustralya’da 13 kişinin ölümünden sorumlu olduğu belgelenmiştir.

Protein

Bilim adamlarının bulduğu protein, Hi1A olarak adlandırıldı. Bu proteinin inmeye karşı eşsiz  özelliği, beyindeki aside duyarlı iyon kanallarını bloke etmesidir. Bu yapılar, felç durumlarında belirleyicidir.

Şu bilinmelidir ki, inme meydana geldiğinde, bunu yaşayan kişi beyin oksijenasyonu eksikliğinden muzdarip olur. Bu durum, vücudun normalde olduğundan çok daha farklı bir şekilde glikoz tüketmeye başlamasına neden olur ve böylece beynin çalışmaya devam edebilmesi için ihtiyaç duyduğu yakıtı almasına yardımcı olur.

Ancak bu sürecin başka etkileri de vardır ki en önemlisi, beyin hücrelerinin ölümüne neden olabilecek asit üretimidir. Hi1A proteini, bu asit üretiminin oluşmasını engelleyen bir tür kalkan görevi görür.

Örümcek zehri: beyin hasarını azaltması yönündeki beklentiler

Her yıl yaklaşık altı milyon insanın felçten öldüğünü tahmin ediliyor. Etkilenen diğer beş milyon hasta da aynı nedenle inmenin kalıcı sonuçlarına maruz kalıyor. Fakat görüldüğü gibi, bu yeni tedavi çok büyük bir potansiyele sahip.

Bugünlerde, bulunan bu maddenin insanlarda güvenli olup olmadığını belirlemek için bilim adamları tarafından testler yapılıyor. Eğer güvenli olduğu tespit edilirse, felç geçirdikten sonra uygulanacak ilk tedavi olabilir ve bu tedavi ambulansta ya da hasta hastaneye gider gitmez uygulanabilir.

Araştırmacılar, bu tedaviyi ilk kez bir insanda gelecek yıl denemeyi bekliyorlar. Şu anda, hala süreci tamamlamak için gerekli fonlar toplanıyor ve her şey yolunda giderse, ürünün önümüzdeki yıllarda büyük ölçüde ticarileşeceği öngörülüyor.