Reçeteli Opioidler Nelerdir ve Ne İşe Yararlar?
Reçeteli opioidler sinir sistemindeki opioid reseptörleri ile etkileşime giren ilaçlardır. Bu etkileşimin sonunda açığa çıkan farmakolojik etki, ağrının hafiflemesini sağlar. Peki doktorların neden reçeteli opioidler yazdığını biliyor musunuz?
Opioidler güvenli ilaçlar olmalarına rağmen bağımlılığa yol açabilirler. Bundan dolayı, kişi yüksek dozda opioid aldığında vücut ilaca karşı bağımlılık edinebilir ve aynı etkinin elde edilmesi için git gide daha fazla ilaca ihtiyaç duyabilir.
Reçeteli opioidlerde en yaygın kullanılan bileşenler; hidrokodon, oksikodon, morfin ve kodeindir. Bunun dışında da pek çok ilaç bulunur. Fakat kullanım açısından en güvenli olanları bunlardır.
Reçeteli Opioidler Ne İşe Yararlar?
İnsanlar reçeteli opioidleri ağrılarını hafifletmek ve hayat kalitelerini artırmak için tercih ederler. Bu ilaçlar opioid reseptörleri ile etkileşime girerek, sinir sisteminde ağrıya neden olan uyaranın etkisini azaltır. Bu zincirleme reaksiyon sonucunda, vücudun ağrıyı algılama yoğunluğu azalır ya da tamamen yok olur.
Bu amaçla kullanılan ilk opioid morfindi. Doktorlar başlangıç olarak morfini bir ölçekle verirler. (Bu ilk aşamada 1 değerinde morfin verilir.) Sonrasında, opioidin ağrı kesici etkisini hesaplamak için ilaçtan yüzde kaç verilmesi gerektiği ölçülür.
Opioid reseptörleri merkezi sinir sistemindeki (beyin, omurilik gibi) hücrelerin yüzeyinde yer alan proteinlerdir ve sindirim yolu boyunca hareket ederler.
Yeni reseptörler, spesifik proteinin bilgisini kodlamaktan sorumlu genin aktivasyonu sayesinde, her dozda yeniden sentezlendiği için, bağımlılık mekanizması bu moleküllerle ilişkilidir. Reseptörlerin sayısı arttıkça aktivasyon sinyali azalır ve bundan ötürü aktivasyon için dozun artırılması gerekir. Dozun artırılmasının nedeni partiküllerin yüzeydeki reseptörlere bağlanması ve istenen etkinin bu sayede yaratılmasıdır.
Bu makale de ilginizi çekebilir: Ağrı Kesicilerin Yaygın Sınıflandırılması
Doktorlar Neden Reçeteli Opioid Yazarlar?
Doktorların reçeteli opioid yazmalarının temel nedeni ağrı şikayetidir. Kişinin kronik ağrı şikayeti varsa, zihinsel ve fiziksel değişimler ortaya çıkabilir ve kişinin hayat kalitesi düşebilir.
Bu gibi durumlarda yapılabilecek tek şey minör opioidlerin kullanılmasıdır. Bu maddelerin ağrı kesici etkileri hafif olsa da, kişinin bu ilaçlardan kaldırabileceği dozda alması gerekir.
Tabii yoğun akut bir ağrı söz konusu ise, majör opioidler de verilebilir. Bunlar daha etkili ilaçlardır fakat tedavisel kullanım alanları dar olduğu için bağımlılığa neden olma ihtimalleri daha yüksektir.
Hangi opioidi alıyor olursanız olun, yan etkilere maruz kalmamak adına kesinlikle doktorunuzun verdiği dozdan fazlasını almayın. Bu tarz ilaçlar tıbbi kontroller ışığında verilir. Dozun yanı sıra, aldığınız dozlar arasında ne kadar süre geçtiğine de dikkat etmelisiniz.
Keşfedin: Opioid İlaçlar Ne İçin Kullanılır?
Reçeteli Opioidlerin Yan Etkileri
Önceden de bahsettiğimiz gibi, bu ilaçların olumsuz yanı bağımlılık yapma ihtimalleridir. Yine de ağrıyı dindirmek için başka bir alternatif olmadığında doktorlar bu ilaçları yazabilir. Diğer bir durum da bu ilaçların eğlence amaçlı kullanılması riskidir.
Bu bağlamda bazı insanlar bağımlılık yaratan “keyif verici” etkilerinden dolayı bu ilaçları kullanabilirler. Böyle durumlarda bağımlılık ciddi bir hal almıştır ve insanlar ilacı bıraktıklarında yoksunluk çekebilirler.
Son olarak, kötü bilinmelerine rağmen opioidler yalnızca ağrıyı dindirme konusundaki etkileri sayesinde değil, aynı zamanda kişinin ruh halini iyileştirmeleriyle de oldukça fayda sağlarlar. Ağrıları dindikten sonra bireyler işlerini normal şekilde yürütmeye devam edebilirler. Özellikle kronik hastalıkları olan insanların böylelikle akıl sağlıkları da düzeleceği için, reçeteli opioidlerin bu özellikleri eğey önemlidir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Álvarez, Y., & Farré, M. (2005). Farmacología de los opioides. Adicciones. https://doi.org/10.1016/S1280-4703(18)89443-9
- Schug, S. A., & Gandham, N. (2007). Opioides. In Wall y Melzack. Tratado del Dolor. https://doi.org/10.1016/B978-84-8174-949-6.50028-9
- Clemente, M. (2004). Farmacologia De Analgesicos Opiaceos. Chemistry & …. https://doi.org/10.1016/S1280-4703(11)71031-3
- Fernández Vallin Cárdenas, E. (2002). Opioides, Mecanismo de Acción. Foro de Investigación y Tratamiento Del Dolor Para La Comunidad Médica.