Dunning-Kruger Etkisi: Bu Neden Olur?

Bugünkü makale Dunning-Kruger etkisi hakkında. Bazı insanların beceriksizliği, onları kusurlarının farkına varmaktan aciz kılar mı? Zekanın ötesine geçelim ve kendine en çok güvenenlerin genellikle nasıl da en az yetenekli olan kişiler olduklarını inceleyelim.

Yazan ve doğrulayan psikolog Andrés Carrillo.

Son Güncelleme: 25 Ağustos, 2022

Dunning-Kruger etkisi, eğitim derecesini hesaba katarak kişinin kendi yeteneklerini nesnel bir şekilde değerlendirmedeki yetersizliğini kanıtlayabilir. Peki, daha az akademik hazırlığa sahip kişilerin kendi sınırlarını yeterince değerlendirebileceğini düşünüyor musunuz?

Örneğin, bir kişi tıbbi bilgisi olmadan kendi kendine ilaç kullandığında oluşan bir önyargı vardır. İnsanlar mantıksız bir şekilde kendi kendine ilaç tedavisinin olumlu etkisi hakkında her şeyi bildiklerini varsayarlar. Ve iyi eğitimli olanlar kendilerinden şüphe etme eğilimindedir.

Dunning-Kruger etkisi nedir?

Dunning-Kruger etkisi, kişinin bir konuda geniş bir ustalığa sahip olmasa bile, belirli bir alandaki yeteneklerini abartmaya eğilimli olduğunu öne sürer. Ayrıca, belirli bir konuda uzman olanların kendilerine güvenmeme eğiliminde olduklarını belirtir.

Peki bu teori nasıl ortaya çıktı? 1990’larda David Dunning ve Justin Kruger, yetersiz insanların yetersiz olduklarını bilemeyeceklerini kanıtlama amacıyla araştırmayı desteklediler. İronik olarak, bu onların beceriksizliklerinden kaynaklandı!

Ancak, bu teoriyi kullanmak bir hatadır. Bu başkalarının beceriksizliğiyle ilgili değil, kişinin kendi beceriksizliğiyle ilgilidir. Bu nedenle, iyi olmadığımız şeylerde kendi beceriksizliğimizin farkında olup olmadığımızı düşünmeliyiz.

Kendi beceriksizliğini fark edemeyen ve aşırı ustalık izlenimi vermeye çalışan birini tanıyabildiğimiz doğrudur. Ancak, kişinin aslında kendi yetenek eksikliğinin farkında olmadığını kanıtlamanın bir yolu yoktur.

Bu davranışın nedenleri

Bu etki, bilişsel önyargı olarak bilinen şeydir ve insanların kendilerini objektif olarak değerlendirmelerini engeller. Dunning ve Kruger’a göre, bu fenomen bir üstbiliş sorunu,yani kişinin kendi performansını analiz etme yeteneğinde bir sorun nedeniyle ortaya çıkıyor.

Önerme şu şekildedir: Bir konu hakkında sınırlı bilgiye sahip kişilerin ikili bir yükü vardır. Sadece yanlış sonuçlara varmak ve sürekli hatalar yapmakla kalmazlar, aynı zamanda kendi yetersizlikleri onları bunu fark etme yeteneğinden mahrum eder.

Benlik saygısı, Dunning-Kruger etkisinde olduğu gibi, güven yanlılığının ortaya çıkmasında önemli bir faktördür. Herhangi bir üstünlük kompleksi, aslında bir aşağılık kompleksi ve benlik saygısı problemlerini gizler.

Bu nedenle, insanlar genellikle bir konuyu bilmedikleri gerçeğini kabul etmektense, yetenekliymiş gibi görünme alternatifini seçerler. Yetenekleri konusunda bilişsel bir önyargıya sahip olan yüksek zeka düzeyine sahip insanlar bile olabilir.

Günlük yaşamda Dunning-Kruger etkisi örnekleri

Şimdi Dunning-Kruger etkisinin bazı günlük örneklerine bakacağız. Yukarıda bahsettiğimiz gibi, zeka düzeyi ne olursa olsun herkes bu tür davranışları sergileyebilir.

1. Siyaset üzerine konuşmalar

Politika, insanların irrasyonel olarak doğru ve kesin yanıtlara sahip olduklarını hissettikleri alanlardan biridir. Konuyla ilgili geçmişi olmayan insanlardan karmaşık siyasi meseleler hakkında basit fikirler duymak yaygındır.

2. Tıp ve sağlık

Tıp bilimleri, insanların profesyonellerin görüşlerini dikkate almadan bazı ilaçların etkinliğini kesin olarak belirtme noktasına kadar basitleştirme eğiliminde oldukları başka bir konudur.

Bu şekilde, kişisel deneyimlerinin onlara başkalarına yardım etme bilgisini verdiğine inananlar vardır.

3. İlişkiler

Bazı güvenilir arkadaşlarla ilişki sorunları hakkında konuştuğumuzda, koşulları iyileştirmek için ne yapmamız gerektiği hakkında sık sık fikir alırız.

Bu görüşler, olay hikayelerinden başka bir şeye dayanmamaktadır. Ancak arkadaşlarımız bunların etkili çözümler olduğunu iddia edebilir.

Bundan kaçınmanın yolları

Bu bilişsel önyargıdan kaçınmak için yapmanız gereken, doğal olarak kabul ettiğiniz tüm fikirleri sorgulama alışkanlığı yaratmaktır. Yani daha objektif bir görüşe ulaşmak için kendinize inançlarınızı yıkacak sorular sormaya başlayın.

Kişinin kendi yetenekleri konusunda duyarlı kalmasının bir başka iyi yolu da zaman zaman güncellenmiş bilgileri aramaktır. Öğrendiklerine bağlı kalan ve sürekli yeni bilgi aramaya zahmet etmeyen insanlar, büyük olasılıkla bildiklerini abartacaklardır.

Çalışmalar bu konuda ne diyor?

Dunning-Kruger etkisi ile ilgili kanıtlanmış bilgiler, insanların neden hatalarını göremediklerini açıklamanın basit bir yolu olarak anlaşılamayacağı sonucuna varıyor. Konuyla ilgili yazılar var ama bu ölçülmesi zor bir etki.

Bazı araştırmalar, insanların bazı alanlarda gelişmekte zorlandıklarını çok hızlı bir şekilde fark edebileceklerini ortaya koydu. Bununla birlikte, orijinal Dunning ve Kruger çalışmasının savunucuları, yeteneklerine daha fazla güvenen insanların kendi eksikliklerini gözden kaçırma eğiliminde olduklarını düşünmenin geçerli olduğunu iddia ediyor.

Bu eğilimin nedeni, bu kişilerin güven düzeylerinin özeleştiri ve hataları kabul etme kapasitesine sahip olmalarını engellemesidir. Bunun yerine, kendi gerçekliklerini uygun gördükleri şekilde rasyonalize ederler.

Dunning-Kruger etkisine sahip insanlarla nasıl başa çıkılır?

Bilmedikleri konularda basit fikirler sunan insanların yanında kendinizi çaresiz hissetmeniz doğaldır. İdeal olarak, sakin olun ve sorunu olanın siz olmadığınızı unutmayın. Birinin ruh halinizi değiştirmesine izin verirseniz, onlara güç verirsiniz.

Başkalarının fikirlerini, ne kadar çılgın olurlarsa olsunlar kabul edebildiğiniz ölçüde, iyi bir duygusal olgunluk düzeyine ulaşmaya daha yakın olacaksınız. Haklı olsanız bile, hiç kimsenin görüşlerinize katılmak zorunda olmadığını unutmayın.