Beyaz Şakayık Kökü: Faydaları ve Yan Etkileri
Beyaz şakayık kökü, bilimsel adı Paeonia lactiflora Pall olan bitkiden gelir. Şakayık (Paeoniaceae) ailesine aittir ve Doğu Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetiştirilmektedir. İnsanlar ayrıca “bahçe şakayık”, “Çin şakayık” veya “bai shao” olarak da biliyorlar.
Tarihi verilere göre, geleneksel Çin tıbbında, özellikle iltihabı, ağrıyı ve ateşi azaltmada tamamlayıcı olarak, 1000 yıldan fazla bir süre kurutulmuş şakayık kökleri kullanılmıştır. Ama bilim bu konuda ne diyor? Yan etkileri nelerdir? Aşağıda, size her şeyi anlatıyoruz!
Beyaz şakayık kullanımının faydaları
Çin ve diğer Asya ülkelerinde birçok kişi beyaz şakayık kökünün tıbbi kullanımlarını bilir. Benzer şekilde, ondan fayda sağlayanlar Kuzey Amerika, Avrupa ve dünyanın diğer birçok yerinde mevcuttur. Birçok insan estetiği için çiçeğin kendisinden de memnun kalır.
Uluslararası Moleküler Bilimler Dergisi’nde yayınlanan bir makale, şakayıkların farmakolojik etkiye sahip önemli bileşiklere sahip olduğunu söylüyor. Bunlar arasında şunlar öne çıkıyor:
- Monoterpenler
- Uçucu yağ
- Triterpenler
- Tanenler
- Stilbenler
- Flavonoidler
- Polifenoller
Bununla birlikte, beyaz şakayık kökünün insanlarda faydaları hakkında hala sağlam bir kanıt yoktur. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmaların büyük bir kısmını uzmanlar yürüttü ve sonuçlar kesin değildi. Ancak bilim insanları, bulguların gelecekteki ilaçların geliştirilmesi için umut verici olduğuna inanıyor.
Şunlar da ilginizi çekebilir: Hatmi çiçeği faydaları ve yan etkileriEtkileri
İmmünomodülatör etkiler
Beyaz şakayık kökünden “toplam şakayık glikozitleri” gibi bilinen birkaç bileşik elde edebiliriz. Uzmanlar, bu maddeleri anti-inflamatuar olarak potansiyelleri açısından inceliyorlar. Journal of Ethnopharmacology’de yayınlanan bir incelemeye göre, bu özellikler bağışıklık sistemini düzenlemeye yardımcı oluyor.
Bunu akılda tutarak, birçok insan, aşağıdakiler gibi otoimmün bozuklukların semptomlarını azaltma yeteneğine sahip olduğuna inanmaktadır:
- Oral liken planus
- Sedef hastalığı
- Romatizmal eklem iltihabı
- Sjögren sendromu
Tabii ki, bu hastalıkların ciddiyeti göz önüne alındığında, şakayık kökü takviyeleri birinci basamak tedavi olmamalıdır. Ayrıca, tedavinizin bir parçası olarak kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
Anti-inflamatuar aktivite
Yukarıdakileri özetlemek gerekirse, toplam şakayık glikozitleri, anti-inflamatuar potansiyele sahiptir. Frontiers in Pharmacology’de yapılan bir araştırma, bu maddelerin hastalıklara neden olan inflamatuar yolları baskılamaya yardımcı olduğunu öne sürüyor. Bu şekilde, diğerleri arasında nefropati, karaciğer hastalıkları ve artrit riskini azaltır.
Kan akışı
Çin tıbbında insanlar pıhtı önleyici olarak beyaz şakayık kökü kullanırlar. Aslında, birçok insan trombozu önlemeye yardımcı olduğuna inanıyor. Ek olarak, Molecular Medicine Reports’ta yayınlanan hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırma, paeoniflorinin (bitkideki glikozitlerden biri) plazminojen aktivatör ürokinazın etkisini arttırdığını buldu.
Bu enzim, tromboz problemlerinin doğal olarak çözülmesine yardımcı olur. Uzmanlar, pıhtı oluşumunu engellediğini öne sürüyorlar. Halihazırda var olanların çözülmesine bile katkıda bulunabilir. Uzmanlar, Kanıta Dayalı Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp’ta paylaşılan bir incelemede benzer sonuçları fark ettiler .
Analjezik özellikler
Bu kökün ana aktif bileşenlerinden biri olan Paeoniflorin, vücut üzerinde hafif bir analjezik etkiye sahiptir. Cellular Physiology and Biochemistry’de hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırma, maddenin merkezi sinir sistemine etki ettiğini ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olduğunu belirledi.
Akıl sağlığı
Beyaz şakayık kökü için başka bir kullanım zihinsel sağlıkla ilgilidir. Geleneksel olarak, birçoğu onu depresyon ve anksiyete semptomlarına karşı bir müttefik olarak kullanmıştır. BioMed Research International’da yayınlanan bir çalışmanın açıkladığı gibi, bunun nedeni özlerinin serotonin taşıyıcısının ifadesini azaltmasıdır.
Başka bir deyişle, bu proteinin, iyi olma hissine katkıda bulunan bir hormon olan serotoninin etkilerini engellemesinin önüne geçer. Bu nedenle anksiyolitik ve antidepresif etkiye sahiptir.
Başka bir çalışmada, bu kökteki paeoniflorin, bağırsaktaki probiyotiklerin artmasına yardımcı oldu. International Journal of Clinical Practice’de paylaşılan bir incelemeye göre , bu aynı zamanda duygudurum bozukluklarının hafifletilmesine de yardımcı oldu.
Cilt sağlığı
Anekdot verileri, beyaz şakayık kökü özlerinin erken yaşlanmayı önlemeye yardımcı olduğunu iddia ediyor. Takipçileri, yaşlılıkla ilişkilendirdiğimiz kırışıklıkların, izlerin ve diğer kusurların görünümünü yavaşlattığını öne sürüyor. Ancak, bu onu destekleyecek kanıtlardan yoksundur.
Ancak International Journal of Cosmetic Science’da yayınlanan bir laboratuvar çalışması, paeoniflorinin depigmentasyon potansiyeline sahip olduğunu vurgulamaktadır. Melatonin miktarını azaltır ve koyu lekelerin azalmasına yardımcı olur.
Diğer kullanımlar
Bu köke atfettiğimiz faydaların çoğu araştırılmamıştır. Popüler literatür bundan bahseder, ancak etkinliği hakkında hiçbir kanıt yoktur.
Bu nedenle, takviyeleri kullanmaya gelince dikkatli davranmalısınız. Bu kökün yaygın kullanımları aşağıdaki durumlardadır:
- Polikistik over sendromu
- Menstrüel krampları
- Sindirim sistemi rahatsızlığı
- Aşırı saç dökülmesi
- Asiri terleme
- Migren
- Solunum bozuklukları
- Kronik yorgunluk sendromu (CFS)
- Mastalji
Beyaz şakayık kökünün olası yan etkileri
Amerikan şirketi WebMD, beyaz şakayık kökünün, belirli miktarlarda tüketilmeleri koşuluyla sağlıklı insanlar için güvenli olduğunu öne sürüyor. Yetişkinler 6 aya kadar sorunsuz kullanabilmiştir.
Aşırı tüketilmesi aşağıdaki yan etkilerle bağlantılıdır:
- Aşırı kanama
- İshal
- Sindirim sorunları
Kanıt eksikliği nedeniyle hamile ve emziren kadınların kullanmamasını öneriyoruz. Antikoagülan özellikleri, herhangi bir ameliyat olmayı planlayan kişilerde ters etki yapmasına neden olur. Benzer şekilde kanama bozukluğu olanlar için de tehlikeli olabilir. Bu nedenle, almaya başlamadan önce doktorunuza danışmanız gerekir.
İlginizi çekebilir:Meyan Kökü: Midenizi Yatıştırmak İçin Bir Çare
İlaçla olası etkileşimler
Bu kök ve türevleri kanın pıhtılaşma sürecini yavaşlatır. Bu nedenle antikoagülan veya antiplatelet ilaçlarla birleştirmemelisiniz. Bunun nedeni kanama veya morarma riski olmasıdır.
Dikkate alınması gereken ilaçlardan bazıları şunlardır:
- Aspirin
- Klopidogrel (Plavix®)
- Diklofenako (Voltaren ®, Cataflam ®)
- İbuprofeno (Advil ®, Motrin ®)
- Naprokseno (Anaprox ®, Naprosyn ®)
- Varfarin (Coumadin®)
Etkinliğini azalttığı için fenitoin ile birlikte almaktan da kaçınmalısınız. Bu bir antikonvülsandır ve etkili olduğundan emin olmak için belirli konsantrasyonlarda almalısınız.
Beyaz şakayık kökü hangi sunumlarda bulunur?
Beyaz şakayık kökü özleri kapsül, boya, toz ve çay olarak mevcuttur. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından düzenlenmediğini belirtmekte fayda var, ancak aktarlarda ya da eczanelerde bulabilirsiniz.
Güvenli bir dozaj henüz belirlenmemiştir ve ne kadar almanız gerektiği yaş, sağlık durumu ve takviyenin amacı gibi faktörlere bağlı olacaktır. Bu nedenle, etikette yazanların yanı sıra eczacının veya bitki uzmanının talimatlarına da uymalısınız. Tabii ki, her durumda, önce bir doktora danışmak her zaman en iyisidir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Hong DY, Pan KY. Paeoniaceae. In: Wu ZY, Raven PH, editors. Flora of China. Vol. 6. Science Press and Missouri Botanic Garden Press; Beijing, China: 2001. pp. 127–132. [Google Scholar]
- Paeonia lactiflora. (n.d.). ScienceDirect. Retrieved on June 1, 2021 from https://www.sciencedirect.com/topics/pharmacology-toxicology-and-pharmaceutical-science/paeonia-lactiflora
- Zhou C, Zhang Y, Sheng Y, et al. Herbaceous peony (Paeonia lactiflora Pall.) as an alternative source of oleanolic and ursolic acids. Int J Mol Sci. 2011;12(1):655-667. Published 2011 Jan 18. doi:10.3390/ijms12010655
-
Jiang H, Li J, Wang L, Wang S, Nie X, Chen Y, Fu Q, Jiang M, Fu C, He Y. Total glucosides of paeony: A review of its phytochemistry, role in autoimmune diseases, and mechanisms of action. J Ethnopharmacol. 2020 Aug 10;258:112913. doi: 10.1016/j.jep.2020.112913. Epub 2020 May 1. PMID: 32371143.
- Tu, J., Guo, Y., Hong, W., Fang, Y., Han, D., Zhang, P., Wang, X., Körner, H., & Wei, W. (2019). The Regulatory Effects of Paeoniflorin and Its Derivative Paeoniflorin-6′-O-Benzene Sulfonate CP-25 on Inflammation and Immune Diseases. Frontiers in Pharmacology, 10. https://doi.org/10.3389/fphar.2019.00057
- Ye S, Mao B, Yang L, Fu W, Hou J. Thrombosis recanalization by paeoniflorin through the upregulation of urokinase‑type plasminogen activator via the MAPK signaling pathway. Mol Med Rep. 2016;13(6):4593-4598. doi:10.3892/mmr.2016.5146
-
Kim, K., & Park, K.-I. (2019). A Review of Antiplatelet Activity of Traditional Medicinal Herbs on Integrative Medicine Studies. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2019, 1–18. https://doi.org/10.1155/2019/7125162
- Yu JB, Zhao ZX, Peng R, et al. Gut Microbiota-Based Pharmacokinetics and the Antidepressant Mechanism of Paeoniflorin. Front Pharmacol. 2019;10:268. Published 2019 Mar 20. doi:10.3389/fphar.2019.00268
- Clapp M, Aurora N, Herrera L, Bhatia M, Wilen E, Wakefield S. Gut microbiota’s effect on mental health: The gut-brain axis. Clin Pract. 2017;7(4):987. Published 2017 Sep 15. doi:10.4081/cp.2017.987
- Qiu, J., Chen, M., Liu, J., Huang, X., Chen, J., Zhou, L., Ma, J., Sextius, P., Pena, A.-M., Cai, Z., & Jeulin, S. (2016). The skin-depigmenting potential of Paeonia lactiflora root extract and paeoniflorin:in vitroevaluation using reconstructed pigmented human epidermis. International Journal of Cosmetic Science, 38(5), 444–451. https://doi.org/10.1111/ics.12309