Epileptik Nöbetler: Ne Yapmalısınız?
Epileptik nöbetler kişide aniden ve beklenmedik bir şekilde meydana gelen paroksismal değişikliklerdir. Genellikle çabuk bir şekilde biterler. Aniden, kısa süreli ve geçici olarak ortaya çıkan anormal nöral aktiviteden kaynaklanırlar.
Bu nöbetlerin en karakteristik özelliği aniden başlamaları ve birkaç saniye, bazen birkaç dakika boyunca devam etmeleridir. Epizot gelişirken, kişi bilincini kaybedebilir ve ritmik, ani ve istemsiz hareketler yapabilir. Ayrıca kişinin nöbet boyunca başına gelen her şeyin farkında olması da mümkündür.
Dünya Sağlık Örgütüne göre dünyada epilepsi hastası olan yaklaşık 50 milyon insan vardır ve bunların yaklaşık %70’i eğer hastalık uygun bir şekilde teşhis ve tedavi edilirse nöbet geçirmeden yaşayabilir.
Epileptik Nöbet Türleri
Epileptik nöbetler iki ana gruba ayrılır:
- Genelleştirilmiş: bunlar nöbetin başından sonuna kadar beynin iki yarım küresini de etkileyen nöbetlerdir.
- Kısmi ya da odaklanmış: bunlar, biyoelektrik aktivitenin sadece beynin spesifik bir bölgesinde başladığı ve sonrasında beynin geri kalanına da yayılabildiği nöbetlerdir.
Genelleştirilmiş Epileptik Nöbetler
Genelleştirilmiş krizler de kendi içlerinde birkaç farklı türe ayrılır:
- Tonik-klonik: Bunlar, en yaygın olanlardır. Başlangıçları uzuvlarda tutuklaşmalar ile belli olur – tonik faz – ve bunu vücudun güçlü bir şekilde titremesi – klonik faz – takip eder. Bu fazlar sırasında, dilin ısırılması, ani düşmeler ve gevşeme ve bağırsak kontrolünün kaybı gibi durumlar meydana gelebilir.
- Miyoklonik: Bunlar, vücudun her iki tarafında da kasların hızlı ve kısa bir şekilde kasılmaları ile karakterizedir. Kişi ani düşmelerden yaşayabilir ya da ellerinden bir şeylerin düşmesine izin verebilir. Çoğu zaman insanlar bunu basitçe sakar olmak ile karıştırır, bundan dolayı teşhisi biraz zaman alabilir.
- Genelleştirilmiş atonik nöbetler: Ani bir kas tonusu kaybına neden olur. Bunlar anidir ve genellikle kişinin düşmesine neden olurlar.
- Kısa süreli dalgınlık: Bunlar, ani bir bilinç kaybını içerir, bu süreçte kişi yapıyor olduğu aktiviteyi terk edip boş bakar.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Nöropatik Ağrı: Yardımcı Doğal Terapiler
Kısmi Epileptik Nöbetler
Basit kısmi nöbetler son derece yaygındır. Bilinç kaybı ile birlikte gerçekleşirler ve beynin neresinde başladıklarına bağlı olarak semptomları değişiklik gösterebilir. Bunlar şu şekillerde olabilir:
- Motor – istemsiz vücut hareketleri ile
- Gelastik – kontrol edilemeyen kahkaha
- Duyusal – görsel ve işitsel halüsinasyonlar vs.
- Psişik – garip düşünceler
Karmaşık kısmi nöbetler de bilinç kaybına neden olur. Geliştikleri sırada kişi uyaranlara yanıt vermeyebilir ya da tutarsız bir şekilde yanıt verebilir.
Bazen vücut emme, yutma ya da çiğneme, elleri ovuşturma vb. gibi otomatik hareketler yapar. Nöbet bittikten sonra kişi birkaç dakika boyunca daha kafası karışık olarak kalır.
Son olarak, ikincil genelleme ile kısmi olarak bilinen bir tür nöbet daha vardır. Bunlar beynin bir bölümüne odaklı bir şekilde başlayan ancak beynin geri kalanına yayılma eğilimi olan ve bu şekilde genelleşen epileptik nöbetlerdir.
Bu yazımızı da okuyun: Kaliteli Uyku Beyin Hastalıklarını Engelleyebilir
Bir Epileptik Nöbet İle Nasıl Baş Edilir
Bir kişi bir epileptik nöbet geçirdiğinde, onlara yardımcı olabilirsiniz. Yapmanız gereken ilk şey sakin kalmaktır. Sonrasında, kişiyi incitebilecek tüm objeleri erişebileceği yerlerden çekmelisiniz: Kenarları sivri olan mobilyalar, vazolar, makaslar ve benzeri bunlara dahildir.
Eğer kişi yere yığıldıysa, başlarının altına, yere çarpmaması için yumuşak bir şey koymalısınız. Bu adımları attıktan sonra kravat, gömlek yakası vb. gibi kişinin boynunun etrafındaki giysileri gevşetmelisiniz. Sonra, vücutlarını yan döndürmelisiniz, ki daha iyi nefes alabilsinler.
Epileptik nöbetin süresini not etmek de önemlidir, bu genellikle iki ila üç dakika arasında değişiklik gösterir. Nöbet devam ederken etkilenen kişinin yanında kalmalısınız ve nöbet bittiğinde kendilerine gelip gelmediklerini kontrol etmelisiniz. Baskı uygulamadan, yavaş yavaş iyileşmelerini sağlamak ve sonrasında da dinlenmelerine izin vermek önemlidir.
Kişiyi hareketsiz tutmaya çalışmayın, ağızlarına herhangi bir nesne ya da parmaklarınızı sokmayın. Ayrıca ağızdan ağza solunum yapmanıza da gerek yoktur. Genel olarak, nöbetler birkaç dakika sürer ve hastaneye kaldırılmayı gerektirmez. Eğer beş dakikadan uzun sürerlerse tıbbi yardım aramalısınız.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Bezos Saldaña, L., & Escribano Ceruelo, E. (2012). ¿Qué esconden los problemas del control de esfínteres?: A propósito de un caso. Pediatría Atención Primaria, 14(56), 317-321.
- Rosales-Lagarde, A., del Río-Portilla, I. Y., Guevara, M. Á., & Corsi-Cabrera, M. (2009). Caída abrupta del tono muscular al entrar a sueño MOR en el ser humano. Salud mental, 32(2), 117-123.
- Casas-Fernández, C. (2012). Análisis crítico de la nueva clasificación de las epilepsias y crisis epilépticas de la Liga Internacional contra la Epilepsia. Rev Neurol, 54 (Supl 3), S7-18.
